Herbelevingen en hertraumatisering

Het onderscheid tussen herbelevingen en hertraumatisering

Een herbeleving is een hevige, levendige herinnering van een pijnlijk, traumatiserend moment. Een herbeleving wordt veroorzaakt door een trigger. Een trigger bestaat uit een onderdeel van de traumatiserende gebeurtenis (soms een klein, onbelangrijk detail). Of een herbeleving je hertraumatiseert, ligt aan hoe je in staat bent om met die herbeleving om te gaan. Als je de herbeleving ondergaat en je hebt nog niet geleerd hoe je er anders mee om kunt gaan, de ervaring van de herbeleving voelt nog nét zo echt en nét zo verlammend als de eerste keer, dan spreek je van een hertraumatisering.

Herbelevingen kunnen de sleutel tot heling zijn

Wanneer je een herbeleving anders kunt gaan ervaren, verander je de impact die het trauma heeft op je leven. Dat doe je door naar het trauma toe te gaan, het vanuit je volwassen zelf te bekijken en er anders in te gaan staan. De meeste mensen hebben hier hulp van een ervaringsdeskundige of therapeut bij nodig. Al is het maar om het niet alleen te hoeven doorstaan.

Herbeleven? Liever niet in een onveilige situatie

Als je in een herbeleving gaat door een trigger, en je bent in een onveilig situatie of met mensen die je niet vertrouwt, dan wakkert de herbeleving alleen maar meer angst aan. Je handelt zoals je toen handelde (of níet handelde). Dat resulteert in hertraumatisering: Je beleeft de traumatische ervaring opnieuw en wéér sta je er alleen voor. In het ergste geval gaat er iemand opnieuw over je grenzen. En soms ben je zelf degene die jouw grenzen niet kent en respecteert.

Herbelevingen in het dagelijkse leven

Natuurlijk heb je niet altijd in de hand waar en wanneer je in een herbeleving schiet. Je komt in je dagelijkse leven nou eenmaal situaties tegen die je aan het misbruik zullen herinneren. Een trigger is dus niet altijd te voorkomen. Wel is het bíjna altijd mogelijk om aan de situatie te ontsnappen. Door bijvoorbeeld even naar de wc te gaan, om jezelf ‘bij elkaar te rapen’.

Steun bij herbelevingen

Zeker in de beginfase van verwerking kun je, als je jouw trauma’s gaat herbeleven, ondersteuning gebruiken. Dit kan een therapeut zijn of een ervaringsdeskundige: iemand die je kan helpen om er ín te gaan, maar ook om er weer uit te komen. Daarbij is het heel belangrijk dat je die persoon kunt vertrouwen. Maar juist vertrouwen is vaak diep beschadigd geraakt. Eerst moet je dus werken aan vertrouwen.

Oefenen met vertrouwen

Vertrouwen kun je alleen maar in je eigen tempo opbouwen en meestal gaat dat langzaam. Je probeert eens wat, je vertelt eens wat en als de therapeut ‘goed’ reageert, dan kun je een klein beetje meer ademhalen. Je voelt je begrepen en minder alleen. Langzaam bouw je op die manier wat vertrouwen op en durf je steeds meer van jezelf te laten zien.

Niet te snel naar herbeleving van het trauma

De taak van de therapeut is om goed te luisteren en om het tempo van jou te volgen. Tegelijk kan de verwerking alleen maar plaatsvinden als je ook werkelijk naar het trauma toe gaat. Dat mag in kleine stapjes, net waar je aan toe bent, maar je bent wél aan het werk. Voor de therapeut betekent dit vaak: geduld en op zijn handen zitten. Wachten totdat er een opening is, tot er meer ruimte komt. In de tussentijd is er werk te doen aan kleine dingen. Dagelijkse dingen waar je tegenaan loopt, die vaak een gevolg zijn van de langetermijneffecten van het seksueel misbruik. Als de therapeut je kan helpen dit te duiden, dan bouw je langzaam vertrouwen in de therapeut op en kan het diepere trauma langzaam ontbloot worden.

Herbelevingen kun je inzetten!

