De zaak Van R. en De Hoop

Van R., kinderporno en ‘De Hoop’

Van de week kwam bij het televisieprogramma ‘De monitor’ het verhaal naar buiten van psychiater Van R. die veroordeeld werd voor het bezit van kinderporno. Geen onschuldige filmpjes van kinderen in bad, nee, allerlei seksuele handelingen met en tussen kinderen. Kinderverkrachtingen. Filmpjes die de meeste volwassenen als ‘walgelijk’ zouden betitelen. Deze man werd schuldig bevonden en gestraft.

Mooi, denk je dan. Eén criminele pedoseksueel minder…

Je zou denken dat een psychiater die veroordeeld wordt voor een zedendelict, zijn beroep als psychiater niet meer zou mogen uitoefenen. Dat lijkt mij een redelijke verwachting. Niets is minder waar. Tijdens zijn taakstraf loog Van R. tegen zijn werkgever, over de reden waarom hij woensdags vrij wilde hebben. Heel wrang was zijn excuus: ‘Woensdag is mijn dag om voor de kinderen te zorgen.’ Een half jaar lang werkte hij o.a. met seksueel misbruikte cliënten, die niet op de hoogte waren van zijn veroordeling.

Een tweede kans?

Na zijn ontslag bij deze werkgever solliciteert hij nogmaals als psychiater, nu bij de Christelijke instelling ‘De Hoop’. Ondanks het feit dat deze instelling met kwetsbare, verslaafde mensen werkt, die ook maar al te vaak een achtergrond van seksueel misbruik hebben, wordt hij hier aangenomen. Het bestuur en een handjevol mensen binnen de instelling ‘De Hoop’ zijn op de hoogte van zijn verleden. ‘Hij wordt goed in de gaten gehouden’ beweren zij. E.e.a. gebeurt met medeweten van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Hun voorwaarde is wel dat hij niet zal werken met kinderen, plegers of slachtoffers van seksueel geweld en misbruik.

Hoe weet je dat iemand slachtoffer is van seksueel misbruik?

Ik ben erg voor tweede kansen, maar moet je een pedoseksuele psychiater met kwetsbare mensen laten werken? In een therapeutische machtsverhouding?  Is dat niet een beetje te naïef? In de verslavingszorg is bekend dat een substantieel deel van de verslaafden een verleden heeft van seksueel misbruik. Om hoeveel mensen dat gaat is nooit onderzocht. Daarnaast is het zo dat veel mensen die misbruikt zijn, daar in eerste instantie niet over kunnen of durven praten. Het taboe op pleger zijn van seksueel misbruik is zo mogelijk nog groter. Het lijkt mij daarom simpelweg onmogelijk om uit te sluiten dat Van R. met slachtoffers en/of daders van seksueel misbruik werkt.

Een kwestie van vertrouwen

Is er ergens in de organisatie van ‘De Hoop’, die deze man heeft aangenomen, nagedacht over wat het betekent voor zijn klanten, dat Van R. een veroordeeld pedoseksueel is? En wat het betekent voor de vertrouwensrelatie die zij worden geacht met hem op te bouwen? Want iemand die jou begeleidt, juist op jouw kwetsbare stuk, daarvan mag je toch verwachten dat die betrouwbaar is? Een toonbeeld van integriteit?

Waarom heeft ‘De Hoop’ het verzwegen?

Natuurlijk heeft ‘De Hoop’ nagedacht over wat de consequenties zouden zijn voor hun klanten: Dat is waarom ze het niet aan hen hebben verteld! Willens en wetens hebben zij dit belangrijke feit verborgen gehouden, voor de kwetsbare mensen die met deze man moesten werken. Die zich in een afhankelijkheidspositie bevonden ten opzichte van de organisatie en ten opzichte van Van R.

Verdient iemand een tweede kans?

