Kun je seksueel misbruik voorkomen?

Wat kun je doen om seksueel misbruik te voorkomen?

Dat vroeg de journaliste mij in 2013. Het is geen heel eenvoudige vraag, want misbruik zit helaas in onze cultuur verweven. Om het écht op te lossen bereid moeten zijn om wat heilige huisjes omver te schoppen. Bereid zijn om onszelf en elkaar kritische vragen te stellen. Want het voorkomen van seksueel misbruik de klus van onze hele samenleving.

Een probleem van epidemische proportie

De cijfers van de nationaal rapporteur liegen er niet om: 1 op de 3 meisjes en 1 op de 6 jongens die seksueel misbruik meemaken voor ze 16 jaar oud zijn, dat zijn getallen van epidemische proportie. Dan red je het niet met één simpele oplossing, dan moet je het probleem langs alle kanten bekijken. Ik beperk me in deze blog tot wat jij kunt doen als ouder van kinderen om seksueel misbruik te voorkomen.

Wat kun je als ouders doen?

De eerste stap is bewustzijn. Dat is ook een deel van de reden waarom ik het boek heb geschreven. Als ouder kun je maar beter voorbereid zijn en erkennen dat seksueel misbruik bestaat! Dat is een klus op zich want eigenlijk willen we dat helemaal niet weten.

Oncomfortabele gedachten denken

Het is niet zo gemakkelijk om tot je door te laten dringen dat je eigen vader, moeder, broer of zus, zoon of dochter, zulke dingen kunnen doen. Dat je eigen partner wel eens seksueel geïnteresseerd zou kunnen zijn in je kind. Dat zijn oncomfortabele gedachten die nietemin gedacht moeten worden. We willen graag denken: ‘Mijn … doet zoiets niet.’

De harde werkelijkheid

Maar liefst 80 procent van het misbruik gebeurt binnen je eigen vertrouwde kring. Juist door mensen die je vertrouwt. Een kwart van de misbruikers is zelf minderjarig: broertje, zusje, neefje, nichtje: dat betekent iets voor jouw opvoeding. Niet alleen moet je erop bedacht zijn dat je kind een potentieel slachtoffer is. Jouw kind is ook een potentiele dader. Wie kijkt er met die bril op naar zijn kinderen?

Geef je kind de regie

Maar al te vaak zijn oudere mensen de baas in het leven van een kind. Voor sommige dingen is dat passend. Helaas heeft een kind niet de vrijheid om zelf te kiezen of het naar school wil in onze maatschappij. Maar als het om het eigen lijf gaat en wie daar aan mag komen is mogelijk en van groot belang om de regie bij het kind te leggen.

Geef het kind het recht om nee te zeggen

“Geef oma eens een kusje” lijkt een vraag maar is een eis. Zeker als het kind, wanneer het daar geen zin in heeft, te horen krijgt “Doe niet zo raar”. Het kind ervaart dat het niet de baas is over zijn of haar eigen lijf. Zijn of haar nee wordt niet gehoord en het zelfbeschikkingsrecht van het kind wordt ondermijnd. Doe dat vaak genoeg en een kind is braaf en gehoorzaam, ook tegenover een volwassene (of ouder kind) dat seksueel misbruik in de zin heeft.

Wees bereid om in te grijpen bij vermoedens

Als we vermoedens hebben van seksueel misbruik is het nog een hele grote stap om daar iets mee te doen. Wat er in een gezin gebeurt wordt zelden naar buiten gebracht, maar ook binnen het gezin niet besproken. Er is veel winst te halen met het open bespreken van het belang van vrijwilligheid, gelijkwaardigheid en grenzen.

Wat er gebeurt als je wél ingrijpt

Een kleine anekdote uit mijn jeugd, niet eens over seksueel misbruik, maar over wat er gebeurt als je wél ingrijpt. Mijn vader was een dominante man en zijn schuur was zijn terrein. Ik zat graag in de buurt van de schuur. Soms kreeg ik dan spijkers en een hamer van mijn vader en zo heb ik een blok hout helemaal ‘verzilverd’. Maar ik mocht in de schuur niet komen, dat was het terrein van mannen.

 

Een tante greep in

Een tante van me greep in. Ze had een gesprek met mijn vader, dat ik een talent voor handenarbeid had en duidelijk een verlangen om in de schuur te mogen klussen. Dat zijn houding ten opzichte van meisjes daarin niet meer van deze tijd was. Vanaf die tijd mocht ik in de schuur, ook mijn eigen fiets repareren en afkijken hoe hij zijn beitels sleep.

Ingrijpen hoeft geen drama te zijn

Het is maar een klein voorbeeld en het illustreert mooi dat ingrijpen niet altijd gelijk dramatische maatregelen hoeft te betekenen. Als je iets ziet waar je jouw vraagtekens bij hebt, stel die vragen. Klopt wat je gezien hebt? Praat er over met de mensen die het betreft. Praat erover met je kinderen.

Een voorbeeld van ingrijpen dat mogelijk seksueel misbruik voorkwam

Het betreft de kinderen van een vriendin van me. Twee jongetjes, toen negen en zeven jaar oud. De oudste was een tamelijk dominant type, echt een haantje. Samen op de schommel vonden ze leuk: piemel aan piemel, met de kleertjes aan. Dat kun je afdoen als gezellige, leeftijdsadequate spelletjes en meer was het waarschijnlijk ook niet. Het heeft alleen wel het potentieel om zich tot iets minder onschuldigs te ontwikkelen.

Ingrijpen voorkomt dat het mis gaat

Mijn vriendin heeft dat moment aangegrepen om in elk geval eens met haar zoons te praten. Over dat het wellicht leuk en gezellig is, maar dat het geenszins de bedoeling is dat een van de twee de boventoon gaat voeren en de baas speelt over de ander. Een gesprekje van twee minuten waarbij even het belang van vrijwilligheid, respect voor elkaars nee én de bespreekbaarheid van het onderwerp duidelijk zijn gemaakt.

Alert zijn is niet hetzelfde als wantrouwig zijn

Wantrouwen is niet fijn. Maar als je je ervan bewust bent dat seksueel misbruik veel voorkomt, dan is het belangrijk om alert te zijn. Alert betekent dat je mensen die veel gelegenheid hebben, die veel tijd met je kinderen doorbrengen, in de gaten houdt. Dat je de kinderen in de gaten houdt, ook in hun onderlinge contacten en dat je een sfeer creëert met elkaar waarin je seksueel gedrag bespreekt, voordat het ontaard in misbruik.

Geef de misbruiker geen voorsprong

Voorkomen kun je het niet altijd, maar je kunt wel zorgen dat je de misbruiker geen voorsprong geeft. Laat het niet aan je kind over, door enkel in te zetten op weerbaarheid. Maak seksualiteit en vooral de beleving ervan bespreekbaar en houd je kind in de gaten te houden. Let op mensen om je kind heen die gelegenheid hebben (of lijken te creëren) en bespreek gedrag waarbij jij je vraagtekens hebt.

Meer weten over seksueel misbruik?

Lees ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’ Een helder boek dat seksueel misbruik en de lange termijn effecten daarvan inzichtelijk maakt. Het helpt je om woorden te vinden om seksuele grenzen bespreekbaar te maken.

bestel het boek hier

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.