Herbelevingen kunnen helend zijn, als je er op het moment van de herbeleving anders mee om kunt gaan dan je in de originele situatie deed. Als er een ondersteuner bij is, dan kantelt de situatie al: Je bent niet alleen, maar met iemand die je vertrouwt. Als je daarnaast, in de beginfase van therapie, al één en ander aan hulpmiddelen hebt geleerd dan kun je gedoseerd gaan herbeleven.

Gedoseerd herbeleven

Het hart van de therapie is volgens mij het gedoseerd herbeleven en naar aanleiding van die herbeleving het herkaderen van de traumatische ervaring. De therapeut helpt je om de herbeleving in te gaan, door mee te kijken naar triggers die jou al bekend zijn. Daarmee kun je een herbeleving zelf triggeren. Er is een groot verschil tussen een spontane, getriggerde herbeleving die je alleen maar ondergaat en een gedoseerde herbeleving waar je controle over hebt en keuzes in maakt. Daarvoor is het van belang om hulpmiddelen paraat te hebben:

  • zinnetjes waarmee je jezelf gerust kunt stellen
  • ademhalingsoefeningen
  • grondingsoefeningen
  • manieren waarmee je jezelf (of waarmee jouw therapeut jou) terug kan halen naar het hier en nu, als je in paniek dreigt te raken

De herbeleving veranderen, het trauma helen

Het verleden kan je niet veranderen. Dat hoeft ook niet want het verleden is voorbij. Maar hoe je met jouw herinneringen omgaat, dat kan je wél veranderen. Dat is niet eenvoudig, want veel van je reacties zijn semi-automatisch. Je wordt getriggerd en boem, daar is die herinnering weer. Maar wat gebeurt er als je in kunt grijpen in die herinnering? Als je niet meer alleen bent ? Als je beseft dat je nu groot bent en allang niet meer zo hulpeloos en machteloos als toen. Dan verandert het.

Nooit meer bang zijn voor herbelevingen

Helen zorgt er voor dat je niet meer bang hoeft te zijn voor triggers en herbelevingen. Natuurlijk: fijn worden ze nooit. Niemand kijkt voor zijn plezier naar zijn of haar eigen trauma’s. Maar als je je eigen herinneringen durft te herbeleven, met hulp, met je hulpmiddelen en vanuit je volwassen ik, dan verliezen ze de doodsgreep die ze op je heden hebben. Dan kom je los van de angst.

Bevrijd van de automatische piloot

De automatismen die je hebt ontwikkeld als kind, de afweermechanismen, hebben je goed gediend. De automatische piloot heeft gezorgd dat je jouw jeugd overleefd hebt en als zodanig kan je dankbaar zijn voor deze afweermechanismen. Na de verwerking is het tijd om de stuurknuppel van je leven weer over te nemen en zelf sturing te geven aan je eigen vliegtuig.

Leven na therapie

Na therapie neem je zelf de leiding over je eigen leven. Dat is soms heel spannend, maar dat is niet erg. Het leven is een groot avontuur en daar hoort een zekere mate van spanning gewoon bij. Het is niet zomaar een ‘happy end’, maar veel meer een nieuw begin. Je gaat in je leven moeilijke en makkelijke dingen tegenkomen, leuke en vervelende ervaringen hebben, geluk en pech: Alles wat je in een normaal mensenleven kunt tegenkomen. Helen is geen toegangspoort tot de hemel, maar een toegangspoort tot het echte leven. Met ups én downs. Jouw eigen leven, om naar eigen inzicht invulling aan te geven.

Zoek jij hulp?

Therapeuten die kennis hebben van seksueel misbruik en de lange termijn effecten daarvan vindt je op: Hulpverlening na seksueel misbruik

Wat is goede therapie?

Mijn persoonlijke ervaringen met goede therapie

In de tijd dat ik zelf met mijn eigen proces van helen van seksueel misbruik bezig was, heb ik minimaal 10 vormen van goede therapie gehad. Elk daarvan heeft een bijdrage geleverd aan mijn heelwording. Elk daarvan is belangrijk geweest voor mijn proces en ik had geen stap daarin kunnen overslaan. Naar mijn idee is het dan ook belachelijk om te denken dat je met één therapie een zo complexe variëteit aan symptomen kunt aanpakken.

Wat ik in Haptonomie leerde

Bij haptonomie leerde ik grenzen stellen. Haptonomie is een goede therapie om te gaan voelen waar jij eindigt en de ander begint. Je gaat voelen wat jouw persoonlijke ruimte is en hoe het voelt als iemand zich daarin binnendringt. Je gaat ook voelen hoe het is als je zelf contact maakt, met jezelf én met de ander.