Ik ben geen pedo-basher en als iemand de gevolgen van zijn handelen niet overziet, dan denk ik dat het zelfs belangrijk is dat hij de juiste ondersteuning krijgt en ja, een tweede kans. Maar dan heb ik het wel over een jongen van 16, of een verstandelijk beperkt iemand, of over iemand die met geweld is opgegroeid en nooit iets heeft bijgeleerd. Daar kan ik me iets bij voorstellen. Dan nog zou ik overigens ernstige twijfels hebben bij een functie, waarbij deze persoon met mensen in een afhankelijkheidsrelatie zou werken.

Verdient psychiater Van R. een tweede kans?

Een psychiater die veroordeeld wordt voor het bezit van 66.000 kinderpornografische beelden en filmpjes, verdient die eenzelfde tweede kans? Hij werkte dagelijks met slachtoffers van seksueel misbruik. Hij kent uit de praktijk de pijnlijke gevolgen van seksueel misbruik. Moet zo’n man kwetsbare klanten psychisch begeleiden? Zo’n man gun je een baan waar hij vooral niet met mensen te maken heeft.

Pedoseksuele pornografie is geen klein vergrijp

Het bezit van kinderporno is geen klein vergrijp. 66.000 beelden is geen kleine hoeveelheid. Als je ooit, per ongeluk, op een kinderpornosite terecht komt, dan is er maar één juiste handeling en dat is melden bij het meldpunt kinderporno. De inhoud van zo’n site downloaden is verwerpelijk, misdadig en strafbaar. Het is geen misdaad zonder slachtoffers. Er zijn echte kinderen misbruikt, gemarteld en verkracht om psychiater Van R. en mensen zoals hij, hun filmpjes en foto’s te kunnen leveren.

Nog een trauma voor de klanten van ‘De Hoop’

Het zal je maar gebeuren dat je in goed vertrouwen je doopceel licht, tegenover een psychiater die je is toegewezen. Dat je aan de bel trekt en hulp vraagt en dat je er later achter komt dat de psychiater waar jij jouw verhaal aan hebt verteld een veroordeeld pedoseksueel is. Hoe verraden zal je je dan voelen? Zeker als je al een traumatisch verleden hebt, waarvoor je nou juist hulp zocht is dit onverteerbaar. De keuze van ‘De Hoop’ om Van R. een tweede kans te geven betekent een hertraumatisering voor de klanten van ‘De Hoop’.

Terechte kamervragen over de kwestie Van R., De Hoop én de Inspectie

De overweging dat iedereen een tweede kans verdient, is een mooi sentiment, maar in dit geval lijkt ‘De Hoop’ hierin doorgeschoten te zijn. De klanten van ‘De Hoop’ verdienen goede hulp, betrouwbare mensen die transparant zijn over wie ze zijn en wat ze eventueel in hun verleden hebben gedaan. Als de klanten (en collega’s) van ‘De Hoop’ hadden geweten wat Van R. op zijn kerfstok heeft, als Van R. daarin het boetekleed zou hebben aangetrokken en openbaar te biecht was gegaan, dan ontstaat er een andere situatie. Nu zijn mensen geschokt in hun vertrouwen in psychiater Van R., in het bestuur van ‘De Hoop’ en in de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Terecht dat hier kamervragen over gesteld worden.

Hulpverleners die het verschil maken!

Help, Ik word gestigmatiseerd!

De DSM 5, de dwingende diagnosecultuur van DBC’s en de tijdsdruk waaronder de meeste (reguliere) hulpverleners moeten werken: zij maken het voor de klant niet beter. Je krijgt een diagnose anders wordt er door de verzekering niet betaald. Naast een traumatisch verleden heb je nu ook een stigma. Vaak krijg je psychoactieve medicijnen met de nodige bijwerkingen. En dat terwijl je in feite een hele normale reactie hebt op wat er is gebeurd.

