Recensie van de documentaire: ‘Het geheim van mijn vader’

Het geheim van mijn vader

Het geheim van mijn vader is een korte (15 minuten) documentaire die het verhaal vertelt van een vader, die in zijn jeugd seksueel misbruikt is, en zijn dochter. Het is een gesprek nadat op latere leeftijd het misbruik bespreekbaar is geworden. In korte, integere gespreksfragmenten laat de film de verwoestende invloed zien, die het geheim heeft gehad, op de relatie tussen vader en dochter.

Een film die niet stopt bij het slachtoffer

Deze video springt er uit omdat hij aandacht schenkt aan de invloed die seksueel misbruik, en het geheim eromheen, heeft op de relatie met je kinderen, met je partner, met iedereen waarmee je als slachtoffer te maken krijgt. Die invloed is veel groter dan je denkt, juist als je zwijgt.

De vragen van het kind aan haar papa

Hoe zou het zijn geweest als je het eerder had verteld? Hadden dingen dan anders kunnen gaan? Had ik dan meer van papa kunnen zien? Had ik misschien meer toenadering durven zoeken?

‘Het is mijn probleem ik moet het zelf oplossen’

Door het verleden te verzwijgen dacht de vader zijn gezin te beschermen. Mijn hart breekt als ik zijn dochter hoor vertellen dat ze soms bang was voor de onvoorspelbaarheid van haar vader. Vooral als je bedenkt dat hij eerder over zijn eigen vader vertelt:

‘Met iemand bij wie je altijd op je hoede moet zijn, kun je toch geen band opbouwen’. 

De kernboodschap van de film is ‘verbreek het zwijgen’

De film maakt voelbaar hoe groot de kloof tussen vader en dochter is, ondanks de pogingen van beiden om deze te overbruggen. Ze vinden elkaar nu pas, nadat het geheim is verteld. Nu kan er ook ruimte komen voor vader en dochter om elkaar te ontmoeten. Om elkaar echt te omarmen, als mens, als vader en dochter.

De film staat online, klik op de foto:

Leer je kind huilen

Leer kinderen huilen en nee zeggen

Uit een onderzoek onder daders van november 2013, kwam naar voren dat veroordeelde misbruikers aangeven dat als kinderen hadden gehuild of nee hadden gezegd, zij het misbruik gestaakt zouden hebben. Het onderzoek is gevoerd onder 47 veroordeelde criminelen die zich schuldig hebben gemaakt aan seksueel misbruik. Alleen al de keuze van die populatie is voldoende om vraagtekens te zetten bij de breedte van de conclusies die aan dit onderzoek gekoppeld mogen worden.

Geen slecht advies

Het advies om kinderen te leren huilen en nee zeggen, is niet verkeerd, laat ik dat voorop stellen. Het lijkt me een goede zaak om kinderen het contact met hun eigen emoties en grenzen te laten behouden. Ik heb naast nee zeggen en huilen, nog wel een paar andere adviezen voor ouders om hun kinderen te leren/niet af te leren.

Seksueel misbruik voorkomen?

De suggestie dat huilen en nee zeggen in veel gevallen seksueel misbruik kan voorkomen, vind ik op zijn zachts gezegd discutabel. De groep veroordeelde criminelen is zo klein en zo weinig representatief voor de ‘gemiddelde’ dader, dat deze conclusie in elk geval meer onderzoek vergt.

Wie zijn die veroordeelde misbruikers?

Het blijft bij seksueel misbruik bijzonder moeilijk om tot een sluitende bewijsvoering en tot een veroordeling te komen. Gevallen waar dat bij lukt, zijn doorgaans:

  • daders waarbij er een aanklacht ligt van meerdere slachtoffers, die steunbewijs voor elkaar verlenen
  • daders waarvan fysieke ‘sporen’ gevonden zijn
  • daders die herkenbaar op foto’s/films van het misbruik staan

Meerdere slachtoffers

De zogenaamde ‘veelplegers’ lopen tegen de lamp als kinderen onderling gaan praten. Om dat risico af te dekken laten daders de kinderen onderling meestal niet kennismaken. Bovendien zit er een ‘catch 22’ in de manier waarop bewijsvorming plaatsvindt. Als twee slachtoffers samen gepraat hebben over het misbruik, wordt hun geloofwaardigheid in de rechtszaal in twijfel getrokken.

