Recensie: Voor dat geheim ben ik te klein – Ilona Lammertink

voor dat geheim ben ik te kleinVoor dat geheim ben ik te klein – Ilona Lammertink

Dit mooi geïllustreerde kinderboek ‘Voor dat geheim ben ik te klein’ is een belangrijk boek. Het leest gemakkelijk voor en is ondanks het thema ook voor hele kleine kinderen goed te bevatten.

De hoofdpersoon Joost is heel geloofwaardig neergezet en hij kan al heel goed geheimen bewaren. Met leuke geheimpjes is dat geen probleem. Hij voelt zich groot en stoer dat hij dat al kan. Maar als zijn babysitter aan zijn billen zit, geeft dát geheim een heel ander gevoel. In plaats van groot voelt hij zich klein.

Het geheim verklappen

Het geheim verklappen is niet zo gemakkelijk. Want Joost wil immers groot zijn en goed met geheimpjes om kunnen gaan. Maar dit geheim weegt zwaar en Joost wordt er ongelukkig van. Gaat zelfs weer ‘kleine jongens dingen’ doen, zoals in zijn bed plassen. Gelukkig zijn de ouders van Joost heel begripvol en vragen hem wat hem dwars zit. Wanneer hij het geheim verklapt, helpen zij hem door te zorgen dat het nooit meer kan gebeuren.

Leeftijdsadequaat taalgebruik

De auteur, Ilona Lammertink, heeft duidelijk verstand van kinderboeken en het verhaal loopt vloeiend. Het is nergens te moeilijk of ingewikkeld. Ik kan me voorstellen dat dit een boek is wat kinderen graag voorgelezen krijgen. Wanneer er een vermoeden is van seksueel misbruik dan is dit een uitnodigend boek. Een duidelijk signaal dat dit soort geheimen bespreekbaar zijn en dat je ouders begripvol zullen reageren.

Een goede afloop?

Helaas is de werkelijkheid vaak weerbarstiger dan het verhaal van Joost. Het is immers lang niet altijd de babysitter en ouders zijn ook lang niet altijd de veilige plek waar Joost uit het verhaal op kan rekenen. Maar dat hoeft ook niet, de boodschap is duidelijk: Voor sommige geheimen is ook een grote jongen als Joost te klein.

Aanbevelingen achterin het boek

De aanbevelingen achterin het boek vind ik persoonlijk wat minder geslaagd. Naar mijn smaak te veel gericht op wat er aan reguliere hulpverlening te bieden is en te weinig richting de eigen mogelijkheden van de ouders. Dat is het boek niet aan te rekenen: er is op dit gebied nog weinig ontwikkeld. Toch had ik graag gezien dat ook de alternatieve mogelijkheden voor therapie en begeleiding een plaatsje in het boek hadden gekregen.

Dit boek kun je hier aanschaffen.

Recensie van de documentaire: ‘Het geheim van mijn vader’

Het geheim van mijn vader

Het geheim van mijn vader is een korte (15 minuten) documentaire die het verhaal vertelt van een vader, die in zijn jeugd seksueel misbruikt is, en zijn dochter. Het is een gesprek nadat op latere leeftijd het misbruik bespreekbaar is geworden. In korte, integere gespreksfragmenten laat de film de verwoestende invloed zien, die het geheim heeft gehad, op de relatie tussen vader en dochter.

Een film die niet stopt bij het slachtoffer

Deze video springt er uit omdat hij aandacht schenkt aan de invloed die seksueel misbruik, en het geheim eromheen, heeft op de relatie met je kinderen, met je partner, met iedereen waarmee je als slachtoffer te maken krijgt. Die invloed is veel groter dan je denkt, juist als je zwijgt.

De vragen van het kind aan haar papa

Hoe zou het zijn geweest als je het eerder had verteld? Hadden dingen dan anders kunnen gaan? Had ik dan meer van papa kunnen zien? Had ik misschien meer toenadering durven zoeken?

