Het grote geheim
Seksueel misbruik is nog steeds een groot taboe. Het is voor veel mensen moeilijk om over te spreken. Dat geldt niet alleen voor de mensen die het meegemaakt hebben. Sterker nog, ik denk dat die er misschien wel het gemakkelijkst over kunnen praten. Wel blijft het heel moeilijk om er over te beginnen. Want lang niet iedereen is bereid te luisteren naar je, als je het geheim doorbreekt.
Traumareactie 1: ontkenning
De realiteit dat 1 op de 4 meisjes en 1 op de 6 jongens seksueel misbruikt worden vóór hun 16e verjaardag, vinden we niet fijn. Een traumareactie op die werkelijkheid is ontkenning. We ontkennen de werkelijkheid door er niet over te praten.
Traumareactie 2: Marginaliseren
Meer dan 80% van het seksueel misbruik gebeurt gewoon thuis, maar dat willen we niet weten. We proberen het probleem te marginaliseren door te praten over pedo’s. Als ‘enge mannen’ de boosdoeners zijn, dan hoef je niet kritisch te kijken naar wat jouw partner met de kinderen doet. Of wat je oudste kind uitvreet. Doordat we onze ogen en oren sluiten kan het misbruik voortduren.
Traumareactie 3: NIMBY
NIMBY is een Engels anagram voor ‘Not In My Back Yard’. We zijn misschien bereid om te geloven dat het ver weg gebeurt. We maken ons hard voor India of Aruba. Ik hoor maar al te vaak: ‘Maar ik ken helemaal niemand die seksueel misbruikt is’. Dan vraag ik: ‘Vraag je er wel eens naar dan?’ Bijna niemand doet dat en zo blijft het taboe bestaan.
Ik daag mensen uit: praat er eens over
Als ik iemand na die uitdaging weer spreek gaat het meestal zo: ‘Ik heb mensen over je boek verteld en ik viel helemaal achterover van verbazing. Ik ken wél mensen die seksueel misbruikt zijn, ik wist het alleen niet van hen.’ Soms gaat het dan om iemands beste vriendin, iemand van de club of zelfs een familielid. En meestal blijft het niet bij één enkeling.
De prijs van geheimhouding is eenzaamheid
De menselijke natuur is erop gericht om samen te leven. De mens is geneigd om het leven met elkaar te delen, anderen te zoeken die bij je passen en te praten over wat je zoal bezighoudt. Kijk maar eens rond op facebook: zelfs de meest triviale feiten willen we delen met anderen.
Alleen zijn met een groot en pijnlijk geheim
Wanneer je een groot geheim hebt dat je niet kunt delen, dan sta je werkelijk alleen. Niemand mag immers weten waar jij mee worstelt? De misbruiker heeft je vaak gewaarschuwd: ‘Praat hier niet over, men zal het niet begrijpen.’ Schaamte en schuldgevoel doen de rest, om te voorkomen dat het kind gaat praten.
Het doorbreken van het geheim
Het doorbreken van de stilte rondom seksueel misbruik is een wanhopige individuele strijd tegen allerlei boodschappen die je als kind voor zoete koek geslikt hebt. Alle bedreigingen, verwarring, schuldgevoelens en schaamte ten spijt zijn er gelukkig steeds meer mensen die durven zeggen #metoo. De kracht van deze overlevers is enorm! Maar naast de invloed van de misbruiker is nóg een factor die mede bepaalt of je erover durft te praten:
Wie durft te zeggen #ikluister?
Er wordt gelukkig tegenwoordig in de media meer gepraat over seksueel misbruik. Maar laten we daarbij het belangrijkste in de gaten houden: Het is fijn als iemand luistert. Iemmand die niet in afweerreacties schiet, die jouw werkelijkheid niet ontkent. Die niet roept dat je dan maar aangifte moet gaan doen. Gewoon iemand die zegt #ikluister.
Zijn wij klaar om te spreken? Is de maatschappij klaar om te luisteren?
Het taboe zal doorbroken worden, het onderwerp is te belangrijk. We staan voor de taak om een taal te vinden om over de ervaring van seksueel misbruik te praten. Een taal die de brug kan vormen over al die traumareacties en afweer heen.
Hel(d)en van seksueel misbruik
Van helen wordt je een held of heldin. Je moet ervoor door de hel van je eigen herinneringen. Het vraagt moed want in jouw herinneringen huizen jouw grootste angsten, jouw grootste verdriet. Het vraagt doorzettingsvermogen om deze reis naar heling te volbrengen. Je hebt er hulp bij nodig, niet voor niets heeft elke held een ‘sidekick’.
