Antwoorden op vragen over seksueel misbruik

Stel je vragen!

Ik ben op mijn best als ik antwoord kan geven op vragen. Dan komt wat ik te vertellen heb het beste naar voren. Vandaar deze uitnodiging: Stel mij je vragen! Via de focusgroep van het AMC kreeg ik een aantal vragen. Hieronder volgen mijn antwoorden.

Wat waren voor jou redenen om niet te praten?

  • Er is nooit naar gevraagd
  • Ik voelde me medeplichtig, ik geloofde wat hij me vertelde, namelijk dat we een speciale relatie hadden
  • Ik had het wanhopig hard nodig om te geloven dat hij van me hield, omdat ik die warmte en aandacht nergens anders vond
  • Ik wist dat men het niet zou begrijpen (en ik kon het toen nog niet uitleggen)

Het ontbrak me aan taal. De woorden seksueel misbruik kende ik niet. Als ik ze had gekend, had ik niet geweten dat dát was wat er aan de hand was. Ik had geen benul dat ik ingepalmd was. Ik wist niet dat ik geïsoleerd werd. Ik had geen idee over wat liefde was en slikte voor zoete koek wat de misbruiker mij wijsmaakte.

Wat was de aanleiding om toch te gaan praten?

Een vriendin vertelde over het seksueel misbruik van haar dochtertje van 4. Ze wat de misbruiker de peuter had verteld. Dat bleek woord voor woord hetzelfde te zijn als wat de man die mij misbruikte mij had wijsgemaakt. Binnen twee weken zat ik bij de therapeut. Ik was toen 29 jaar.

Wat had mij als kind kunnen helpen?

Nadat het misbruik begonnen was? Waarschijnlijk NIETS. Als je mij als kind had willen helpen, dan had je de misbruiker vóór moeten zijn.

  • Had mij als kind geleerd dat ik het recht heb om te beschikken over mijn eigen lichaam
  • Had mij verteld dat het niet oké is, onder geen enkele omstandigheid, als een ander je slaat
  • Had mij verteld dat ik niet hoefde gehoorzamen, enkel en alleen omdat iemand ouder is dan ik
  • Had mij geleerd dat ik helemaal oké was, precies zoals ik was
  • Had mij geleerd dat ik niet braaf, lief, onderdanig en gehoorzaam hoefde te zijn om goed genoeg te zijn, om liefde te kunnen krijgen
  • Had mij geleerd dat ik mijn eigen mening mag hebben en mijn eigen pad mag lopen.

Had niets mij kunnen helpen?

Heel misschien had het mij kunnen helpen als iemand mij écht gezien had. Als iemand met mij was gaan praten, niet één keer, maar regelmatig.  Aansluiten bij waar ik mee bezig was, niet de traumasignalen maar de ‘gewone’ dingen. Waarom ik fan was van John Denver, bijvoorbeeld. Of wat mijn favoriete nummer was. Misschien, als er zo iemand was geweest… dat ik zou hebben gepraat. In elk geval was de enige keer dat ik een poging heb ondernomen, bij een vriendin die ook fan was van John Denver. Dat gaf een band. Zij wist ook niet wat ze met mijn verhaal aan moest, maar ik heb het wél vertelt. De details heb ik verdraaid, geen namen, geen echte leeftijden, maar een poging was het wel.

Wat kun je doen voor een kind in de knel?

Je hebt volgens mij best een vermoeden wanneer een kind in de knel zit. Je voelt het aan. Wat dan nodig is, is om dat kind op te vangen en het tenminste één veilige plek te geven. Als een kind met je gaat praten, ga ze dan niet aan de tand voelen over wat er is gebeurd. Daarmee ben je namelijk acuut onveilig voor het kind. Pas als een kind niet meer bang is (voor jou!) zal het durven praten. Voor sommigen van ons komt dat pas als we 29 zijn. Het enige wat je kunt doen om te zorgen dat het wellicht eerder kan, is een veilige plek zijn voor het kind.

