96% van kinderen die seksueel misbruik rapporteren spreken de waarheid

96% van kinderen die seksueel misbruik rapporteren spreken de waarheid

Als kinderen uit zichzelf beginnen over seksueel getinte handelingen, is het zaak het kind te geloven. Tenslotte is in verreweg de meeste gevallen er werkelijk sprake van seksueel misbruik. Helaas is het zo dat de meeste kinderen helemaal nooit iets vertellen over het seksueel misbruik.

Vaak komt er eerst een voorzichtige peiling

De meeste kinderen vertellen niet ineens wat hen is overkomen. Ze schamen zich vaak, voelen zich schuldig en daarom peilen ze eerst wat jouw reactie zou zijn. Ze vertellen bijvoorbeeld over wat een (fictief) vriendinnetje is overkomen. Of ze vertellen een, in hun ogen, klein en onbelangrijk detail van wat er gebeurd is: ‘Ik moest bij hem op schoot zitten’. Als jij ‘veilig’ reageert op de onthulling, kan het zijn dat er meer van het verhaal volgt.

Je kind kan zichzelf niet beschermen

Natuurlijk is het belangrijk dat kinderen leren over hun eigen lijf en wie daar al dan niet aan mag komen en onder welke omstandigheden. Maar de bescherming tegen seksueel misbruik kun je niet aan een kind overlaten. Daarvoor zijn ze te klein en kwetsbaar. Het beschermen van je kind is jouw taak als ouder. Zorg dat je goed geïnformeerd en alert bent, als het gaat om preventie van seksueel misbruik.

Hoe herken je een (potentiële) misbruiker? 5 tips:

Er zijn geen echte kenmerken, maar er zijn wel signalen die je kunt opvangen die je extra waakzaam moeten maken. Je moet extra opletten bij iemand die:

  1. een meer dan gebruikelijke interesse in kinderen of een bepaald kind heeft
  2. bewust ‘alleen-tijd’ creëert met een kind
  3. vage antwoorden geeft als je hen vraagt over die ‘alleen-tijd’
  4. geheimpjes met het kind deelt
  5. ‘vriendjes’ is met een kind (volwassenen zijn normaal gesproken geen vriendjes van kinderen)

Naast (potentiële) volwassen daders is het belangrijk om ook kinderen onderling in de gaten te houden. Maar liefst een kwart van al het seksueel misbruik wordt door kinderen onder de 18 gepleegd.

Hoe kan je merken als je kind misbruikt wordt? 5 tips:

Het is belangrijk om betrokken te zijn bij het leven van je kind, zodat het je ook opvalt als er iets drastisch in lijkt te veranderen. Een paar signalen die op seksueel misbruik kunnen wijzen zijn:

  1. niet willen slapen of niet in bed willen blijven
  2. nachtmerries
  3. plotselinge stemmingswisselingen
  4. regressief gedrag (ineens weer bedplassen e.d.)
  5. overmatig geseksualiseerd gedrag

Wees alert op signalen

Alert zijn op signalen is in elk geval nooit mis. Als je ergens vraagtekens bij hebt, een onderbuikgevoel: durf er naar te handelen. Als een kind je iets vertelt over seksueel misbruik, is het handig om te weten hoe je daar het beste op kunt reageren. Daarover schreef ik eerder twee blogs op hulpverlening na seksueel misbruik:

De vijf B’s voor als je kind seksueel misbruikt wordt

5 tips hoe je jouw kind kunt helpen seksueel misbruik te verwerken

 

Wat vertel ik de kinderen over mijn incest-verleden?

De vraag van ‘Mooiezooi’: Wat vertel ik de kinderen over mijn incest-verleden?