Wat leerde ik bij Reichiaans emotioneel lichaamswerk

Bij Reichiaans emotioneel lichaamswerk leerde ik huilen. Hoe depressief ik ook was, huilen kon ik eigenlijk niet. Doordat ik fysiek werd uitgenodigd om mijn grenzen te verleggen ‘brak’ ik. Huilen is een manier om je emoties ruimte te geven. Dit was, voor mij, een goede therapie om vrij vroeg in mijn proces te doen, omdat dit me erg heeft geholpen om de andere therapieën te kunnen aangaan.

Wat ik leerde bij Past Reality Integration

Past Reality Integration gaf mij vooral inzicht, in hoe mijn huidige reactiepatronen hun basis vonden in het verleden. Door het verleden een plek te geven, het er te laten zijn, te voelen, te mogen benoemen, kreeg mijn verleden minder vat op mijn heden en toekomst. Het was een goede therapie om te leren om andere oplossingen te vinden voor mijn problemen.

Innerlijk kindwerk leerde mij zachtheid

Bij Innerlijk Kind werk leerde ik zacht zijn voor mezelf. Zelfs van mezelf te houden. Dat was moeilijk, want ik had allerlei oordelen over mijzelf. Ik vond dat ik dom was geweest, omdat ik er ‘ingetuind’ was. Vanuit mijn volwassen zelf sprak ik een hard oordeel uit over het kind dat ik toen was. Een meisje van 12 dat door een ervaren misbruiker ingepalmd werd. Ik leerde dat kind weer zien en haar te ontschuldigen.

Nog veel meer goede therapie

In relatietherapie leerde ik omgaan met seksualiteit, bij zelfverdediging leerde ik hoe het voelde om in mijn kracht te staan, acupunctuur gaf me de kracht en moed om mijn meest gitzwarte gevoelens onder ogen te zien en Transactionele Analyse was een goede therapie om, in de interactie met anderen, nieuwe keuzes te gaan maken. Mijn opleiding liet me in dramatherapie nieuwe rollen oefenen. Dans en beweging gaf me meer verbinding met mijn lichaam.

Elke goede therapie helpt met een deel van de puzzel

Ik heb het pad belopen dat heel veel overlevers van seksueel misbruik gaan. Het leidt langs allerlei therapieën en elk daarvan helpt bij een deel van de puzzel waarmee je jezelf weer in elkaar zet. Het is je eigen puzzel, het is je eigen proces. Je moet zelf aan de slag. Je zult zelf moeten uitzoeken wat goede therapie voor jou is. Goede therapie is therapie die bij jou past, op dit moment van je heelwording.

Zoek je hulp? Kijk dan eens naar de therapeuten op ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’. Daar vind je professionals die ieder vanuit een eigen werkwijze, mensen helpen helen van seksueel misbruik.

De hulpverlening als supermarkt

Iedereen weet waar hij of zij last van heeft

Niet iedereen weet of ze daadwerkelijk seksueel misbruikt zijn. Dat is waar. Maar iedereen weet waar ze last van hebben. Welke symptomen hen het leven zuur maken. Vraag een willekeurige cliënt waar zij het meeste last van hebben en ze hebben een antwoord. Voor de één is dat herbelevingen, een ander heeft juist last van depressieve gevoelens en een derde heeft vooral angsten. Soms weten mensen niet of ze seksueel misbruikt zijn en vinden ze het belangrijk om dat te weten te komen. Een goede therapie gaat in op de vraag van de cliënt. En laat mensen hun eigen antwoorden kiezen.

De hulpverlening als een supermarkt voor therapie

Voor elk van de symptomen van seksueel misbruik geldt, dat er tientallen soorten therapie zijn om daar overheen te komen. EMDR en trauma-therapie hebben mogelijk een plek in het helen van het trauma (vooral bij enkelvoudig trauma), maar de dilemma’s rondom intimiteit en seksualiteit, eetproblemen en sociaal maatschappelijke problemen los je daar niet mee op.