Bestel het boek hier en begin jouw heldenreis!
Ik denk dat het taboe niet alleen zit in de maatschappij, maar ook in de slachtoffers zelf: door schuldgevoelens niet kunnen of durven spreken.
Hoop geven is wat heel belangrijk, laten zien dat er een leven is na misbruik en vooral, zonder te bagitaliseren er de humor inhouden. Dat is voor mij heel belangrijk. Dit soort processen zijn niet leuk, het is hard en tegelijkertijd zijn er ook momenten dat je hard om jezelf kunt lachen. Net als bij rouw.
Wat ook belangrijk is, is dat de maatschappij leert, dat slachtoffers niet zielig zijn en niet als porselein behandeld hoeven te worden. Mijn ervaring is dat mensen je dan “eng” gaan vinden: Je spreekt over afschuwelijke dingen, je bent er open over, niet zielig, je staat nog overeind en o help, je kan ook nog relativeren…Niet meer weg te zetten in een hoekje. Mensen kennen vaak maar twee standjes: of wel, iemand is zielig, of wel iemand moet niet zeuren, want het “is tig jaar geleden” of “het was maar een aanranding”.
Praten erover alleen gaat het tij niet keren om het taboe te doorbreken, omdat mensen, als het veelvoudig in de media gaat komen, misbruik-moe kunnen worden en dat werkt dan weer de andere kant op. Ik probeer zelf als Thriver mijn werk zo veel mogelijk in de luwte te doen, niet te oordelen over wat mensen me vertellen en lak te hebben aan de maatschappelijke taboes en opinies. In mijn eigen geval ben ik heel open naar mensen, soms shockeert dat. Laatst ook weer voor een groep gesproken over dit thema en dan reageert men geschokt en tegelijkertijd open mindend.
De andere plek waar een keerpunt moet plaatsvinden, is in de reguliere zorg met haar protocollen en beperkte tijd. Trauma houd zich niet aan kantoortijden en ik merk als buddy dat ik vaak ’s nachs, ’s avonds en in het weekeind zit te praten met mensen die tegen de muur opvliegen, want de echte therapie vind buiten de sessies plaats. Ik gun dan ook iedereen een goed luisterend oor. Ook moet de zorg en ook de maatschappij ervan doordrongen raken dat PTSS een echte ziekte is, gelijk welke ziekte ook en dat deze mensen net zo veel recht hebben op aandacht en verzorging als een “lichamelijk” zieke patiënt.
Hoi Annelies,
Absoluut met je eens, het taboe zit volgens mij overal. Als wij onze verhalen niet leren vertellen, komt er ook bij de ander niets op gang.
Mijn boodschap, in mijn boek en in wat ik in lezingen en trainingen uitdraag is tweeledig. Het eerste is: Helen van seksueel misbruik is mogelijk. Het tweede is: Het is niet gemakkelijk. Zonder zielig te doen en zonder te overdrijven heb ik 10 jaar therapie nodig gehad om te komen tot waar ik nu ben.
Mijn ervaring is, dat als ik open ben over mijn verleden en hoe ik er mee om ga, ik impliciet de ander ook toestemming geef om met zijn of haar verhaal te komen. Wel merk ik, en daar wil ik graag aandacht op vestigen, dat er bijna nooit iemand uit zichzelf naar vraagt. Dat is een gemis, want dat betekent dat, als ik aandacht wil voor wat mij is overkomen, ik altijd zelf het initiatief moet nemen om er over te praten. Nou ben ik inmiddels wel zover dat ik dat doe. Maar voor iemand die het nog moeilijk bespreekbaar heeft, is dat een extra belasting.
Als iemand een been breekt, pas gescheiden is of zelfs maar verkouden is vragen we: ‘Hoe is het er nou mee?’ Bij seksueel misbruik hoor je dat niet. Naar mijn idee moeten we daar wel naar toe. Van beide kanten mag de stilte doorbroken worden.
beste yvonne,
ik ben heel erg geinteresseerd in het helen van sexueel misbruik van kinderen. je schrijft, dat kinderen in het algemeen goed worden opgevangen, maar mijn ervaringen met onze dochter zijn geheel anders. wat kun je doen om dit te bereiken? onze dochter heeft een complexe ptss hierdoor opgelopen en is ernstig getraumatiseerd. ze is nog niet toe aan traumaverwerking, maar wordt wel nu behandeld in de jeugdggz (dagbehandeling om te stabiliseren). ik hoor graag van je. groet, wilma harms