Deze vraag van ‘Mooiezooi’ is er echt eentje om over na te denken. Wanneer je incest of seksueel misbruik hebt meegemaakt, dan ben je nooit het enige slachtoffer. Je hele netwerk, familie, partner, vrienden, iedereen heeft er direct of indirect mee te maken. Zelfs wanneer je het goed verwerkt hebt, heeft het veel invloed gehad op je leven. Daarmee heeft het zijn impact op iedereen die van je houdt.

Mooiezooi geeft aan dat zij haar eigen incest verleden goed verwerkt heeft en niet zal instorten als ze het haar kinderen zou vertellen, maar vraagt zich af of het voor de kinderen (puberleeftijd) niet te belastend zal zijn. Het is niet niks wat je een kind vertelt, over hun opa in dit geval, zelfs al zien de kinderen opa nooit. Is het beter om het verleden te laten rusten?

Vragen voor ouders die seksueel misbruikt zijn:

  • Moet ik het de kinderen vertellen?
  • Wat is een goede leeftijd om het te vertellen?
  • Hoe vertel je zoiets?

Leren omgaan met de realiteit

Kinderen zijn de wereld nog aan het leren kennen. Ik ben een groot voorstander van leven in de realiteit. Helaas is de wereld geen sprookjesparadijs (al kan het er in sprookjes overigens ook behoorlijk gewelddadig aan toe gaan). Je taak als ouder is niet om je kind te behoeden voor al het ‘kwade’ in de wereld. Jouw taak is om hen de tools, het vertrouwen en de ruimte te bieden om te leren omgaan met de wereld. Daarbij hoort ook de realiteit van incest en seksueel misbruik.

In Nederland wordt 1 op de 4 meisjes seksueel misbruikt

De realiteit is niet anders en de kans dat jouw kind te maken krijgt met seksueel misbruik is gewoon 25% als het een meisje betreft. Jongens scoren 1 op de 6 en dat komt neer op 16%, ook zeker niet te verwaarlozen. De kans dat een kind bijvoorbeeld aangereden wordt is vele malen kleiner (minder dan de helft). Toch vertellen we kinderen al van kleins af aan uit te kijken met oversteken. Op dezelfde manier denk ik dat we kinderen van jongs af aan moeten vertellen over seksueel misbruik.

Een gewaarschuwd mens telt voor twee

Zou ik adviseren om het de kinderen te vertellen? Jazeker zou ik dat. Ik zou zelfs zeggen, zo vroeg mogelijk. Kinderen krijgen absoluut iets mee van wat er speelt en als ze het fijne er niet van weten, gaan ze zelf invullen wat er aan de hand is. Kinderen hebben daarbij ook nog de neiging om de schuld naar zichzelf toe te trekken. Wanneer ze van jou horen wat er aan de hand is, kunnen ze ook met hun vragen bij jou terecht.

Hoe licht je een kind in over je incest-verleden?

Hoe je een kind inlicht over het verleden is van veel factoren afhankelijk. De leeftijd van het kind is natuurlijk belangrijk, maar ook de aard van het kind. Kinderen zijn best in staat om te begrijpen, al vanaf heel jong, dat opa vervelende dingen heeft gedaan en dat je hem daar de kans niet meer voor wilt geven. Het vertellen is gelijk een mooie aanleiding om eens met je kind te praten over grenzen. Vanaf een jaar of twaalf snappen kinderen zeker waar het over gaat als je het over incest of seksueel misbruik hebt.

Praten over (on)gezonde seksualiteit

Wanneer je zelf al door het proces van helen heen bent en je kunt er goed over praten, zou ik de kinderen op de hoogte brengen. Net zoals je waarschuwt voor het verkeer, je hen voorlicht over de mechanische aspecten van seksualiteit, zou ik hen ook vertellen over wat er gebeurt als het mis gaat. Als iemand over je grenzen gaat en wat je kunt doen als dat gebeurt. Gezien het feit dat de gemiddelde leeftijd waarop seksueel misbruik begint acht jaar is, kan je er volgens mij niet vroeg genoeg mee beginnen om kinderen daar bewustzijn op te geven. Dat het jou overkomen is, maakt je dan gelijk tot de expert en degene aan wie ze dat soort moeilijke dingen kunnen vragen.