Fysieke sporen

Het vinden van fysieke sporen die eenduidig vaststellen dat er seksueel misbrik heeft plaatsgevonden, veronderstelt dat de aangifte/melding binnen een week na het seksueel misbruik plaatsvindt. Douchen en schrobben wissen sporen uit. We weten ook uit onderzoek dat slachtoffers dat nou juist gaan doen in een poging om het misbruik van zich af te wassen. Uit ander onderzoek weten we dat er gemiddeld 12 jaar overheen gaat, voordat het slachtoffer naar buiten komt met zijn of haar verhaal.

Films en foto’s

Lang niet alle daders maken foto’s en films, maar zij die dit wél doen zijn vaak de gehaaide criminelen die dit beeldmateriaal verhandelen. Deze harde jongens passen wel op dat ze zelf niet herkenbaar in beeld komen. Wat vaker voorkomt is dat beeldmateriaal het verhaal van een kind ondersteunt. Het meestal de kopers van dit soort kinderporno die tegen de lamp lopen en veroordeeld worden.

De thuismisbruiker

De groep die verantwoordelijk is voor ruim 50 % van het gepleegde misbruik zijn directe familieleden die in huiselijke kring één of meerdere kinderen misbruikt. Nog eens ruim 30 % van de plegers zijn zogeheten ‘vertrouwde volwassenen’. De huisvriend, de babysitter, de coach of leraar, de dirigent van het kinderkoor: de mensen waar jij jouw kind naar toe brengt elke zaterdag.

Incest komt zelden voor de rechter

In gevallen van incest komt het zelden tot een aanklacht. Je wordt doorgaans niet gewaarschuwd voor bekenden. En hoe weet je als kind wanneer iemand te ver gaat? Was dat wel echt een hand op je borst? Was dat echt een bobbel in zijn broek? Heb ik het niet zelf uitgelokt?

Een kind is beïnvloedbaar. Daar maakt de dader misbruik van

Een kind vertrouwt de dader. De gemiddelde misbruiker gebruikt geen geweld, die gebruikt overreding. Die palmt het kind in. Met aandacht, met kadootjes, met het speciale gevoel dat je ‘al zo groot bent’. Met precies datgene wat het kind hard nodig heeft. Pas als het kind op die manier voorbereid is, komt de seks om de hoek kijken ‘Ons geheimpje’.

Huilen en nee zeggen?

Wanneer de seksualiteit zijn intrede doet, is het kind vooral in de war. Sommige kinderen zijn erg jong wanneer het misbruik begint, dan heeft het kind niet eens door wat er precies gebeurt, heeft er geen woorden voor.  Soms voelt het kind diep van binnen wel dat het niet oké is wat er gebeurt, maar het wil wél die snoepjes. Het wil wél die aandacht. Het kind wil wél bijzonder en groot gevonden worden. Soms wordt de verwarring extra groot, omdat het lichaam wél meewerkt. De misbruiker is dan degene die het kind vertelt: ‘Zie je wel, je vindt het fijn.’

  • Het kind gelooft
  • Het kind vertrouwt
  • Want in de wereld van kinderen, zijn de volwassenen de baas

Hoe kun je nee zeggen als je in de war bent?

De verwachting dat een kind in zo’n situatie nee zegt, is onrealistisch. Het overheersende gevoel is verwarring. In die verwarring gaat een kind misschien wel huilen, maar zoekt ook troost bij de misbruiker, zeker als het een van de ouders is. Een kind weet niet beter.

Hoe kun je kinderen hier op voorbereiden?