Vragen die je jezelf kunt stellen:

Wat kan ik doen om dit kind zich veilig te laten voelen?

Een collega therapeut heeft eens 7 sessies met een kind in de woonkamer in een tent gezeten voordat het veilig genoeg was voor het kind om iets te uiten. Zorg dat het kind niets hoeft, ben zonder verwachting aanwezig.

Wat kan ik doen om dit kind te informeren over seksueel misbruik?

Educatie is belangrijk: kinderen weten soms domweg niet dat wat er gebeurt niet normaal is. Ze denken dat iedereen dat meemaakt of ze voelen zich speciaal vanwege alle aandacht. Leg uit hoe het in elkaar zit en leg ook uit hoe het inpalmen werkt.

Wat kan ik doen om dit kind te helpen?

Let op, er staat niet: ‘Wat kan ik doen zodat het vertelt wat er is gebeurd, zodat ik het kind daarna kan helpen.’ Ga kijken wat het kind NU nodig heeft. Als het buikpijn heeft is een warme kruik een goede start. Als je vanuit die houding naar het kind gaat kijken, het kind benaderd, dan heb je een kans. Een kleine kans, dat het kind zich bij jou veilig genoeg zal gaan voelen om te vertellen over wat het meemaakt.

Wie vangt je op als je seksueel misbruikt wordt?

Wie vangt je op als je seksueel misbruikt wordt?

We weten inmiddels allemaal wel dat seksueel misbruik meer voorkomt dat je denkt. Zo vaak zelfs dat mensen het moeilijk vinden om de officiële cijfers te geloven! Dat zijn schokkende feiten, dat 40% van onze meiden voor hun 18e een negatieve seksuele ervaring hebben. Maar liefst 10% van alle meiden krijgen te maken met ernstig seksueel misbruik, waarbij er sprake is van penetratie, gedwongen masturbatie of oraal contact. Maar wat ik ook heel schokkend vind, is dat maar liefst 70% van die meiden aangeeft dat ze niet goed opgevangen worden!

Opvang seksueel misbruik: de missende schakel

Opvang na seksueel misbruik is een belangrijke, missende, schakel. Het lijkt er op alsof we met zijn allen niet goed weten wat we er mee aan moeten. Dat is logisch want het is natuurlijk ook moeilijk. Als jouw kind of iemand die je goed kent seksueel misbruikt blijkt te zijn, wat doe je dan? Waar doe je goed aan? Moet je direct naar de politie, het AMK, moet je het ergens melden? Nog moeilijker wordt het als je alleen maar een vermoeden hebt. Als je een niet pluis gevoel hebt, maar je weet niet zo goed te duiden waar het over gaat. Dan denk je al gauw dat jij het fout hebt. Maar 40% betekent, dat je het maar al te vaak bij het juiste eind hebt.

Het zwijgen doorbreken

Als we seksueel misbruik willen oplossen dan zullen we onze gêne moeten overwinnen en het zwijgen rondom seksualiteit en seksueel misbruik zelf doorbreken. Van de kinderen kunnen we dat niet verwachten, die worden al van jongs af getraind in het stil zitten en doen wat de volwassene hen zegt. Een kind leren nee zeggen, is volgens mij erger dan nutteloos, het geeft ons een vals gevoel van veiligheid. ´Mijn kind zal nooit met een vreemde meegaan´ of ´Dat overkomt die van mij niet, die is mondig genoeg om van zich af te bekken´. Veel ouders van kinderen die seksueel misbruikt zijn hebben dit ook gedacht. Denk je heus dat jouw kind weerbaar is als het om volwassenen gaat? Als het om oudere kinderen gaat? Als ze opkijken tegen iemand?

Test je kinderen op hun weerbaarheid

Doe deze kleine test om te zien of ik gelijk heb. Zeg er desnoods bij dat het om een experiment gaat.