Seksueel misbruikt zijn, is geen diagnose

De realiteit is dat als je seksueel misbruikt bent je, afhankelijk van welk afweermechanisme en temperament je hebt, een grote diversiteit aan diagnoses kunt krijgen. Ben je introvert? Dan is het risico groot dat je een depressie als diagnose krijgt. Extravert? Dan ligt de borderline diagnose in het vizier. Verward? Dissociatieve Identiteits Stoornis (in één van drie of vier varianten, of een aan DIS gerelateerde stoornis). Ben je vooral bang? Dan heb je natuurlijk een angststoornis. Heb je nachtmerries en herbelevingen? Dan heet het PTSS, of bij seksueel misbruik meestal complexe PTSS.

Normale reacties op abnormale, bijzonder belastende omstandigheden

Stel je eens voor dat een reus van zes meter seks met je afdwingt. Dat zijn de verhoudingen waar je aan moet denken bij kinderen: een volwassene heeft alleen al door zijn formaat de overhand. Je bent bovendien nog niet zo slim: je hebt nog niet veel ervaring. Is het dan raar dat je in de war raakt? Is het raar dat je bang wordt? Verdrietig of boos? Als kind ben je daar toch niet op berekend.

De psychiater kijkt alleen naar je gedrag

Je hebt zes symptomen van dit, acht symptomen van dat: je gedrag wijst op stoornis zus en zo. Daar hoort het volgende behandelplan bij. Koud drie kwartier later sta je op straat met een recept en een verwijzing naar traumatherapie. In het vervolg van je behandeling wordt er niet meer gesproken over seksueel misbruik. Je hebt stoornis X, Y of Z en daar gaan we wat aan doen.

Het seksueel misbruik verdwijnt naar de achtergrond

Ineens heb je een stoornis, in plaats van een normale reactie op de ongezonde omstandigheden die seksueel misbruik heten. Je hulpverleners, als die ál op de hoogte zijn van het seksueel misbruik, focussen op je stoornis en het behandelplan. Je hebt zelf nauwelijks nog grip op wat voor therapie je aangeboden krijgt. Als een willoos slachtoffer, wordt je van de ene therapie naar de andere therapie gestuurd.

De pillen werken niet!

De meeste pillen zijn psychoactieve drugs die wellicht heel goed kunnen helpen bij mensen die daadwerkelijk psychotisch of schizofreen zijn. Maar dat was je helemaal niet: je had last van nachtmerries en soms overvielen herbelevingen je. Dan was je even de grip op het hier en nu kwijt, maar je had geen wanen! Het misbruik was je immers écht overkomen! Anti-depressiva hebben als bijwerking dat ze depressie of psychose kunnen veroorzaken of verergeren. Maar als de pillen niet werken, wordt er gesleuteld aan de dosis en soms naar een andersoortige pil gegrepen.

Seksueel misbruikt zijn is geen stoornis

Seksueel misbruik hoort niet thuis in de psychiatrie! Je bent niet psychotisch, je hebt geen bi-polaire stoornis, je bent geen borderline patiënt. Je bent seksueel misbruikt. Als gevolg daarvan heb je een aantal onhandige overlevingsmechanismen aangeleerd. Je kunt je verleden helen, het seksueel misbruik verwerken en daarmee zal ook je aangeleerde gedrag afnemen. Als je leert hoe jouw afweer werkt kun je er actief op ingrijpen. Dat kost tijd en je hebt er hulp bij nodig, maar het kan wél.

Begrijpen hoe het werkt, rouwen en helen

Je kunt leren hoe het werkt, hoe het misbruik jou heeft beïnvloed. Als je gaat zien hoe jouw afweermechanismen gerelateerd zijn aan het seksueel misbruik, kun je daarin andere keuzes maken. Dat is waar helen over gaat: erkennen wat er gebeurd is. Herkennen hoe het je heeft beïnvloed. Rouwen om het kind dat zoveel door heeft moeten maken. Helen. Je verhaal herschrijven met jou in de heldenrol, in plaats van in de slachtofferrol.