Waar je kinderen maar beter van te voren op kunt voorbereiden, is dat je in de war kunt raken als iemand aan bepaalde lichaamsdelen zit. Dat je soms niet weet of dat oké is of niet. En dat je daar altijd met mama of papa over kan praten. Ook als degene die het met je doet, zegt dat je er niet over moet praten. Júíst als degene die het met je doet, zegt dat je er niet over moet praten.

Leer je kind dat het altijd bij je mag komen

Wees de misbruiker voor en leer je kinderen dat ze met alles, ook rare dingen, ook dingen waarvan ze denken dat je boos zult worden, bij je kunnen komen. Dat mama of papa dan misschien wel even boos zullen worden, maar altijd blij zijn dat je het komt vertellen. Zeg dat je van het kind zult blijven houden.

Leer je kind dat zijn/haar lichaam van hem/haar is

Dat het lichaam van het kind is, lijkt heel vanzelfsprekend, maar dat is het zeker niet. Nog steeds zie ik het om me heen gebeuren: ‘Geef oma eens een kusje’, als oma op bezoek komt. Het kind heeft daar helemaal geen zin in: ‘Doe niet zo raar’ zegt de ouder. De les is: je hebt geen recht om hierin jouw eigen keuzes te bepalen. Een les waar een misbruiker gretig misbruik van zal maken.

Sta op voor je kind.

Oma gaat misschien protesteren als je het anders doet. Als je zegt: ‘Als hij of zij dat niet wil dan hoeft het niet.’  Want wie heeft bepaald dat het kind altijd maar klaar moet staan om te voldoen aan de verwachtingen van de volwassene. Wat leer je een kind over zelfbeschikkingsrecht als je het niet beschermt tegen de eisen van volwassenen?

Leer je kind dat bepaalde zones niet oké zijn om aan te raken

Dit is een duidelijke boodschap: alles wat onder de bikini of zwembroek zit is privé. Het is nooit oké dat iemand daar zomaar aankomt. Dat mag het kind zelf niet bij een ander doen en dat mag niemand bij het kind doen. Wanneer dat toch gebeurt, is het belangrijk dat het kind dat altijd komt melden. Het hoeft niet te zijn dat er dan iets naars aan de hand is. Dat het kind in zijn broek heeft geplast en de juf op school heeft hem/haar gewassen. Dan kun je, op het moment dat het kind dat komt vertellen, zeggen: dat was oké.

En wat als er een grens overschreden wordt?

Als er een grens overgegaan is door een ander heb je iets uit te zoeken. Is het een ernstig vergrijp? Hoe alarmerend is het? Gaat het om kinderen onderling dan kun je met behulp van het vlaggensysteem kijken of het om ernstig afwijkend gedrag gaat. Is dat het geval, dan is hulp van buitenaf veelal noodzakelijk. In andere gevallen is er met een waarschuwing en met in de gaten houden of de waarschuwing serieus genomen wordt al veel op te lossen.

Geen paniek zaaien, maar wel ingrijpen

Als er een volwassene bij betrokken is, dan is het feit dat je kind dit vertelt, in principe hét moment om in actie te komen. Zorg in elk geval dat het misbruik stopt. Bescherm je kind. Voor meer tips kijk op ‘de 5-b’s als je kind seksueel misbruikt is

Ik denk dat mijn partner seksueel misbruikt is!

Wat moet je doen als je vermoed dat je partner seksueel misbruikt is?

Het zal je maar gebeuren: je hebt een leuke nieuwe vriend of vriendin. Alles gaat prima, jullie zijn verliefd en leven op een roze wolk. De seks is vanaf dag één geweldig en je denkt dat je echt iemand gevonden hebt voor het leven. Jullie raken aan elkaar verknocht, maken samen plannen voor de zomervakantie en daarna… Alles gaat van een leien dakje. Maar dan ….