Wat als je het nog niet goed verwerkt hebt?

Als je het verleden nog niet goed verwerkt hebt, denk ik ook dat het van belang is dat de kinderen op de hoogte zijn van wat er is gebeurd. Ze hoeven geen details te weten, maar als jij als vader of moeder nog in therapie bent, triggers hebt of depressieve buien, dwanghandelingen of welke van de lange termijn effecten van seksueel misbruik dan ook, dan hebben je kinderen daar mee te maken. Het is van groot belang dat ze snappen dat het niet hun schuld is, dat ze weten waar het vandaan komt, op hun eigen niveau. Als je er zelf niet over kunt praten, is het een goed idee om je partner of een vertrouwenspersoon te laten vertellen. Op die manier hebben ze gelijk ook weer iemand waar ze met vragen naar toe kunnen.

Praat over de betekenis van incest en seksueel misbruik, niet over de details

Ik denk dat geen enkel kind zit te wachten op de details van wat je precies met opa moest doen. Wat van belang is, is dat het kind snapt welke nare gevoelens erbij komen kijken. Dat het soms niet eens hele grote dingen hoeven te zijn, maar dat niemand het recht heeft om je dat nare gevoel te geven. Dat het kind snapt dat dat is waarom het verboden is om over andermans lichamelijke grenzen te gaan.

De winst van zo’n gesprek

Een gesprek over je eigen verleden is een goede gelegenheid om het met je kind te hebben over grote thema’s. Over wat respect is, wat grenzen zijn en hoe je het beste met seksualiteit kunt omgaan, om te voorkomen dat je een ander pijn of verdriet doet. Je kunt het hebben over hoe je omgaat met druk van anderen, als het om je eigen grenzen gaat. En je kunt nog maar eens benoemen dat je kind met al zijn of haar problemen bij je kan komen.

Leestip: De stem van het kind van Hanny Lynch

Het boek is een serie interviews van (inmiddels volwassen) kinderen met ouders die seksueel misbruikt zijn. Ik schreef een review en je kunt het boek ook meteen daar bestellen. Zie: Recensie ‘De stem van het kind’.

Nederland kijkt de andere kant op! (terwijl haar kinderen seksueel misbruikt worden)

Waar blijft de sociale onrust? Waar blijft het protest?

Inmiddels meer dan een week geleden, kwam het rapport van de Nationaal Rapporteur inzake seksueel misbruik uit. In de media bleef het rustig. Geen enorme sociale onrust, nauwelijks nieuwsberichten. Hier en daar een melding in een nieuwsprogramma. Een (mooi) verhaal in Hart van Nederland. Daar bleef het bij. Terug naar de orde van de dag.

Nederland kijkt de andere kant op terwijl haar kinderen seksueel misbruikt worden

1 op de 3 meisjes, 1 op de 6 jongens
En 80% tot 90% van de slachtoffers van het seksueel misbruik blijft onzichtbaar voor de hulpverlening. Er gaat gemiddeld 8 maanden overheen tussen het incident en de melding, wanneer er überhaupt al gemeld wordt.

Nee zeggen én gehoorzamen? Hoe doe je dat?

Heel lang is de focus geweest op preventie. ‘Kinderen leren nee-zeggen’ was het beste wat preventie teams konden bedenken. Er was zelfs een onderzoek onder daders gedaan waaruit bleek dat (gepakte, gestrafte) daders beweren dat ‘Als het kind nee had gezegd of was gaan huilen was ik gestopt’. Maar vanaf dat ze klein zijn leren we kinderen dat ze moeten luisteren en gehoorzamen. Hoe verwarrend is het dan voor een kind om nee te zeggen tegen een volwassene?