‘Het is mijn probleem ik moet het zelf oplossen’

Door het verleden te verzwijgen dacht de vader zijn gezin te beschermen. Mijn hart breekt als ik zijn dochter hoor vertellen dat ze soms bang was voor de onvoorspelbaarheid van haar vader. Vooral als je bedenkt dat hij eerder over zijn eigen vader vertelt:

‘Met iemand bij wie je altijd op je hoede moet zijn, kun je toch geen band opbouwen’. 

De kernboodschap van de film is ‘verbreek het zwijgen’

De film maakt voelbaar hoe groot de kloof tussen vader en dochter is, ondanks de pogingen van beiden om deze te overbruggen. Ze vinden elkaar nu pas, nadat het geheim is verteld. Nu kan er ook ruimte komen voor vader en dochter om elkaar te ontmoeten. Om elkaar echt te omarmen, als mens, als vader en dochter.

De film staat online, klik op de foto:

Leven met een geheim

Het grote geheim

Seksueel misbruik is nog steeds een groot taboe. Het is voor veel mensen moeilijk om over te spreken. Dat geldt niet alleen voor de mensen die het meegemaakt hebben. Sterker nog, ik denk dat die er misschien wel het gemakkelijkst over kunnen praten. Wel blijft het heel moeilijk om er over te beginnen. Want lang niet iedereen is bereid te luisteren naar je, als je het geheim doorbreekt.

Traumareactie 1: ontkenning

De realiteit dat  1 op de 4 meisjes en 1 op de 6 jongens seksueel misbruikt worden vóór hun 16e verjaardag, vinden we niet fijn. Een traumareactie op die werkelijkheid is ontkenning. We ontkennen de werkelijkheid door er niet over te praten.

Traumareactie 2: Marginaliseren

Meer dan 80% van het seksueel misbruik gebeurt gewoon thuis, maar dat willen we niet weten. We proberen het probleem te marginaliseren door te praten over pedo’s. Als ‘enge mannen’ de boosdoeners zijn, dan hoef je niet kritisch te kijken naar wat jouw partner met de kinderen doet. Of wat je oudste kind uitvreet. Doordat we onze ogen en oren sluiten kan het misbruik voortduren.

Traumareactie 3: NIMBY

NIMBY is een Engels anagram voor ‘Not In My Back Yard’. We zijn misschien bereid om te geloven dat het ver weg gebeurt. We maken ons hard voor India of Aruba. Ik hoor maar al te vaak: ‘Maar ik ken helemaal niemand die seksueel misbruikt is’. Dan vraag ik: ‘Vraag je er wel eens naar dan?’ Bijna niemand doet dat en zo blijft het taboe bestaan.

Ik daag mensen uit: praat er eens over

Als ik iemand na die uitdaging weer spreek gaat het meestal zo: ‘Ik heb mensen over je boek verteld en ik viel helemaal achterover van verbazing. Ik ken wél mensen die seksueel misbruikt zijn, ik wist het alleen niet van hen.’ Soms gaat het dan om iemands beste vriendin, iemand van de club of zelfs een familielid. En meestal blijft het niet bij één enkeling.

De prijs van geheimhouding is eenzaamheid

De menselijke natuur is erop gericht om samen te leven. De mens is geneigd om het leven met elkaar te delen, anderen te zoeken die bij je passen en te praten over wat je zoal bezighoudt. Kijk maar eens rond op facebook: zelfs de meest triviale feiten willen we delen met anderen.

Alleen zijn met een groot en pijnlijk geheim

Wanneer je een groot geheim hebt dat je niet kunt delen, dan sta je werkelijk alleen. Niemand mag immers weten waar jij mee worstelt? De misbruiker heeft je vaak gewaarschuwd: ‘Praat hier niet over, men zal het niet begrijpen.’ Schaamte en schuldgevoel doen de rest, om te voorkomen dat het kind gaat praten.