Geen gemakkelijke weg

Helen is geen eitje. Het onder ogen zien van je allerdiepste angsten behoort tot de taken van helen. Dat doe je niet zomaar. Daar heb je hulp bij nodig. Maar niet het soort hulp dat een stickertje plakt, een pilletje pakt en een therapie door je strot duwt. Je hebt hulp nodig die jou op maat gesneden is. Waar jij de regie over hebt. Zodat jij weer gaat ervaren dat de wereld niet bestaat uit enkel maar reuzen van 6 meter. Dat je zelf inmiddels ook groot bent. Dat jij in je eigen kracht kunt staan.

Gelukkig is er steeds meer hulp voorhanden!

Op mijn nieuwe website Hulpverlening na seksueel misbruik verzamel ik therapeuten en andere hulpverleners die ervaring hebben met de hulp na seksueel misbruik. Zelfstandig professionals die jou kunnen begeleiden bij waar jij mee worstelt. Op een manier die bij jou past! Daarom zoek ik een breed assortiment aan hulpverleners, want er is niet één soort therapie bij iedereen die seksueel misbruikt is past. Het is zelfs onwaarschijnlijk dat je aan één therapiesoort genoeg zult hebben.

Hulpverleners die het verschil maken

De mensen op mijn website hebben in elk geval ervaring met de hulp na seksueel misbruik. Elke therapeut heeft in elk geval een intakegesprek gehad. Sommigen zijn zelfs in seksueel misbruik gespecialiseerd. Er zijn diverse soorten therapie en elke therapeut beschrijft zelf wat hij/zij doet. Op die manier kun je kijken wie er het beste bij jou past.

De hulpverlening als supermarkt

Iedereen weet waar hij of zij last van heeft

Niet iedereen weet of ze daadwerkelijk seksueel misbruikt zijn. Dat is waar. Maar iedereen weet waar ze last van hebben. Welke symptomen hen het leven zuur maken. Vraag een willekeurige cliënt waar zij het meeste last van hebben en ze hebben een antwoord. Voor de één is dat herbelevingen, een ander heeft juist last van depressieve gevoelens en een derde heeft vooral angsten. Soms weten mensen niet of ze seksueel misbruikt zijn en vinden ze het belangrijk om dat te weten te komen. Een goede therapie gaat in op de vraag van de cliënt. En laat mensen hun eigen antwoorden kiezen.

De hulpverlening als een supermarkt voor therapie

Voor elk van de symptomen van seksueel misbruik geldt, dat er tientallen soorten therapie zijn om daar overheen te komen. EMDR en trauma-therapie hebben mogelijk een plek in het helen van het trauma (vooral bij enkelvoudig trauma), maar de dilemma’s rondom intimiteit en seksualiteit, eetproblemen en sociaal maatschappelijke problemen los je daar niet mee op.

Er zijn geen eenvoudige antwoorden

Laten we elkaar niet wijsmaken dat er eenvoudige en eenduidige antwoorden zijn op helen van seksueel misbruik. Laten we het aanbod aan hulpverlening in de breedte zien als een soort supermarkt, waar ieder zijn eigen merk en product kiest. De metafoor doortrekkend, laten we labels creëren: wat zijn de ingrediënten van deze therapie? Wat zijn de bijwerkingen? Contraïndicaties: Welke allergenen zitten er in?

Wat staat er in de schappen?

In de schappen bij de hulpverlening staat therapie in alle soorten en maten. Als alles door elkaar staat heb je als cliënt geen overzicht. Dan is het dus handig als het therapie aanbod een beetje gesorteerd is. Op zijn minst moet duidelijk worden wat iemand doet en waar iemand aan werkt.