Tijd voor volwassenen om hun verantwoordelijkheid te nemen!

Volgens mij is het tijd om als volwassenen onze verantwoordelijkheid te pakken. Het is tijd voor Nederland om wakker te worden! Want achteraf zijn er altijd wel mensen die een ‘vermoeden hadden’. Die een ‘niet pluis’ gevoel hadden. Er zijn altijd wel mensen die niets gedaan hebben om een kind te helpen. Die allerlei argumenten en rationalisaties hebben over waarom ze niets hebben gedaan.

Rationalisatie 1: Wat als het niet waar is?

Het eerste argument van mensen om niets te doen, niets te zeggen, is: ‘Wat als het niet waar is?’. De keiharde realiteit is dat het in veel gevallen dus wél waar is. In een klas van 30 leerlingen, met 15 meisjes en 15 jongens worden 5 meisjes en 2 à 3 jongens seksueel misbruikt. Wanneer jij een ‘niet pluis gevoel’ hebt over één van die kinderen, is de kans dus groot dat het niet pluis is!

Rationalisatie 2: Het is mijn zaak niet!

Een gemiddelde misbruiker maakt 30 slachtoffers. Hoezo ‘het is mijn zaak niet’? Wat denk je: zou jouw kind weerstand kunnen bieden aan een geraffineerde misbruiker die jouw kind inpalmt? Zou jouw kind naar je toekomen als er iets gebeurt wat hij/zij niet aan kan? Denk je heus? Denk je heus dat al die andere ouders die het overkomen is, dat niet gedacht hebben? In de realiteit vertelt een kind bijna nooit wat er is gebeurd. En erger nog: wanneer een kind voorzichtig wat loslaat, wordt het doorgaans niet geloofd!

Rationalisatie 3: Die cijfers geloof je toch niet?

Bij het ene onderzoek is het 1 op de 5, dan weer 1 op de 3. Het is gemakkelijker om te denken dat de cijfers niet kloppen. Of we beargumenteren wat er wél en niet bij seksueel misbruik hoort. Zo houden we veilige afstand van waar het om gaat: Of het nu gaat om hands-on of hands-off, met fysiek contact of zonder fysiek contact (kinderporno, webcamseks), alle seksueel misbruik is bedreigend voor een kind.

Rationaliatie 4: Kinderen vertellen dat zelf wel als ze er aan toe zijn

Een kind dat uit zichzelf vertelt over seksueel misbruik is de uitzondering. Minder dan 1 op de 10 slachtoffers komt op jonge leeftijd in aanraking met de hulpverlening. Een klein deel daarvan heeft zelf iets verteld, de rest heeft gelukkig een alerte ouder, huisarts of schooljuf of meester. Juist in de alerte omgeving valt volgens mij nog veel winst te behalen!

Rationalisatie 5: Geloven in valse meldingen

Slechts weinig kinderen komen bij de politie terecht. Daarvan is minder dan 2,3% (waarschijnlijk) een valse melding. Valse meldingen komen voor, laten we daar niet vervelend over doen. Maar ze zijn schaarser dan bij enig ander delict. De kans dat een melding op waarheid berust is nog steeds 97,7%.

Rationalisatie 6: Het is maar kinderspel, ze groeien er wel overheen

In een kwart van de gevallen is de dader zelf nog een kind, vaak een ouder kind. Bijna nooit houdt het vanzelf op. Bijna altijd leidt het tot ernstige schade aan het slachtoffer. Die schade is enorm en gevarieerd: psychisch, sociaal en lichamelijk. Seksueel misbruik is niet iets waar je overheen groeit. Tijd heelt niet, tijd verdoezelt alleen. Maar al te vaak komt een verborgen geschiedenis van seksueel misbruik terug als PTSS, angststoornissen, depressies, seksuele disfunctie, ernstige lichamelijke klachten, etc. etc. etc.

Maar wat kan ík dan doen?

