Beste medemens met PTSS – ingezonden brief

Beste medemens met het labeltje “PTSS”,

Als ervaringsdeskundige wil ik je een hart onder de riem steken en daarnaast je op de hoogte brengen van een therapeutische werkwijze die lichaamsgericht werkt. Daarmee kun je veel herstel bewerkstelligen op een goed te “handelen” manier.

Gelabeld vanuit de cognitie

Als er sprake is van een traumatische ervaring wordt dit veelal “gelabeld” en behandeld vanuit de cognitie. Ook de eigen geest heeft deze neiging, met gevoelens/gedachten van schuld, schaamte, onvermogen, e.d. Een traumatische ervaring ligt echter opgeslagen in het lijf, in het zenuwstelsel. Dit loopt door het hele lijf heen en staat in verband met organen, spieren en bovenal je hersenen.

De drie delen van het brein

Onze hersenen bestaan uit drie delen: een cognitief/rationeel brein; ook wel het “mensenbrein” genoemd. Hiermee kan je praten, dingen bedenken, enz. We hebben ook een emotioneel brein, ook wel het “zoogdierenbrein” genoemd. Dit brein heeft te maken met de vluchten/vechten-respons en is -zoals het woord al aangeeft- betrokken bij de emotie-verwerking. Tenslotte is er nog het evolutionair meest oude brein, het “reptielenbrein”. Dit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor basale lichaamsfuncties zoals: ademhaling, hartslag, lichaamstemperatuur e.d.

Het reptielenbrein zorgt voor de bevriezing

Het reptielenbrein is verantwoordelijk voor de zogenaamde “freeze-respons”: bevriezing. Het lijf doet niets meer en de geest gaat als het ware “uit”. Als je het etiketje “PTSS” hebt gekregen, dan heb je te maken met een ontregeling van de samenwerking van deze drie hersenen. Het helpt om je te realiseren dat het lijf jou op deze manier, door een situatie van leven en dood heen heeft geholpen. Een manier die je nu misschien niet meer wilt, maar je brein heeft indertijd het meest effectieve gedaan om jou te helpen overleven.

Daar had jij geen keuze in!

Zoals ik altijd zeg: dat is niet je eigen keuze!! (dus neem het jezelf ook niet kwalijk!). Een eigen keuze is: ga ik een boterham smeren of niet? Een eigen keuze is: ga ik een rondje hardlopen, of ga ik op de bank hangen. Dat zijn keuzes die jij, als (bewust) mens maakt. In geval van een ervaring waarin lijf en geest in doodsnood verkeren, is het niet “jij” die kiest, dat doet je brein, met je lijf. En dat doet het op basis van oerervaringen.

Het lichaam weet niet dat het voorbij is

Nu die situatie voorbij is, heeft je lichaam nog niet het signaal gekregen: “Het is ok. Ik ben veilig”. Het is mogelijk om je lichaam wel deze ervaring te geven, namelijk door te gaan werken met het zenuwstelsel; omdat daar die traumatische ervaring (met alle emotionele lading) ligt opgeslagen. Een methode die hiervoor geschikt is heet Somatic Experiencing en alle lof hiervoor gaat uit naar Peter Levine.

Je hoeft er niet bij te praten

De methode is ook geschikt wanneer je niet kunt praten over de ervaring; als je maar wel in staat bent om je lijf te volgen. Je kunt je oriënteren via de boeken van Peter Levine: “De stem van je lichaam” (uitgebreid) en “De tijger ontwaakt” (eenvoudiger). Het is een werkwijze waarbij jij de controle houdt, daarmee “pak” je je eigenwaarde en “grip krijgen op de wereld om je heen”. Mijn ervaring is dat deze therapie vele malen meer effect heeft dan “erover praten”.

Gebaseerd op de neurobiologie

De methode is gebaseerd op wetenschappelijke kennis van de neurobiologie en krijgt hoe langer hoe meer bekendheid in Nederland. Wat kenmerkend is voor de methode is dat de bewegingen van het lichaam sterk vertraagd worden. Stel je hebt een trillende hand en dat houdt maar niet op. Door (tijdens therapie) met je volle aandacht en bewustzijn naar deze hand te gaan, kan je die beweging vertragen. Wat er dan gebeurt, is dat je hand de beweging kan afmaken, die het ten tijde van de traumatische ervaring niet kon doen (bijvoorbeeld: afweren). Door de vertraagde beweging en je volledige bewustzijn erbij, wordt deze verlate reactie, alsnog geregistreerd in alle nodige hersendelen.