Vraag je kind eens om naar de deur te lopen. Vraag het vervolgens om weer te gaan zitten. Herhaal. Kijk eens hoe vaak je dit kunt herhalen zonder dat er protest komt.

  • En als je kind elke keer, als hij of zij dit doet, een snoepje krijgt?
  • Of een complimentje?
  • Of je dreigt met straf als hij of zij het niet doet?
  • Of iets anders waarmee je hem of haar kunt overhalen?

Blinde gehoorzaamheid is de vijand

Je wéét dat dit werkt, want zo voedt menigeen een kind op. Belonen als het iets goed doet: ´Knap kind, je hebt op het potje geplast’ Straffen als het iets doet dat je niet bevalt: ´Als je zo´n grote mond hebt, ga je maar even naar je kamer´ Ik ben niet tegen opvoeden, maar weet wel dat jij niet de enige bent die invloed heeft op jouw kind. Jouw kind gehoorzaamt om dezelfde redenen jou als elke potentiële misbruiker.

Als weerbaarheid niet werkt

Als weerbaarheid niet werkt (en we hebben net gezien waarom dat vaak niet werkt) helpt er nog maar één ding. Zelf waakzaam zijn, het beestje bij de naam durven noemen en zorgen dat je kind weet dat het altijd bij jou terecht kan.

En als het dan toch gebeurt?

Wie vangt de kinderen op? Meestal is het een vriendje of vriendinnetje die in vertrouwen genomen wordt, al zijn er ook veel kinderen die het nooit aan iemand vertellen. Weet jou kinder wat te doen als hij of zij dit van een ander kind hoort? Praat met je kinderen over seksueel misbruik. Want zelfs al is het niet jouw kind dat misbruikt wordt, de kans is heel groot dat er diverse misbruikte kinderen bij hem of haar in de klas zitten. Voorbereid zijn kan dan alle verschil maken.

Meepraten over opvang seksueel misbruik?

  • Wie ben jij in het leven van dat kind?
  • In het leven van die volwassene?
  • Weet jij wel hoe belangrijk je bent?
  • Hoe maak je dingen bespreekbaar?
  • Hoe vang je een kind op als het seksueel misbruikt is?
  • Wie vangt jou op als je dit van je kind hoort?

Deze en meer vragen spelen bij heel veel mensen. Daarom organiseer ik samen met Karin Höhle-Dikken een middag ‘Opvang seksueel misbruik’. Er zijn nog een paar plaatsen beschikbaar.

Lees hier meer over de middag ‘opvang seksueel misbruik’

Recensie: De som der delen van Thérèse Evers

De som der delen

Boek: De som der delen van Therese EversHet boek ‘De som der delen’ van Thérèse Evers vertelt het persoonlijke verhaal van een zedenrechercheur, Jo in haar worsteling met seksueel misbruik. Op een knappe manier vlecht Therese haar persoonlijk verleden door de actuele praktijk van de afdeling Zeden van de politie. Alle gebeurtenissen die de hoofdpersoon meemaakt zijn autobiografisch. De zaken die vanuit de politiepraktijk beschreven worden zijn realistisch, hoewel vanwege ambtsgeheim natuurlijk gefictionaliseerd.

Het begin verrast en boeit meteen!

Er is vanaf de eerste alinea geen twijfel mogelijk: je bevind je in een spannend verhaal. Ik ben zelf geen fan van het genre ‘horror’ of echt enge verhalen en even twijfelde ik of ik verder zou lezen. Gelukkig was de scene een droom en hoewel er absoluut heftige dingen in het boek beschreven staan, is het boek geen horror. De spanning is functioneel en dienstbaar aan het verhaal. De hoofdpersoon Jo reflecteert op wat er gebeurt in haar werk, in haar relatie en relateert dat aan haar verleden van seksueel misbruik.

Een nieuw genre: De therapeutische roman?