Na een paar maanden begin je te merken, dat er iets niet helemaal goed voelt. Het kan zijn dat je seks voorstelt en er wordt steeds vaker nee gezegd. Of dat aanraken en hand vasthouden dingen zijn waar je partner zich plotseling van terug trekt. Misschien heeft ze vaak pijn bij het vrijen of heeft ze last van hele hevige krampen tijdens haar menstruatie. Of heeft hij last van plotselinge stemmingswisselingen, kan hij ineens uit het niets heel fel reageren. Of je voelt dat je lief dingen voor je verborgen houdt. Ook in de familiesfeer kunnen de banden gespannen zijn. Je lief heeft bijvoorbeeld geen of weinig contact met haar familie of heeft een grondige hekel aan iemand, die hij of zij niet nader verklaart.

Als oplettende partner denk je misschien: zou hij/zij seksueel misbruikt zijn?

De kans dat iemand seksueel misbruikt is, is vrij groot. Immers 1 op de 5 vrouwen en 1 op de 11 mannen, is in haar of zijn jeugd seksueel misbruikt. Het zou dus heel goed kunnen. Toch is het best lastig om hierover te beginnen. Je vraagt nou eenmaal niet plompverloren: ‘Goh, ben jij soms seksueel misbruikt?’ Wat als je het mis hebt? Wat als je het goed hebt? Wat krijg je dan allemaal te horen? Toch is het goed om te kijken of je hierover in gesprek kunt komen met elkaar. Want seksueel misbruik heeft nogal wat gevolgen, die jou als partner ook aangaan.

Hoe kun je in gesprek komen over seksueel misbruik?

Praten over seksualiteit vinden we doorgaans al moeilijk. Het is in onze cultuur niet gebruikelijk om te praten over wat we prettig vinden, wat onze verwachtingen zijn in de seks, over de beleving die we daarbij hebben. Laat staan wanneer de seksuele identiteitsvorming verstoord is door seksueel misbruik. Daarbij komt dat de misbruiker, om zijn daden te verbergen, het kind tot stilte maant. Het is dan ook niet verwonderlijk dat praten over seksualiteit en seksueel misbruik vaak niet gemakkelijk is voor degene die het heeft meegemaakt. Maar daarnaast is het zo, dat als je er wel over praat, het voor de mensen om je heen vaak ongemakkelijk is. Dan denk je, als slachtoffer, dat je er maar beter over kunt zwijgen.

Het is waarschijnlijk niet verstandig om rechtstreeks over seksueel misbruik te beginnen, maar wat je als partner wel kunt doen is intimiteit en seksualiteit bespreekbaar maken. Als jij als partner dat op een neutrale manier doet, dan geef je het goede voorbeeld. Begin zo’n gesprek niet als je met elkaar in bed ligt, maar juist als er op seksueel gebied niets gaande is. Als je uit eten bent bijvoorbeeld, of je zit op de bank televisie te kijken en er komt iets over seks langs. Geef op een open manier aan dat je graag eens zou willen praten over seks. Vertel vooral wat je fijn vind aan het contact met je partner en als je partner er voor open staat, vertel dan ook wat je graag anders zou willen. ‘Ik zou het fijn vinden als jij af en toe het initiatief tot contact nam’. Hou het bij kleine verzoeken tot contact op een manier die je partner niet afschrikt.

Nodig je partner uit om op eenzelfde manier aan te geven wat hij/zij prettig vindt of anders zou willen. Als je merkt dat je partner dat moeilijk vindt, benoem dat dan en zeg iets over jezelf dat hem of haar kan ondersteunen. ‘Ik merk dat je het moeilijk vind om erover te praten. Dat is oké hoor, ik vind het ook lastig. Neem de tijd.’ Wees niet bang na de vraag om de stilte te laten bestaan, geef je partner de ruimte om na te denken. Als er echt niets komt, zeg dan dat hij/zij er altijd op terug mag komen, dat jij bereid bent om te luisteren.