In welk schap moet je zoeken? Hulp van het ‘winkelpersoneel’

In supermarkten staan soms ook producten op een, voor de klant, onlogische manier bij elkaar. Als je ze maar kunt vinden, dat is het belangrijkst. Gelukkig maakt internet een goede bewegwijzering mogelijk. Je kunt daarbij denken aan vindbaarheid op klacht, op doel van de therapie, op werkwijze en zelfs op de financiering vanuit de verzekering. Als die gegevens te vinden zijn op de website van de aanbieder (het winkelpersoneel) zijn we al een heel eind.

Wat staat er op het label?

Helaas zijn we daar nog niet. Niet alle aanbieders op de ‘hulpverleningsmarkt’ hebben duidelijke informatie op hun website staan. Lang niet alle aanbieders zijn vindbaar via google. Hulpverleners die zijn gespecialiseerd in hulp bij seksueel misbruik zijn moeilijk te vinden. Ook zijn er nogal wat therapeuten die een klant met seksueel misbruik verleden weigeren, omdat ze daar niet mee om kunnen gaan. Handig om dat te weten voordat je een intake gaat doen.

Wegwijzer in Traumaland

Er zou een plek moeten zijn waar mensen die gespecialiseerd zijn in seksueel misbruik, hun aanbod kunnen plaatsen. Met alle ‘ingrediënten’ die op hun label thuishoren, zodat je als klant goede informatie krijgt. Dat is waarom we een nieuwe website zijn begonnen.

De nieuwe plek daarvoor heet….

‘Wat wél werkt! Hulpverlening na seksueel misbruik’

Wat wél werkt! Hulpverlening na seksueelmisbruik

Inmiddels hebben we ook aardig wat therapeuten en hulpverleners ‘in de schappen’ staan. Het aanbod in deze supermarkt is nog wat smal, maar wel gevarieerd. We zoeken altijd nog nieuwe hulpverleners die hier een bijdrage aan willen leveren.

Meer en meer informatie

Naast de informatie op het ‘label’ zijn er ook steeds meer gedetailleerde informatie over hoe bepaalde therapieën werken als ze toegepast worden bij seksueel misbruik. Noem het een bijsluiter. In elk geval is ook daar veel te lezen.

Keuzes maken in reguliere en alternatieve hulpverlening

Reguliere noch alternatieve hulpverlening heeft alle antwoorden

In het verschil maken staat het zwart op wit: mensen zeggen beter geholpen te worden in de alternatieve hulpverleningIn het boekje ‘Het verschil maken’ van Sonja Leferink van Slachtofferhulp Nederland staat het zwart op wit: Veel cliënten geven aan dat ze in de alternatieve hulpverlening de juiste hulp hebben gevonden voor het verwerken van hun verleden van seksueel misbruik. Dat is niet voor niets. Waar de reguliere hulpverlening gericht is op protocollen en vaststaande behandelmethoden schittert in de alternatieve hulpverlening juist de verscheidenheid. Gelukkig hoef je als cliënt niet het één of het ander te kiezen, maar kun je je eigen hulpverlening samenstellen uit het hele aanbod.

Waar de reguliere hulpverlening in uitblinkt

Het reguliere circuit heeft absoluut een aantal goede therapieën, die mensen kunnen helpen bij het verwerken van seksueel misbruik. Op dit moment worden EMDR en Traumatherapie echter naar voren geschoven als ‘de’ behandeling bij seksueel misbruik. De enige behandelingen waarvan men zegt dat ze ‘evidence based’ zijn. Er is voldoende onderzoek gepleegd, om te veronderstellen dat het bij veel cliënten beter werkt dan niks doen. Dat zegt nog niet of het voor jou goed zal werken.