Ik vind het bijzonder knap hoe Thérèse ons meeneemt in de innerlijke gedachten van Jo. Intens herkenbare processen beschrijft ze vanuit de eerste persoon. Bijvoorbeeld haar tweestrijd in haar relatie, waar ze enerzijds zich zou willen binden en anderzijds het benauwd krijgt bij het idee alleen al. Flashbacks, dromen en herbelevingen illustreren het innerlijk conflict.

Of toch: De spirituele roman?

De vergelijking met Paulo Coelho dringt zich aan mij op. De schrijfster is zeker zo begaafd als Coelho en de thematiek is dezelfde: De spirituele zoektocht naar zichzelf. Wellicht door de autobiografische elementen is het boek zeer geslaagd in zijn opzet. Het illustreert heel mooi de pijnlijke weg om weer héél te worden die iemand die seksueel misbruikt is te gaan heeft.

Prachtige illustratie van succesvolle dissociatie

De zedenrechercheur Jo doet haar werk goed, dankzij een goed functionerende splitsing in haar persoonlijkheid. ‘De koude kamer’ in haar hoofd is de plek waarvandaan ze haar werk kan doen, zonder dat haar gevoelens haar overspoelen. Er zijn in het werk de actuele gevoelens: hoe je betrokken raakt bijvoorbeeld bij twee meisjes van 17 die bruut verkracht zijn. Maar er is ook altijd de link naar het verleden. Als die geraakt wordt is, het tijd voor de koude kamer. Het maakt haar een keigoede zedenrechercheur, analytisch en scherp. Alleen als de druk te groot wordt, werkt de koude kamer niet meer…

De fragmentatie van haar persoonlijkheid

De auteur combineert het beeld van een geslaagde carrierevrouw met de, door nachtmerries geplaagde, overlever van seksueel misbruik die huilend in haar bed plast. De schaamte, de verwarring, de misplaatste schuldgevoelens, alles krijgt een plek in het boek.

Op zoek naar begeleiding

Met gezonde tegenzin gaat zij uiteindelijk op zoek naar begeleiding. Ze heeft er weinig vertrouwen in, vooral omdat een deel van haar seksueel misbruik gepleegd is door haar psychiater in een gesloten jeugdinrichting. Dat zij uiteindelijk toch naar therapie gaat, komt deels doordat ze haar werk niet langer kan doen en deels omdat haar lief haar niet loslaat.

Integratie: de som der delen

De hoofdpersoon gaat steeds meer delen van zichzelf integreren. Langzaam maar zeker bouwt ze uit de stukken, waarin ze uit elkaar gevallen is, één geheel. Herkenbaar is zeker ook de angst voor verlies: zal ze haar werk nog kunnen doen als ze de koude kamer in haar hoofd opdoekt? De therapeut vraagt haar om vertrouwen te hebben, zonder te beloven dat ze haar werk weer zal kunnen doen: een belangwekkend onderscheid.

Wat levert het boek je op?

Als je zelf seksueel misbruikt bent, kun je inspiratie putten uit de manier waarop de hoofdpersoon uiteindelijk haar heling ter hand neemt. Pas goed op jezelf: er staan nogal wat scene’s omschreven die kunnen triggeren. Overigens is dat niet erg, het kan je zelfs helpen, mits je in staat bent om de triggers te verwerken, zodat ze kunnen helen.
Wanneer je zelf geen seksueel misbruik hebt meegemaakt, maar wel interesse hebt in de materie geeft het boek je een geweldig, persoonlijk en spannend inkijkje in de binnenwereld van iemand die seksueel misbruikt is. Daarnaast geeft het boek je een idee van hoe het werk van de zedenpolitie eruit ziet.

Wat doet het boek met mij?

Ik heb in lange tijd niet zo’n intrigerend boek gelezen als ‘De som der delen’. Het nam me mee in de beleving van een ‘ander slachtoffer’ op een manier die ik nog niet eerder had meegemaakt. Onder het lezen merkte ik dat ik intens meeleefde en mijn leven met het hare ging vergelijken: ‘Oh, dat had ik ook’. Het maakte me ook nieuwsgierig naar de auteur. Het lijkt me een bijzonder mens, die ook nog eens fenomenaal goed kan schrijven.

