Ik weet niet wat ik voel
Er zijn een aantal problemen die universeel lijken bij mensen die seksueel misbruikt zijn. Ik kom in mijn praktijk veel mensen tegen die worstelen met hun gevoelens. Vooral omdat ze niet goed weten wat ze ‘moeten’ voelen en weinig ervaring hebben met ‘voelen wat ze voelen’. Het is moeilijk voor hen om te benoemen wat ze voelen.
Je gevoelens onderdrukken
Een van de eerste dingen die je leert om te overleven tijdens seksueel misbruik is om je gevoelens er niet te laten zijn. Dit gaat verder dan alleen je tranen bedwingen. Vooral mensen die in huiselijke kring misbruikt zijn, door verwanten of bekenden, spreken van algehele verwarring. Hoe kan het dat iemand die jij vertrouwt, zulke nare dingen met je doet. Daarnaast kun je er met niemand over spreken.
Je leert niet omgaan met je gevoelens
In je kindertijd leer je omgaan met je gevoelens. Dat doe je door af te kijken bij ouders hoe zij dat doen of doordat ouders troosten en helpen om te relativeren. Je leert dat sommige dingen niet zo erg zijn en andere dingen weer wel. Dat is hoe het normaal verloopt. Als je misbruikt wordt kun je meestal niet bij je ouders terecht. Soms omdat ze zelf de misbruikers zijn, soms vanwege de dreigementen van de misbruiker. Die misbruiker wordt daardoor je enige bron van informatie over hoe je hiermee moet omgaan. De misbruiker maant je vooral aan om te zwijgen.
Voelen kun je leren
Een taak tijdens het helen van seksueel misbruik is om weer te leren voelen. Daar zijn verschillende manieren voor, maar in het algemeen is je lichaam daarin je beste bondgenoot. Je lichaam geeft allerlei signalen af waar je naar kunt leren luisteren. Vervelende gevoelens én prettige gevoelens. Om te leren voelen zul je allebei moeten leren verdragen. Beide kunnen lastig zijn, want ook prettige gevoelens kunnen tijdens het misbruik ontstaan zijn en dat maakt het dubbel zo verwarrend.
Verschil maken tussen nu en toen
Angst is een gevoel dat veel slachtoffers maar al te goed kennen. Angst groeit, doordat je probeert dat wat je angst aanjaagt te vermijden. Als je misbruiker bijvoorbeeld een baard had, kan het zijn dat je alle mannen met een baard eng gaat vinden en gaat vermijden. Soms is het niet eens duidelijk waardoor de angst onstaat, maar is er alleen de angst of paniek. Het is dus belangrijk bij al dat voelen, dat je wel je verstand erbij houdt. Goed nadenken: Is de situatie waarin ik nu ben werkelijk gevaarlijk? Of is het gekoppeld aan de angst van vroeger?
Hoe kun je weer gaan voelen?
De meest eenvoudige manier om weer te gaan voelen is om op een veilige plek, bijvoorbeeld in een therapie-sessie gevoelens actief op te roepen. Hoe onveilig onze jeugd ook geweest is, er zijn ook altijd momenten geweest waarop er iets fijns gebeurde en waar we ons goed voelden, ook al was het maar even. Wanneer we dat moment terug kunnen halen en dat gevoel opnieuw op kunnen roepen, leren we dat we zelf controle hebben over onze gevoelens.
Gedoseerd en gecontroleerd voelen
Langzaam kun je dan weer opbouwen dat het oké is om ook nare gevoelens te hebben en ze ook echt te beleven, in plaats van ze weg te duwen. Dat leer je meestal niet in één keer, maar met oefening is het wel aan te leren. Het is daarbij belangrijk dat je niet alles in één keer boven haalt, want als je het dan niet aan kunt, ben je in feite nog eens getraumatiseerd. Dan durf je de volgende keer niet meer.
En de ergste gevoelens?
De traumatische gevoelens, angst, pijn, verdriet, boosheid en dergelijke kun je ook opnieuw gaan voelen. De voornaamste reden hiervoor is om te zorgen dat ze je niet meer overvallen. Dat lijkt heel vreselijk en dat is het ook… eventjes. Want als ze er mogen zijn, als ze gezien, erkend, gevoeld mogen worden, dan kunnen ze ook weer weg.
De weg uit de hel is er dwars doorheen
Je kunt niet om je trauma heen
Hoe graag je ook zou willen dat er een magische pil of een wondertherapie bestond die je plotseling van je nare gevoelens zou verlossen, het werkt niet zo. Je nare gevoelens zijn boodschappers, zijn aanwijzers voor wat je nog op te lossen hebt. Je kunt er niet omheen. Hoe ik weet dat dat niet gaat? Als het had gekund had je die weg allang gevonden. Het is niet anders: er doorheen is de enige weg. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen.
Zoek je hulp?
Op hulpverlening na seksueel misbruik heb ik een aantal therapeuten verzameld die je kunnen helpen door dit hele proces heen. Lees hun profielen zorgvuldig door en kies welke therapeut het beste bij je past.