Over wat je kunt doen als je een vermoeden hebt dat een kind seksueel misbruikt wordt, schreef ik een eerder blog op gezondtotaal: 5 tips over wat jij kunt doen tegen seksueel misbruik. Ik ben er van overtuigd dat iedereen kan helpen. Als iedereen helpt kunnen we dit probleem de wereld uit helpen! Want elk kind heeft het recht om veilig op te groeien!

Kun je seksueel misbruik voorkomen?

Wat kun je doen om seksueel misbruik te voorkomen?

Dat vroeg de journaliste mij in 2013. Het is geen heel eenvoudige vraag, want misbruik zit helaas in onze cultuur verweven. Om het écht op te lossen bereid moeten zijn om wat heilige huisjes omver te schoppen. Bereid zijn om onszelf en elkaar kritische vragen te stellen. Want het voorkomen van seksueel misbruik de klus van onze hele samenleving.

Een probleem van epidemische proportie

De cijfers van de nationaal rapporteur liegen er niet om: 1 op de 3 meisjes en 1 op de 6 jongens die seksueel misbruik meemaken voor ze 16 jaar oud zijn, dat zijn getallen van epidemische proportie. Dan red je het niet met één simpele oplossing, dan moet je het probleem langs alle kanten bekijken. Ik beperk me in deze blog tot wat jij kunt doen als ouder van kinderen om seksueel misbruik te voorkomen.

Wat kun je als ouders doen?

De eerste stap is bewustzijn. Dat is ook een deel van de reden waarom ik het boek heb geschreven. Als ouder kun je maar beter voorbereid zijn en erkennen dat seksueel misbruik bestaat! Dat is een klus op zich want eigenlijk willen we dat helemaal niet weten.

Oncomfortabele gedachten denken

Het is niet zo gemakkelijk om tot je door te laten dringen dat je eigen vader, moeder, broer of zus, zoon of dochter, zulke dingen kunnen doen. Dat je eigen partner wel eens seksueel geïnteresseerd zou kunnen zijn in je kind. Dat zijn oncomfortabele gedachten die nietemin gedacht moeten worden. We willen graag denken: ‘Mijn … doet zoiets niet.’

De harde werkelijkheid

Maar liefst 80 procent van het misbruik gebeurt binnen je eigen vertrouwde kring. Juist door mensen die je vertrouwt. Een kwart van de misbruikers is zelf minderjarig: broertje, zusje, neefje, nichtje: dat betekent iets voor jouw opvoeding. Niet alleen moet je erop bedacht zijn dat je kind een potentieel slachtoffer is. Jouw kind is ook een potentiele dader. Wie kijkt er met die bril op naar zijn kinderen?

Geef je kind de regie

Maar al te vaak zijn oudere mensen de baas in het leven van een kind. Voor sommige dingen is dat passend. Helaas heeft een kind niet de vrijheid om zelf te kiezen of het naar school wil in onze maatschappij. Maar als het om het eigen lijf gaat en wie daar aan mag komen is mogelijk en van groot belang om de regie bij het kind te leggen.

Geef het kind het recht om nee te zeggen

“Geef oma eens een kusje” lijkt een vraag maar is een eis. Zeker als het kind, wanneer het daar geen zin in heeft, te horen krijgt “Doe niet zo raar”. Het kind ervaart dat het niet de baas is over zijn of haar eigen lijf. Zijn of haar nee wordt niet gehoord en het zelfbeschikkingsrecht van het kind wordt ondermijnd. Doe dat vaak genoeg en een kind is braaf en gehoorzaam, ook tegenover een volwassene (of ouder kind) dat seksueel misbruik in de zin heeft.

Wees bereid om in te grijpen bij vermoedens

Als we vermoedens hebben van seksueel misbruik is het nog een hele grote stap om daar iets mee te doen. Wat er in een gezin gebeurt wordt zelden naar buiten gebracht, maar ook binnen het gezin niet besproken. Er is veel winst te halen met het open bespreken van het belang van vrijwilligheid, gelijkwaardigheid en grenzen.