Alsnog het sein op veilig zetten

Dán komt het seintje “het is ok” en “ik ben veilig”. Dat wordt keurig geïntegreerd in lichaam en geest. Peter Levine zegt ook en dat onderschrijf ik van harte:

“PTSS is not a disorder, it is an injury”
(PTSS is geen stoornis, het is een verwonding)

Van een verwonding kan je helen, je kan er voor zorgen en tot op zekere hoogte herstelt het vanzelf. Met het etiketje “stoornis” kom je (meestal) niet verder. Zelf weiger ik dus ook om in de hoek van “stoornis” /zieligheid te gaan zitten of mij daar door enig ander in te laten zetten. Dan wordt de weg naar “herstel”/groei immers afgesloten.

Ingeborg

Recensie: De stem van het kind – Hanny Lynch

De stem van het kind – Hanny Lynch

de stem van het kind, Hanny LynchIn ‘De stem van het kind’ komen de volwassen kinderen van mensen die seksueel misbruikt zijn aan het woord. De uitgangspunt van het boek is de vraag of en hoe het feit dat je vader of moeder seksueel misbruikt is, van invloed is op je leven. Aan het woord komen 19 kinderen die aan de hand van een semi-gestructureerd interview vertellen over hoe het was om op te groeien met een ouder die seksueel misbruikt is.

Grote verschillen

Wat zichtbaar wordt in de verhalen van deze groep mensen is dat er veel onderlinge verschillen zijn. Een aantal van hen is zelf seksueel misbruikt en worstelt met een dubbele belasting hierdoor. Een aantal heeft een goede baan en is goed op zijn of haar pootjes terecht gekomen.

Overeenkomsten

Wat de auteur opvalt in de verhalen is dat de meeste kinderen voor de ouder zijn gaan zorgen. Daarnaast valt op dat seksualiteit, bijvoorbeeld op de televisie in bijna alle gezinnen een beladen onderwerp lijkt te zijn. Wat mij daarnaast nog opvalt is dat in nagenoeg alle verhalen genoemd wordt dat de betreffende ouder erg controle-behoeftig was. Dat lijkt me de rode draad in de levens van kinderen van wie een ouder seksueel misbruikt is. Het boek ‘De stem van het kind’ trekt geen algemene conclusie en laat de verhalen voor zichzelf spreken.

Experts aan het woord

Een bijzondere toevoeging aan het boek ‘De stem van het kind’ zijn de laatste drie hoofdstukken, waarin de auteur drie experts aan het woord laat. Pep Degens geeft uitleg over hechting en loyaliteit, thema’s die volgens Pep voor mensen die seksueel misbruikt zijn, ingewikkeld kunnen zijn richting hun kinderen.

Marijke Naezer over de invloed van seksueel misbruik op ouderschap

Marijke Naezer vertelt van het onderzoek dat zij heeft uitgevoerd onder ouders die seksueel misbruikt zijn, naar de invloed van seksueel misbruik op hun ouderschap. Thema’s die daarin spelen zijn bijvoorbeeld ‘het doorbreken van de cyclus van geweld’ en ‘wanneer en hoe onthul je aan de kinderen dat vader of moeder seksueel misbruikt is’. Haar boek hierover ‘Ouders aan het woord’ uit 2011, is online te lezen via Marijke Naezer

Nelleke Nicolai over onveilige hechting

Nelleke Nicolai schetst een tijdsbeeld waarin zij als onderzoeksvoorstel de invloed van onverwerkt trauma op de kinderen van getraumatiseerde moeders wilde onderzoeken. Een onderzoek dat in Nederland nooit de financiën kreeg die voor een dergelijke longitudinale studie nodig zijn. In dergelijke onderzoeken in het buitenland bleek dat de combinatie ‘onveilige hechting’ en ‘onverwerkt trauma’ van de moeder, bij de kinderen leidde tot ‘gedesorganisieerde hechting’.