Er zijn geen eenvoudige antwoorden

Laten we elkaar niet wijsmaken dat er eenvoudige en eenduidige antwoorden zijn op helen van seksueel misbruik. Laten we het aanbod aan hulpverlening in de breedte zien als een soort supermarkt, waar ieder zijn eigen merk en product kiest. De metafoor doortrekkend, laten we labels creëren: wat zijn de ingrediënten van deze therapie? Wat zijn de bijwerkingen? Contraïndicaties: Welke allergenen zitten er in?

Wat staat er in de schappen?

In de schappen bij de hulpverlening staat therapie in alle soorten en maten. Als alles door elkaar staat heb je als cliënt geen overzicht. Dan is het dus handig als het therapie aanbod een beetje gesorteerd is. Op zijn minst moet duidelijk worden wat iemand doet en waar iemand aan werkt.

In welk schap moet je zoeken? Hulp van het ‘winkelpersoneel’

In supermarkten staan soms ook producten op een, voor de klant, onlogische manier bij elkaar. Als je ze maar kunt vinden, dat is het belangrijkst. Gelukkig maakt internet een goede bewegwijzering mogelijk. Je kunt daarbij denken aan vindbaarheid op klacht, op doel van de therapie, op werkwijze en zelfs op de financiering vanuit de verzekering. Als die gegevens te vinden zijn op de website van de aanbieder (het winkelpersoneel) zijn we al een heel eind.

Wat staat er op het label?

Helaas zijn we daar nog niet. Niet alle aanbieders op de ‘hulpverleningsmarkt’ hebben duidelijke informatie op hun website staan. Lang niet alle aanbieders zijn vindbaar via google. Hulpverleners die zijn gespecialiseerd in hulp bij seksueel misbruik zijn moeilijk te vinden. Ook zijn er nogal wat therapeuten die een klant met seksueel misbruik verleden weigeren, omdat ze daar niet mee om kunnen gaan. Handig om dat te weten voordat je een intake gaat doen.

Wegwijzer in Traumaland

Er zou een plek moeten zijn waar mensen die gespecialiseerd zijn in seksueel misbruik, hun aanbod kunnen plaatsen. Met alle ‘ingrediënten’ die op hun label thuishoren, zodat je als klant goede informatie krijgt. Dat is waarom we een nieuwe website zijn begonnen.

De nieuwe plek daarvoor heet….

‘Wat wél werkt! Hulpverlening na seksueel misbruik’

Wat wél werkt! Hulpverlening na seksueelmisbruik

Inmiddels hebben we ook aardig wat therapeuten en hulpverleners ‘in de schappen’ staan. Het aanbod in deze supermarkt is nog wat smal, maar wel gevarieerd. We zoeken altijd nog nieuwe hulpverleners die hier een bijdrage aan willen leveren.

Meer en meer informatie

Naast de informatie op het ‘label’ zijn er ook steeds meer gedetailleerde informatie over hoe bepaalde therapieën werken als ze toegepast worden bij seksueel misbruik. Noem het een bijsluiter. In elk geval is ook daar veel te lezen.

Keuzes maken in reguliere en alternatieve hulpverlening

Reguliere noch alternatieve hulpverlening heeft alle antwoorden

In het verschil maken staat het zwart op wit: mensen zeggen beter geholpen te worden in de alternatieve hulpverleningIn het boekje ‘Het verschil maken’ van Sonja Leferink van Slachtofferhulp Nederland staat het zwart op wit: Veel cliënten geven aan dat ze in de alternatieve hulpverlening de juiste hulp hebben gevonden voor het verwerken van hun verleden van seksueel misbruik. Dat is niet voor niets. Waar de reguliere hulpverlening gericht is op protocollen en vaststaande behandelmethoden schittert in de alternatieve hulpverlening juist de verscheidenheid. Gelukkig hoef je als cliënt niet het één of het ander te kiezen, maar kun je je eigen hulpverlening samenstellen uit het hele aanbod.

Waar de reguliere hulpverlening in uitblinkt

Het reguliere circuit heeft absoluut een aantal goede therapieën, die mensen kunnen helpen bij het verwerken van seksueel misbruik. Op dit moment worden EMDR en Traumatherapie echter naar voren geschoven als ‘de’ behandeling bij seksueel misbruik. De enige behandelingen waarvan men zegt dat ze ‘evidence based’ zijn. Er is voldoende onderzoek gepleegd, om te veronderstellen dat het bij veel cliënten beter werkt dan niks doen. Dat zegt nog niet of het voor jou goed zal werken.

