Minor huiselijk (en/of seksueel) geweld.
In enkele HBO opleidingen zit alles wat over seksueel misbruik gaat in een keuzeminor huiselijk geweld or seksueel geweld, (of huiselijk seksueel geweld, de titel van de minor verschilt nog wel eens) Bij de Hogeschool Arnhem-Nijmegen, de HAN, waar ik vroeger gestudeerd heb, heet de minor ‘Huiselijk geweld’. Ik heb daar een aantal keren een gastles gegeven over seksueel misbruik.
Mijn ervaringen als kind én als hulpverlener
Voor de pauze gaat het dan over mijn ervaringen als kind, wat het met mij heeft gedaan en hoe het groomingproces in zijn werk gaat en een deel van mijn ervaringen in de hulpverlening als klant. Na de pauze richten we de aandacht op mijn ervaringen als hulpverlener. Hoe kun je dingen bespreekbaar maken, waar moet je op letten, wat zijn valkuilen, etc.
Belangrijke leerpunten
Wat zijn belangrijke leerpunten voor de hulpverleners van de toekomst? Eerst al de opmerking: preventie en signalering is belangrijk, maar als hulpverlener krijg je (ook) te maken met volwassen overlevers van seksueel geweld en misbruik. Dat is waar het vaak aan kennis ontbreekt. Wat zijn daar de aandachtspunten?
Regie en zelfbeschikking
Mensen die misbruikt zijn in hun vroege jeugd zijn de regie over hun leven kwijtgeraakt door het misbruik en komen bij een therapeut voor hulp. Het is van groot belang dat die hulp bestaat uit het hervinden van de regie voor hun eigen leven. Symptoombestrijding is daarbij belangrijk, maar zeker niet het enige.
Blijf uit de reddersrol!
Een hulpverlener wil vaak ‘redden’ en daar doet het slachtoffer van seksueel misbruik vaak een appèl op. Vanuit het slachtoffer gezien helemaal begrijpelijk: die heeft de regie soms nog nooit gehad en is niet anders gewend. Maar als hulpverlener is het van cruciaal belang dat je niet in die valkuil loopt, want daarmee bestendig je de slachtofferrol van de ander.
Behandel je klant als volwassene
Geen mens is een stap verder gekomen in zijn groei en het ontwikkelen van volwassen, zelf-verantwoordelijk gedrag, doordat iemand hem of haar als een kind behandelde. De klant heeft niet iemand nodig die de troostende, warme moederrol gaat vervullen en ook niet iemand die de regie overneemt. De klant heeft iemand nodig die spiegelt hoe hij of zij dat zelf kan doen.
Laat de klant zijn/haar emotie
Een klant die vertelt over het seksueel misbruik heeft niets aan jouw boosheid, verdriet of wat dan ook. Natuurlijk is dit niet een verbod op medemenselijkheid, maar wees voorzichtig. Ik heb hulpverleners meegemaakt en verhalen gehoord over hulpverleners die hun eigen boosheid leidend maakten. Dan zaten zij bij de politie aangifte te doen of erger, hadden de dader geconfronteerd of hebben de dader zelfs geslagen. Allemaal menselijke, zelfs begrijpelijke reacties, maar zij vergeten daarbij het belang van hun klant en hun rol en mandaat als hulpverlener.
Als je in deze valkuilen stapt, zorg dat je weet waar jij terecht kunt!
Als je als professional met seksueel misbruikte mensen te maken krijgt: zorg dat je back up hebt. Supervisie en intervisie zijn geen ‘leuke opleidings-extraatjes’: ze zijn broodnodig in de praktijk. Collega’s om mee te sparren, om je eigen gedrag bij te checken, klopt het wat ik hier doe? Zorg voor mensen waarbij jij je veilig genoeg voelt om ook de dingen die je verkeerd hebt gedaan te bespreken.
Zoek actief intervisie of supervisie
Heb je geen sparringpartners in je directe omgeving? Ga er naar op zoek! Fouten maken is menselijk en ze toegeven is een kunst. Ze toegeven aan de klant kan zelfs een wonderlijk effectieve manier zijn om de klant impliciet ook toestemming te geven om met zijn of haar falen te komen.
Intervisie en supervisie specifiek over seksueel misbruik
Hulp zoeken, je eigen professionele gedrag onderzoeken en bespreekbaar maken, het zijn ingredienten van goed hulpverlenerschap. Heb je een intervisievraag specifiek over seksueel misbruik? Je kunt bij mij terecht voor supervisie (eventueel via skype) Kijk op ivonnemeeuwsen.nl voor tarieven en informatie.
Je eigen trauma’s opruimen
Een beetje hulpverlener heeft zijn of haar eigen trauma’s verwerkt of in elk geval zover doorgewerkt, dat ze niet in de weg staan van goede hulpverlening. Natuurlijk kun je geraakt worden in iets ouds, de gekste dingen kunnen je triggeren. Als je werkt met mensen die als kind gekwetst zijn, kan dat jou op gevoelige plekken raken. Dat is niet erg, maar blijf er niet in je eentje mee worstelen.
Therapie voor de therapeut
Als je zelf seksueel misbruik hebt meegemaakt als kind, heb je als therapeut daar de voor- en nadelen van. Immers niemand heeft er iets aan als jij vanuit jouw eigen pijn de ander probeert te redden. Maar als je daarentegen jouw verleden zorgvuldig verwerkt, als je door je trauma’s heen gaat, dan wordt je ervaringskennis een belangrijk extraatje waarmee je de klant beter van dienst kunt zijn. Dan wordt je een extra goede hulpverlener.
Zoveel te leren over helen van seksueel misbruik
Voor de hulpverleners van de toekomst en die van nu ben ik een verdiepingstraining aan het maken. Wat ik je nu al mee zou willen geven:
- Laat je eigen aannames en (geloofs)overtuigingen los
- Wees nieuwsgierig
- Vraag door, ook als je al denkt te weten waar het over gaat
- Leer vragen stellen over de seksuele beleving en gevoelens van de ander
- Schort je eigen oordeel op, het heeft geen plaats in professionele hulpverlening
- Leer jezelf en je reacties op traumatische ervaringen goed kennen én maak ze bespreekbaar in intervisie/supervisie
- Luister naar wat de ander zegt en naar wat de ander juist niet zegt
- Zorg voor voldoende hulp voor jezelf als je met seksueel misbruikte mensen werkt
Kennis over seksueel misbruik is onontbeerlijk
Ik verwacht dat mijn verdiepingstraining in 2018 het licht zal zien. Wil je op een lijst gezet worden zodat je als eerste op de hoogte wordt gebracht wanneer de eerste opleiding begint?
Update:
De voorspelling die ik hierboven deed is inmiddels uitgekomen. De eerste verdiepingstraining loopt en wordt heel goed ontvangen door de deelnemers. Inmiddels is er voor 2019 ook een tweede training ingepland. De details daarover kun je nalezen op ivonnemeeuwsen.nl