Voor wie is dit boek interessant

Het boek ‘De stem van het kind’ schetst een beeld van hoe kinderen reageren op het gedrag van ouders die seksueel misbruikt zijn. Wanneer je zelf zo’n kind bent, zal dit boek je waarschijnlijk herkenning bieden. Ben je zelf zo’n ouder, dan kan het lezen van de verhalen je wellicht inzicht bieden in hoe om te gaan met moeilijke keuzes. Overweeg je ouderschap? Dan is de centrale boodschap van dit boek: Zorg dat je eerst zo veel mogelijk je verleden verwerkt. Want dat het invloed heeft op de levens van de kinderen is wel duidelijk.

Bestel het boek hier!

Gastblog Jessica: ‘Taboe in een taboe: seksueel misbruikt door een vrouw’

“Weet je zeker dat je niet door iemand anders misbruikt bent? Want wat je ervaart kan niet alleen komen van wat je net vertelde, ze is immers je zus.”

“Experimenteren is normaal, ik heb dat ook gedaan met mijn nichtjes toen ik jong was. Je hoeft je er geen zorgen over te maken, het is volstrekt normaal.”

Oordelen

donker roze bloesem, foto van Agnes van der GraafDeze blog begin ik niet zoals gewoonlijk met een quote die me inspireert, een zin waar ik hoop uithaal, maar met twee voorbeelden van de dingen die verschillende therapeuten tegen me zeiden toen ik eindelijk durfde te vertellen, dat ik misbruikt ben en door wie. Bij allebei was dat het enige wat ze wisten. Dat er sprake was van seksueel misbruik en degene die het deed: een vrouw. Toch twijfelden ze niet om te oordelen. 

Bodemloos

Ik kan niet omschrijven hoe het is om, keer op keer, te horen dat de pijn die je voelt er niet mag zijn. Het is alsof de grond onder je voeten wordt weggeslagen en als je dan eindelijk geland bent, het nog een keer gebeurd. En nog een keer. Wantrouwen groeit, eenzaamheid neemt toe en angst stijgt. Als zelfs je verdriet geen bestaansrecht meer heeft, voelt het alsof er een bodem ontbreekt om op te staan.

Een taboe in een taboe

Misschien trof ik therapeuten die er geen verstand van hadden, maar ergens denk ik dat hun reactie anders was geweest als ik niet door een vrouw was misbruikt, maar door een man. Als het over seksueel misbruik gaat, gaat het namelijk vaak over een man (of jongen) die een vrouw (of meisje) misbruikt, maar mannen worden ook misbruikt en vrouwen kunnen daders zijn. Een vrouw kan dus een vrouw misbruiken, of een meisje een meisje. Zoals dat bij mij het geval is. Op seksueel misbruik heerst een taboe, maar onder andere op misbruik door een vrouw lijkt een nog groter taboe te rusten.

Meer overeenkomsten dan verschillen

Het is logisch dat het grootste gedeelte van de aandacht naar de meest voorkomende situatie gaat. In mijn ogen is dat niet erg, want ondanks de verschillen zijn er meer overeenkomsten. Of je nu misbruikt bent door een man of een vrouw, of je nu zelf een man of een vrouw bent, het een is niet moeilijker of heftiger dan het ander. Het is alleen jammer dat niet iedereen dat zo ziet en dat is wat het ingewikkelder maakt. Dat geldt vast ook voor andere taboes rondom het thema seksueel misbruik.

Mijn aandeel

Als ik er op terugkijk heb ik er zelf ook een aandeel in, ik heb namelijk nooit durven vertellen wat er precies gebeurd is. Ik kwam niet verder dan het oppervlakkige. In zekere zin heb ik ze nooit de kans durven geven om me serieus te nemen. Waar ik na hun eerste oordeel afhaakte, had ik door moeten zetten. Maar ik was daar niet aan toe, mede omdat hun reacties mijn eigen negatieve oordelen bevestigden.

Het kan anders

Ik had dit niet kunnen schrijven als ik niet had geweten dat het ook anders kan. Er zijn mensen die me wel serieus nemen, ook als ze weten dat ik misbruikt ben door een vrouw. Stukje bij beetje bouwt de weggeslagen grond onder mijn voeten zich nu weer op. Ik stel me niet aan, ik mag verdrietig zijn en mijn pijn mag er zijn. Nu moet ik dat zelf alleen nog echt geloven. Maar ooit is de weggeslagen grond onder mijn voeten weer volledig opgebouwd en kan een goed bedoeld, maar verkeerd vallend oordeel hem ook niet meer wegslaan.