Alleen traumaverwerking is niet voldoende

Natuurlijk is ‘niet onderzocht’ nog niet hetzelfde als ‘niet werkzaam’. Daarnaast gaat de reguliere hulpverlening vaak voorbij aan het feit dat traumaverwerking maar een relatief klein onderdeel is van wat je op te lossen hebt in je leven, als je seksueel misbruikt bent. Er is meestal veel meer aan de hand dan een complexe PTSS, wat op dit moment als diagnose in de mode is. Juist omdat seksueel misbruik leidt tot problemen in een breed scala aan levensvaardigheden, is een breed aanbod aan therapieën en methodes die kunnen helpen met het verwerken van die problemen noodzakelijk.

Waar de alternatieve hulpverlening in uitblinkt

De alternatieve hulpverlening blinkt uit in veelzijdigheid en klantgerichtheid. Het gaat hier om methodes die ook binnen de reguliere hulpverlening wel worden toegepast, meestal als deel-therapie, zoals Hypnotherapie, Creatieve therapie, Haptonomie of Lichaamswerk. Daarnaast zijn er methoden die meer uit de hoek van coaching komen, zoals NLP, Voice Dialogue of Transactionele Analyse. Wat verder van de reguliere hulpverlening af, staan zaken als Droomanalyse, The Work en de Helende reis. Zaken die in de wereld buiten de hulpverlening al opgenomen zijn in het dagelijks leven, maar binnen de hulpverlening (ten onrechte) nog niet veel voet aan de grond krijgen.

In de vrije ruimte aan de slag met cliënten

Gebonden zijn aan regeltjes is lastig en veel therapeuten zoeken, net als hun klanten, hun heil inmiddels elders. Inmiddels zijn er anderhalf miljoen ZZP-ers aan de slag in Nederland. Veel van hen zijn alternatieve hulpverleners. Therapeuten die vaak uit de reguliere zorg zijn gestapt, omdat ze daar te veel tijd kwijt waren aan verslaglegging, protocollen, formulieren en verantwoording. Therapeuten die liever meer tijd besteden aan de daadwerkelijke behandeling van cliënten. De reguliere manier van werken geeft de therapeut vaak onvoldoende ruimte voor creativiteit en klantgerichtheid.

Regulier of alternatief: Hoe weet je of je een goede therapeut hebt?

Of je nou in de reguliere of de alternatieve hulpverlening een therapeut vindt, er zijn dingen waar je op kunt letten. Zie de eerste ontmoeting als een wederzijdse intake.

  • Persoonlijkheid: Hoe komt de therapeut op je over?  Stelt de therapeut je op je gemak? Wat is je eerste indruk? Voel je je prettig bij deze persoon en deze ruimte?
  • Diploma’s: Welke diploma’s heeft de therapeut? Hoe veelzijdig of gespecialiseerd is hij of zij?
  • Reputatie: Hoe goed staat de therapeut aangeschreven? Heeft hij of zij goede referenties op de website? Google ook eens op je therapeut’s naam.
  • Ervaring: Vraag de therapeut of ze ervaring hebben met seksueel misbruik. Hebben ze vaak cliënten met misbruikervaringen? Welke resultaten heeft hij of zij?
  • Doel: Welk doel streeft de therapeut na met zijn of haar therapie? Klopt dit met jouw persoonlijke doel?

Bij al die punten gaat het er natuurlijk om waar jij belang aan hecht. Als je er van overtuigd bent dat je therapeut ‘klopt’ voor jou, dan kun je samen aan het werk. Heb je twijfels of denk je dat dit niet de juiste therapeut of benadering is voor jou, geef dat dan aan en vraag om doorverwijzing. Soms willen therapeuten dan dat je de therapie een kans geeft. Ga voor jezelf na of je daar heil in ziet. Als je denkt dat het niks gaat worden, houdt dan voet bij stuk en vraag om een andere therapeut of andere werkvorm. Jij bent de expert van je eigen trauma en jij mag bepalen hoe je daarvan heelt en wie jou daarbij van dienst kan zijn.

Zoek je een therapeut die kennis heeft van seksueel misbruik?

Seksueel misbruikt!?