Lotgenotendag Vrouwen Platform Kerkelijk Kindermisbruik
Toen Marie Louise van de VPKK mij vroeg om een bijdrage te leveren aan hun lotgenotendag, heb ik natuurlijk meteen ja gezegd. Het VPKK is een organisatie van ervaringsdeskundigen, die zich inzetten voor erkenning en genoegdoening, specifiek voor slachtoffers van seksueel misbruik door iemand van de kerk. Het beloofde een intensieve dag te worden. Mijn rol zou zijn het begeleiden van een groep mensen wiens partner of iemand uit de omgeving (zoon/dochter/moeder/vader of dergelijke) seksueel misbruikt was door een gezagsdrager van de kerk.
Al vrij snel werd mij op de lotgenotendag VPKK duidelijk dat er nog heel veel onverwerkt leed is, zowel onder de overlevers van kerkelijk seksueel misbruik als onder hun geliefden. Ook na soms 40 of 50 jaar is het pijn van het kind voelbaar in deze mensen. Voor enkelen was deze gelegenheid de eerste keer dat ze over het misbruik naar buiten traden. Mensen die van hen houden moeten oppassen dat hun leven niet geheel in het teken van het misbruik van hun geliefde komt te staan. Het werd een emotionele dag met veel erkenning en herkenning.
Misbruikt door een dienaar God’s, een uitverkorene
Er is een verschil tussen slachtoffers die in en door de kerk misbruikt zijn en mensen die ‘huis-tuin-en-keuken’ misbruik hebben meegemaakt. Allereerst is daar een verschil in gemiddelde leeftijd. Daarnaast is het een extra hindernis om te gaan praten over iemand die in jouw gemeenschap en omgeving een hele hoge status heeft. Dit waren ‘dienaren Gods’, zoals een van de deelnemers het noemde. Dat maakt dat je nog meer dan een doorsnee kind de neiging hebt om de fout bij jezelf te zoeken. Enorme schuldgevoelens en schaamte, die zich nu omzet in een enorme woede over het seksueel misbruik.
Er is ook een ‘positief’ verschil. Iemand die door de kerk misbruikt is heeft ondanks de verjaringstermijn, die in wettelijke zin voor bijna al deze mensen allang overschreden is, een mogelijkheid om genoegdoening te ontvangen. Zelfs bij de hoogste toekenningen is dat in wezen natuurlijk een schijntje, maar het is iets. Een erkenning van het feit, een bevestiging dat je inderdaad slachtoffer bent geweest van iets dat niet door de beugel kon. Genoegdoening.
Genoegdoening alleen is niet voldoende
Maar ‘positief’ staat niet voor niets tussen haakjes. Het feit dat je genoegdoening kunt halen, betekent dat daar ook je aandacht naar uit gaat. Het is goed om je boosheid te voelen, om die een plek te geven. Het is goed om te erkennen dat je boos bent. Maar in de procedure van genoegdoening loop je ook het risico dat je in de woede blijft hangen.
Erkenning volgt alleen als er steunbewijs is: als iemand van de andere slachtoffers ook naar voren treed en onafhankelijk van jou vertelt over wat ze hebben meegemaakt of zien gebeuren. Soms komt die erkenning er dus ook domweg niet. Niet omdat het niet gebeurd is, niet omdat jouw verhaal niet gehoord is, gewoon omdat je het na al die jaren niet hard kunt maken. Daar sta je dan, met lege handen. De kunst is om ook dan blij te zijn met het feit dat jij het hebt kunnen vertellen.
Wat gebeurt er als je wel genoegdoening krijgt? Ben je dan blij met het geld? Of blijf je dan ook achter met een kater? Wellicht kunnen de mensen die een bedrag van de kerk krijgen, dit geld inzetten om zichzelf en andere slachtoffers te ondersteunen bij het proces van helen. Want met genoegdoening alleen ben je er nog niet.
Oproep om je aan te melden
Dit is een pleidooi voor iedereen die met kerkelijk seksueel misbruik te maken heeft gehad. Een oproep om je te melden bij de VPKK. Als je steunbewijs kunt leveren. Als je een rechtmatige klacht hebt en daar genoegdoening voor wilt. Kortom: als het jou overkomen is of je hebt gezien hoe het anderen is overkomen, kom naar voren. Je kunt er anderen (en wellicht jezelf) heel concreet mee helpen.
Dit is ook een pleidooi om verder te kijken dan alleen genoegdoening. Helen kan, je kunt werkelijk helen van seksueel misbruik. Ook als het door geestelijken is gebeurd. Ook als het tientallen jaren geleden is gebeurd. Gun jezelf een leven waarin je geen last meer hebt van je verleden.