Ook als het anders is

Daarnaast hoop ik dat de oordelen, over mijn situatie en over die van anderen, steeds minder voorkomen. Nu het taboe rondom seksueel misbruik langzaam afneemt, komt er hopelijk ook meer ruimte voor de situaties die net iets anders zijn dan de meest voorkomende. Zodat begrip kan groeien, ook als het net even anders in elkaar zit.

 

Jessica’s eigen blog staat hier: Uit het donker

Trouw aan jezelf!

Trouw aan jezelf!

Het is snel gebeurd, vooral als je jezelf nog niet zo heel goed kent. Ken je dat? Dat je ja zegt tegen iets wat niet ‘klopt’ bij wie je bent. Je probeert te voldoen aan de wensen, eisen en adviezen van anderen. Het is één van de vele manieren waarop onze afweermechanismen in de weg kunnen zitten.

Advies vragen

Advies vragen kan goed gaan, maar veel vaker gaat het mis. Dan doen we wat die ander ons aanraadt, los van onze eigen gevoelens, los van onze intuïtie. Want als je iemand om advies gevraagd hebt, is het dan niet ‘onbeleefd’ of ‘ondankbaar’ als je toch je eigen zin doet? Met frisse tegenzin gaan we dus toch naar die film, doen we toch mee met de kerstviering of beginnen we toch aan dat dieet…

Voldoen is niet voldoende

Hoe vaak voldoe je aan de wensen en verlangens van anderen? Hoe vaak zeg je ja, terwijl je niet durft te voelen dat je hart nee zegt? Uit beleefdheid, gebrek aan assertiviteit, omdat je niet durfde tegen de stroom in te gaan. Te weinig ‘Ik-kracht’ noemde mijn therapeut dat ooit.

De veilige weg

Meegaan met de stroom lijkt veilig. Doen wat anderen zeggen, wat je therapeut zegt of je familie. Doen wat anderen voor jou hebben uitgezocht. Maar: ‘alleen dode vissen zwemmen met de stroom mee’. Het lijkt veilig, maar het is een manier van ‘om het leven heen gaan’ in plaats van leven.

Ingebouwd excuus

Als het dan mis gaat (en maar al te vaak gaat het mis), dan was het immers niet ons eigen idee? Je hebt een ingebouwd excuus als het mis gaat. Dan is het de schuld van de adviseur, die had ons beter advies moeten geven. We zijn wéér het slachtoffer. We hebben iemand gevonden om de schuld te geven van ons falen en daarmee verleggen we de verantwoordelijkheid voor ons eigen leven.

Jezelf zijn in een wereld met alleen maar anderen

Het vraagt moed om je eigen weg te volgen. Om desnoods tegen het advies van anderen in je eigen ‘ding’ in de wereld te zetten en te doen waar jij je goed bij voelt. De moed om jezelf te zijn, in een wereld met alleen maar anderen.

Vanaf nu is mijn leven van mij

Hoe zou het zijn als je vandaag besluit: ‘Vanaf nu is mijn leven van mij!’?

  • Wat zou je gaan doen?
  • Wat zou je niet meer doen?
  • Welke dingen doe je nu op ‘hun’ manier, die je graag anders zou willen?

Dat kunnen hele kleine dingen zijn. De manier waarop je de kopjes in de vaatwasser zet of dat je je haar laat groeien of juist afknipt. Maar het kunnen ook beslissingen zijn met verstrekkende gevolgen. Of je je familie nog wilt zien of niet (en onder welke voorwaarden). Of je aangifte wilt doen of niet.

Er op terug komen

Maar wat doe je als je al ja hebt gezegd, tegen iets wat voor jou niet klopt? Wat als je al iets beloofd hebt? Zelfs dan is het meest eerlijke om trouw aan jezelf te blijven. Om toe te geven: ‘Ik heb me vergist’. Dat is moeilijk, want dat voelt hartstikke kwetsbaar. Die kwetsbaarheid is tegelijk je kracht. Uit ervaring kan ik zeggen dat het ontzettend oplucht (ook als je zeven doden sterft, voordat je het durft).

Hoe eerlijk ben jij met jezelf?