Wees er op bedacht dat je een seksueel misbruik verhaal te horen kan krijgen

Zoals het kan zijn dat een slachtoffer het moeilijk vindt om te vertellen, zo kan het voor een partner ook moeilijk zijn om het verhaal aan te horen. Houd jezelf, je eigen reacties en emoties goed in de gaten. Blijf goed in contact met je gevoel en als je merkt dat het je even te veel wordt, geef dan je grens aan. Je helpt de ander niet door over je grens te (laten) gaan, in tegendeel. Je kunt het goede voorbeeld op het gebied van persoonlijke grenzen geven door bijvoorbeeld liefdevol te zeggen: ‘Ik onderbreek je even, want ik vind het moeilijk om te horen. Ik wil graag naar je luisteren, maar ik moet ook goed voor mezelf zorgen. Kunnen we er op een ander tijdstip over doorpraten? Als ik de eerste schok een beetje verwerkt heb?’

Wat kun je doen als je partner seksueel misbruikt is?

Als je partner het erkent, bespreekbaar heeft en jouw vermoeden dus bevestigt, kun je je partner ondersteunen in het zoeken van passende hulp. Dat kan een professionele hulpverlener zijn. Op ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’ staan ik een aantal specialisten op dit gebied. Ook vertel ik in mijn gelijknamige boek van een aantal therapieën hoe ze werken en wat je kunt verwachten. Maar naast therapie is er ook veel mogelijk en noodzakelijk. Samen onderzoeken hoe jullie seksualiteit werkt. Codes en tekens afspreken voor als het mis gaat. Vertrouwen opbouwen in elkaar en in je eigen lichamelijke signalen. Uitspreken wat je van elkaar verwacht en hoe belangrijk dat voor je is. Afspraken maken over wat wel en niet toelaatbaar is binnen jullie relatie.

Samen helen of toch niet?

Helen van seksueel misbruik kan, maar het is niet vanzelfsprekend. Soms moet je partner erkennen dat het nu nog te moeilijk is, of dat hij/zij het niet durft. Ook dat is een keuze en het is belangrijk als partner dat je die keuze bij het slachtoffer laat. Je kunt een ei niet aan de buitenkant openbreken, zonder het kuiken te beschadigen. Wel zul je voor jezelf moeten bepalen of je kunt leven met zoals het nu is met je partner. Wegen de goede dingen die jullie samen hebben op tegen de ingewikkelde dingen die er ook zijn. Als het antwoord daarop ja is, kun je verder en wellicht kun je in de toekomst dingen oplossen die jullie relatie nog mooier maken.

Boek speciaal voor partners

voorkant cover partnersOmdat het best lastig is om met het gedrag van een overlever van seksueel misbruik om te gaan, schreef ik een boek speciaal voor partners. In mijn praktijk kwam ik vaak partners tegen die ten einde raad waren. Ze konden het gedrag van hun partner niet begrijpen, waren eenzaam en konden niet meer tegen de stemmingswisselingen, het wantrouwen, de leugens. Door hen te helpen het gedrag te verstaan in de context van seksueel misbruik konden zij verder met hun leven (soms met en soms zonder hun partner). In het boek ‘Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie’ kun je erkenning en herkenning vinden, plus praktische tips voor oplossingen.

Seksueel misbruik en de familie

De rol van de familie

Steun van je familie is niet vanzelfsprekend als je seksueel misbruikt bent. Wanneer je gaat praten over seksueel misbruik, kan het zijn dat je familie niet achter je gaat staan. Men heeft liever dat je het stil houdt, omdat er zoveel taboe rust op het onderwerp. ‘Wat zullen de buren denken?’

Toeschouwers hebben hun eigen schuldgevoel

Zolang het niet besproken wordt, kan de familie het met de ‘mantel der liefde’ bedekken. Dan hoeven zij niet te kijken naar hun eigen rol. Als ouder, broer, zus, etc. ben je immers toeschouwer. Het is moeilijk voor te stellen dat de familie niets meekrijgt van wat er gebeurt. Het meeste misbruik gebeurt immers gewoon thuis. Maar wegkijken is makkelijker dan je onderbuikgevoel laten spreken.