Wat er gebeurt als je wél ingrijpt

Een kleine anekdote uit mijn jeugd, niet eens over seksueel misbruik, maar over wat er gebeurt als je wél ingrijpt. Mijn vader was een dominante man en zijn schuur was zijn terrein. Ik zat graag in de buurt van de schuur. Soms kreeg ik dan spijkers en een hamer van mijn vader en zo heb ik een blok hout helemaal ‘verzilverd’. Maar ik mocht in de schuur niet komen, dat was het terrein van mannen.

 

Een tante greep in

Een tante van me greep in. Ze had een gesprek met mijn vader, dat ik een talent voor handenarbeid had en duidelijk een verlangen om in de schuur te mogen klussen. Dat zijn houding ten opzichte van meisjes daarin niet meer van deze tijd was. Vanaf die tijd mocht ik in de schuur, ook mijn eigen fiets repareren en afkijken hoe hij zijn beitels sleep.

Ingrijpen hoeft geen drama te zijn

Het is maar een klein voorbeeld en het illustreert mooi dat ingrijpen niet altijd gelijk dramatische maatregelen hoeft te betekenen. Als je iets ziet waar je jouw vraagtekens bij hebt, stel die vragen. Klopt wat je gezien hebt? Praat er over met de mensen die het betreft. Praat erover met je kinderen.

Een voorbeeld van ingrijpen dat mogelijk seksueel misbruik voorkwam

Het betreft de kinderen van een vriendin van me. Twee jongetjes, toen negen en zeven jaar oud. De oudste was een tamelijk dominant type, echt een haantje. Samen op de schommel vonden ze leuk: piemel aan piemel, met de kleertjes aan. Dat kun je afdoen als gezellige, leeftijdsadequate spelletjes en meer was het waarschijnlijk ook niet. Het heeft alleen wel het potentieel om zich tot iets minder onschuldigs te ontwikkelen.

Ingrijpen voorkomt dat het mis gaat

Mijn vriendin heeft dat moment aangegrepen om in elk geval eens met haar zoons te praten. Over dat het wellicht leuk en gezellig is, maar dat het geenszins de bedoeling is dat een van de twee de boventoon gaat voeren en de baas speelt over de ander. Een gesprekje van twee minuten waarbij even het belang van vrijwilligheid, respect voor elkaars nee én de bespreekbaarheid van het onderwerp duidelijk zijn gemaakt.

Alert zijn is niet hetzelfde als wantrouwig zijn

Wantrouwen is niet fijn. Maar als je je ervan bewust bent dat seksueel misbruik veel voorkomt, dan is het belangrijk om alert te zijn. Alert betekent dat je mensen die veel gelegenheid hebben, die veel tijd met je kinderen doorbrengen, in de gaten houdt. Dat je de kinderen in de gaten houdt, ook in hun onderlinge contacten en dat je een sfeer creëert met elkaar waarin je seksueel gedrag bespreekt, voordat het ontaard in misbruik.

Geef de misbruiker geen voorsprong

Voorkomen kun je het niet altijd, maar je kunt wel zorgen dat je de misbruiker geen voorsprong geeft. Laat het niet aan je kind over, door enkel in te zetten op weerbaarheid. Maak seksualiteit en vooral de beleving ervan bespreekbaar en houd je kind in de gaten te houden. Let op mensen om je kind heen die gelegenheid hebben (of lijken te creëren) en bespreek gedrag waarbij jij je vraagtekens hebt.

Meer weten over seksueel misbruik?

Lees ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’ Een helder boek dat seksueel misbruik en de lange termijn effecten daarvan inzichtelijk maakt. Het helpt je om woorden te vinden om seksuele grenzen bespreekbaar te maken.

bestel het boek hier