Waar is het boek te koop?

Het boek is direct te bestellen via de boekenwinkel. Daar staan nog meer interessante boeken over seksueel misbruik.

Wat het meeste pijn doet

Wat het meeste pijn doet

Martin Luther KingMartin Luther King zei: ‘In the end, what hurts the most is the silence of our friends’. Wat het meeste pijn doet, ook bij seksueel misbruik, is dat er altijd omstanders zijn die ‘iets’ hebben gezien, ‘iets’ hebben gemerkt maar die niets hebben gedaan. Hoe komt dat toch? Dat we met zijn allen zo onmachtig lijken, als het gaat om seksueel misbruik?

Je denkt niet aan je buurmeisje

Je hoort 1 op de 3. Dan denk je niet meteen aan je buurmeisje. Je denkt niet meteen aan je eigen kind. Je denkt aan ‘die arme zielige kindertjes’ die het betreft. Je denkt niet aan die opstandige puber die de buurt onveilig maakt met zijn of haar scooter. Je kijkt eens rond op het schoolplein en je kunt je er geen voorstelling bij maken.

  • Zou het dat jongetje bij die boom daar zijn?
  • Of dat meisje dat in haar eentje op de schommel zit?
  • Of toch het populairste meisje uit de klas met dat nét te korte rokje?

Je weet als ouder toch echt niet waar je op moet letten?

Je denkt dat je iets waarneemt

Je intuïtie speelt op en je hebt een onderbuikgevoel. Je denkt dat je iets waarneemt dat op seksueel misbruik zou kunnen duiden. Toch doe je nog steeds niets. Wat als je het mis hebt? Wat zijn de consequenties? Mag je je wel bemoeien met andermans kind? Kun je het wel geloven over je eigen kind? Het doet pijn om dat te denken en het liefst wil je vluchten in onwetendheid. Maar wat als je het bij het rechte eind hebt? Wat als het werkelijk mis is?

De gevolgen van jezelf (niet) serieus nemen

Als jij signalen opvangt en je neemt ze niet serieus, je redeneert ze weg en onderneemt geen enkele actie dan weten we inmiddels wat de resultaten zijn. Volwassenen die als kind seksueel misbruikt zijn en geen hulp hebben gekregen, hebben vaak op latere leeftijd grote problemen. De pijn van het zwijgen van omstanders is groot. Wanneer je jezelf serieus neemt is de volgende vraag: ‘Wat kan ik doen?’

Je kan het niet alleen

Je kunt in zo’n geval maar beter niet alleen komen te staan. Je hebt anderen nodig om je waarneming te verifiëren, om jou te ondersteunen, om een plan te helpen bedenken over hoe je verder gaat. Je hebt kennis nodig over seksueel misbruik, over de signalen én de gevolgen op korte en lange termijn. Het is dus nodig dat je je zorgen gaat delen.

Hulp is nooit ver weg

Voor hulp kan je kijken in je directe omgeving. Wie staan er om jou heen die je kunnen bijstaan. Bij wie voel jij je veilig? Je kunt ook boeken lezen over seksueel misbruik, mijn boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij’ is een goed startpunt, maar er zijn nog meer mogelijkheden.

Een glimlach, een arm om de schouder, een vriendelijk woord

Onderschat nooit het belang en de impact die een glimlach, een arm om de schouder of alleen maar een vriendelijk woord kan hebben. Ik ben in mijn jeugd helaas weinig mensen tegengekomen die dit bij mij hebben gedaan. De meeste mensen konden niet door mijn stuurse puberhouding heen kijken. Veel verder dan een tante, waar ik een maand mocht logeren, kom ik niet. Best confronterend als ik er over nadenk.