Alleen traumaverwerking is niet voldoende

Natuurlijk is ‘niet onderzocht’ nog niet hetzelfde als ‘niet werkzaam’. Daarnaast gaat de reguliere hulpverlening vaak voorbij aan het feit dat traumaverwerking maar een relatief klein onderdeel is van wat je op te lossen hebt in je leven, als je seksueel misbruikt bent. Er is meestal veel meer aan de hand dan een complexe PTSS, wat op dit moment als diagnose in de mode is. Juist omdat seksueel misbruik leidt tot problemen in een breed scala aan levensvaardigheden, is een breed aanbod aan therapieën en methodes die kunnen helpen met het verwerken van die problemen noodzakelijk.

Waar de alternatieve hulpverlening in uitblinkt

De alternatieve hulpverlening blinkt uit in veelzijdigheid en klantgerichtheid. Het gaat hier om methodes die ook binnen de reguliere hulpverlening wel worden toegepast, meestal als deel-therapie, zoals Hypnotherapie, Creatieve therapie, Haptonomie of Lichaamswerk. Daarnaast zijn er methoden die meer uit de hoek van coaching komen, zoals NLP, Voice Dialogue of Transactionele Analyse. Wat verder van de reguliere hulpverlening af, staan zaken als Droomanalyse, The Work en de Helende reis. Zaken die in de wereld buiten de hulpverlening al opgenomen zijn in het dagelijks leven, maar binnen de hulpverlening (ten onrechte) nog niet veel voet aan de grond krijgen.

In de vrije ruimte aan de slag met cliënten

Gebonden zijn aan regeltjes is lastig en veel therapeuten zoeken, net als hun klanten, hun heil inmiddels elders. Inmiddels zijn er anderhalf miljoen ZZP-ers aan de slag in Nederland. Veel van hen zijn alternatieve hulpverleners. Therapeuten die vaak uit de reguliere zorg zijn gestapt, omdat ze daar te veel tijd kwijt waren aan verslaglegging, protocollen, formulieren en verantwoording. Therapeuten die liever meer tijd besteden aan de daadwerkelijke behandeling van cliënten. De reguliere manier van werken geeft de therapeut vaak onvoldoende ruimte voor creativiteit en klantgerichtheid.

Regulier of alternatief: Hoe weet je of je een goede therapeut hebt?

Of je nou in de reguliere of de alternatieve hulpverlening een therapeut vindt, er zijn dingen waar je op kunt letten. Zie de eerste ontmoeting als een wederzijdse intake.

  • Persoonlijkheid: Hoe komt de therapeut op je over?  Stelt de therapeut je op je gemak? Wat is je eerste indruk? Voel je je prettig bij deze persoon en deze ruimte?
  • Diploma’s: Welke diploma’s heeft de therapeut? Hoe veelzijdig of gespecialiseerd is hij of zij?
  • Reputatie: Hoe goed staat de therapeut aangeschreven? Heeft hij of zij goede referenties op de website? Google ook eens op je therapeut’s naam.
  • Ervaring: Vraag de therapeut of ze ervaring hebben met seksueel misbruik. Hebben ze vaak cliënten met misbruikervaringen? Welke resultaten heeft hij of zij?
  • Doel: Welk doel streeft de therapeut na met zijn of haar therapie? Klopt dit met jouw persoonlijke doel?

Bij al die punten gaat het er natuurlijk om waar jij belang aan hecht. Als je er van overtuigd bent dat je therapeut ‘klopt’ voor jou, dan kun je samen aan het werk. Heb je twijfels of denk je dat dit niet de juiste therapeut of benadering is voor jou, geef dat dan aan en vraag om doorverwijzing. Soms willen therapeuten dan dat je de therapie een kans geeft. Ga voor jezelf na of je daar heil in ziet. Als je denkt dat het niks gaat worden, houdt dan voet bij stuk en vraag om een andere therapeut of andere werkvorm. Jij bent de expert van je eigen trauma en jij mag bepalen hoe je daarvan heelt en wie jou daarbij van dienst kan zijn.

Zoek je een therapeut die kennis heeft van seksueel misbruik?

https://hulpverleningnaseksueelmisbruik.nl/