De oogkleppen mogen af!

Het is de verdienste van deze tijd, met #metoo en betere educatie, dat seksueel misbruik íets bespreekbaarder is geworden. Het is dan ook van belang dat wij ons gaan informeren over mogelijke signalen, achtergronden en langetermijneffecten van seksueel misbruik. Zodat áls er signalen zijn, deze niet gemist worden.

Waar moet je op letten?

In het verleden was er weinig bekend over seksueel misbruik. Zelfs als mensen signalen waarnamen bij het kind, kwam niet bij hen op dat er sprake kon zijn van seksueel misbruik, gewoon omdat ze het niet verwachtten. Inmiddels weet een meerderheid van de mensen wel dat seksueel misbruik vaker voorkomt dan je denkt. De signalen zouden ook bij iedereen bekend moeten zijn.

Signalen om op te letten

Er zijn soms signalen vanuit het kind. Waar je op kunt letten is het volgende:

  • Plotselinge gedragsveranderingen in het kind
  • Seksueel wervend gedrag van het kind
  • Niet leeftijdsadequate kennis over seksualiteit (vroegrijp)
  • Ongemak bij lichamelijk contact

Dadersignalen

Veel belangrijker is het nog om de dadersignalen te kennen. Want kinderen laten niet altijd iets zien waaruit je kunt afleiden dat het foute boel is. Hoe lastig ook, omdat je mensen wilt vertrouwen, is het van belang om de volwassenen die contact hebben met het kind in de gaten te houden.

  • Wie heeft gelegenheid: wie heeft veel mogelijkheid om tijd door te brengen met jouw kind. Inclusief familieleden want ruwweg de helft van de daders is directe familie van het slachtoffer. 
  • Wie heeft een bijzondere band met het kind? Wie is er meer dan gemiddeld geïnteresseerd in jouw kind?
  • Hoe reageert iemand op verhalen over seksueel misbruik in de media?
  • Hoe staat iemand tegenover de wet?

Je ziet, er zijn kind-signalen en dader signalen. Niet iedereen is direct een verdachte. Maar het is wel zaak om alert te blijven.

Mijn eigen ervaring

De man die mij misbruikt spreekt dikwijls in bijzijn van mijn familie smalend over de wet. Hij lijkt een bijzondere band met mij te hebben. Hij is geen familie, maar is in die tijd wel een vertrouwde volwassene die toegang tot mij heeft. Het misbruik vindt plaats in mijn eigen huis, maar ook in het huis van zijn moeder en later in het huis dat hij met zijn vrouw deelt. Hij creëert gelegenheid te over. Mijn gedrag verandert drastisch. Van een braaf, gehoorzaam kind wordt ik in één klap een onhandelbare puber. Niemand stelt vragen, niemand grijpt in. Niemand benoemt dat het opmerkelijk is, ronduit verdacht zelfs, dat een man van 35 zoveel bemoeienis heeft met een meisje van twaalf.

 

Seksueel misbruik gebeurt vaak gewoon thuis

Daders zijn juist de mensen waarvan je het niet zou verwachten. Getapte figuren die een gezin hebben, gezellige kletsers, dominante of zachtaardige types. Daders investeren in een goede relatie met de volwassenen rondom het kind. Als jij minder alert bent, kan de dader (soms jarenlang) zijn/haar gang gaan. Dat is hoe het werkt.

Als omstander wordt je nét zo goed ingepalmd als het slachtoffer

Die waarheid is oncomfortabel. Maar daarmee niet minder waar.

Informeer jezelf over seksueel misbruik

Wil jij meer weten over seksueel misbruik en hoe jij kunt helpen als iemand die jou lief is het heeft meegemaakt? Lees het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’ In onze boekwinkel vind je dit en vele andere boeken over seksueel misbruik.

Bestel het boek hier!