Doodsangst is reëel
Veel kinderen die seksueel misbruikt worden, ervaren een doodsangst. Niet alleen door de veelal pijnlijke, lichamelijke gewaarwordingen, maar ook doordat zij ervaren dat zij niet beschermd worden. Soms zelfs dat degene die hen misbruikt, degene is die hen had moeten beschermen en koesteren. Degene van wie zij compleet afhankelijk zijn voor hun dagelijks bestaan beschermt hen niet, is niet bereikbaar, niet sterk genoeg, of bedreigt zelf hun bestaan. Als gevolg voelen ze zich klein en machteloos.
Rationele en irrationele doodsangst
Ik kreeg ooit, bij een lezing de vraag: ‘Was je in levensgevaar, gedurende het seksueel misbruik?’ Dat is een geladen vraag, want als ik in direct levensgevaar zou zijn, waren de hulpverleners gerechtvaardigd in hun ingrijpen in gezinnen waar seksueel misbruik plaatsvindt. Het antwoord is echter niet zo eenvoudig. Ik ben nooit met de dood bedreigd door de misbruiker. Was ik in direct, objectiveerbaar levensgevaard? Nee. Rationeel gezien niet. Maar is mijn doodsangst dan irrationeel? Nee. Het verschil zit in de onmiddellijkheid ervan.
De afwezigheid van fysiek geweld
Wat seksueel misbruik verwarrend maakt is (in veel gevallen) de afwezigheid van fysiek geweld. Want nee, de misbruiker dreigde niet met geweld. Hij deed mij echter wel geweld aan. Hij stal mijn onschuld, maakte misbruik van mijn onervarenheid en op de lange termijn was ik wel degelijk de grond onder mijn bestaansrecht verloren. Zelfmoord komt 12 keer zo vaak voor onder kinderen die seksueel misbruik hebben meegemaakt.
Doodsangst als gevolg van seksueel misbruik
Op de lange termijn leidt de ervaren doodsangst wel degelijk tot zelfdestructief gedrag. Dat kan allerlei vormen aannemen, maar omdat de doodsangst verdrongen wordt, blijft deze onder de oppervlakte meespelen. Het verborgen karakter van deze doodsangst leidt tot overreacties op ‘normale’ omstandigheden, wat men ook wel triggers pleegt te noemen. Een trigger verwijst dus naar een reële doodsangst, die echter niets met de huidige omstandigheden te maken heeft.
Doodsangst in volwassenheid
Wanneer is een doodsangst in het hier en nu reëel en wanneer verwijst het naar het verleden? De belangrijkste vraag die je jezelf kunt stellen is: ‘Ga ik hier werkelijk aan dood?’ Ik heb op twee momenten in mijn leven als volwassene doodsangst ervaren.
Mijn twee momenten van doodsangst
Op vakantie in Amerika stond ik plotseling op een meter afstand van een beer. De doodsangst van dat moment herkende ik van vroeger en van wat ik in therapie verwerkt had. Het tweede moment was een domme fout. Ik stapte, zonder op of om te kijken, voor een rijdende bus. Zijn remmen piepten en ik keek recht in het gezicht van de chauffeur. Ik rende achteruit, gelukkig kon ik dat door mijn karate-ervaring heel goed. Opgelucht kwam ik met de schrik vrij. Ook hier herkende ik, vooral fysiek, het gevoel van vroeger.
Het verschil tussen doodsangst van volwassen en kinderen
Hoewel het gevoel van de schrik en doodsangst hetzelfde zijn, is de verwerking ervan heel anders. Waar ik als kind geen mogelijkheid had om over mijn ervaring te praten, heb ik de twee, drie dagen na mijn doodsangst-ervaringen als volwassene over weinig anders gepraat. Telkens als ik langs de plek van de beer of de bus kwam, herinnerde ik me de angst. Mijn lichaam reageerde en ik sprak erover met wie er op dat moment bij me was. Na een dag of drie hield dat als vanzelf op. Hoe anders was het voor mij als kind. Ik kon nergens heen met mijn verhaal. Met als gevolg dat ik er op mijn 30ste nog last van had.
De doodsangst overwinnen
Het delen van het verhaal, het praten over wat je is overkomen, is een krachtige manier om de doodsangst te overwinnen. Als je een bus of een beer tegen bent gekomen, kan dat na een dag of wat al gebeurd zijn en rest nog slechts de opluchting: ‘Ha, ik heb het overleefd’. Overlevers van seksueel misbruik dragen die doodsangst nog onder hun huid, in hun lichaam, in hun emotionele reacties.
De invloed van doodsangst op het leven
De doodsangst beïnvloedt hun leven. Het overwinnen ervan vraagt hen om terug te gaan naar dat moment waarop het begon. Het moment dat je schrok. Het besef dat je geen uitweg meer had. Heling ontstaan door daar naar toe te gaan, dat bewust op te zoeken en erover te delen, meestal met een therapeut, die je kan helpen zodat je het goed gedoseerd doet en jezelf niet overspoelt en hertraumatiseert.
Hulp zoeken?
Zoek jij hulp bij het overwinnen van jouw doodsangst? Wil jij je verhaal vertellen? Zoek hulp. Dat kan bijvoorbeeld op hulpverlening na seksueel misbruik.
Voel je nog te veel schaamte? Vind je het lastig om je verhaal te delen? Wat dan helpt is om de verhalen van anderen te lezen, zodat je herkenning vindt en je niet meer het gevoel hebt dat je de enige bent. Er zijn veel boeken met ervaringsverhalen te vinden in mijn boekenwinkel