Het doorbreken van het geheim

Het doorbreken van de stilte rondom seksueel misbruik is een wanhopige individuele strijd tegen allerlei boodschappen die je als kind voor zoete koek geslikt hebt. Alle bedreigingen, verwarring, schuldgevoelens en schaamte ten spijt zijn er gelukkig steeds meer mensen die durven zeggen #metoo. De kracht van deze overlevers is enorm! Maar naast de invloed van de misbruiker is nóg een factor die mede bepaalt of je erover durft te praten:

Wie durft te zeggen #ikluister?

Er wordt gelukkig tegenwoordig in de media meer gepraat over seksueel misbruik. Maar laten we daarbij het belangrijkste in de gaten houden: Het is fijn als iemand luistert. Iemmand die niet in afweerreacties schiet, die jouw werkelijkheid niet ontkent. Die niet roept dat je dan maar aangifte moet gaan doen. Gewoon iemand die zegt #ikluister.

Zijn wij klaar om te spreken? Is de maatschappij klaar om te luisteren?

Het taboe zal doorbroken worden, het onderwerp is te belangrijk. We staan voor de taak om een taal te vinden om over de ervaring van seksueel misbruik te praten. Een taal die de brug kan vormen over al die traumareacties en afweer heen.

Hel(d)en van seksueel misbruik

Van helen wordt je een held of heldin. Je moet ervoor door de hel van je eigen herinneringen. Het vraagt moed want in jouw herinneringen huizen jouw grootste angsten, jouw grootste verdriet. Het vraagt doorzettingsvermogen om deze reis naar heling te volbrengen. Je hebt er hulp bij nodig, niet voor niets heeft elke held een ‘sidekick’.

Bestel het boek hier en begin jouw heldenreis!

Eenzaamheid na seksueel misbruik

Alleen zijn is niet hetzelfde als eenzaamheid. Je kunt je heel alleen voelen in gezelschap en je kunt je heel alleen op de bank heel tevreden en gelukkig voelen. De vraag is dan ook: wat ik eenzaamheid wel? Hoe ziet eenzaamheid eruit? En wat is de verbinding met seksueel misbruik?

Een definitie van eenzaamheid

Mijn persoonlijke definitie van eenzaamheid is niet kunnen delen wat er in je leeft. Of dat nou mooie inzichten of ingewikkelde gevoelens zijn, als je iets kunt delen met de ander en je voelt je begrepen dan ben je in verbinding. Je wordt gezien en gehoord, jouw bestaan wordt levensecht, je wordt erkend in wie je bent.

De mens is bedoeld om verbonden te zijn

Natuurlijk zijn er mensen die graag vaak alleen zijn, maar het is niet het verlangen van de doorsnee mens om alsmaar alleen te zijn. Dat is waarom er zoveel dating-sites zijn en daarom lopen we allemaal rond met een mobiele telefoon. We houden elkaar in de gaten op facebook en vertellen over ons leven in prachtige literaire werken of laten we zien wat er in ons leeft door het maken van schilderijen en andere kunstwerken. We zoeken contact met anderen over wat er diep van binnen leeft.

Eenzaamheid en het geheim van seksueel misbruik

Als je een groot geheim hebt, zoals seksueel misbruik, dan is het delen voor jou niet eenvoudig. Het is vaak moeilijk om er over te vertellen. Het is niet zo gebruikelijk om er over te praten. Mensen zeggen niet vaak:  ‘Ik ben als kind misbruikt’ zoals ze wel zeggen: ‘Mijn fiets is gejat’, terwijl die dingen bijna even vaak voorkomen.

Moeilijk voor de omgeving om te luisteren

Hoe lastig het is om er over te vertellen, wordt nog eens versterkt doordat mensen om je heen het soms ook moeilijk vinden om erover te horen. Kinderen zijn zo klein en kwetsbaar, dat het lastig is om te horen dat er ook nare dingen gebeuren met kinderen. We hebben met zijn allen een cultuur gecreëerd waarin we dat liever niet zien.

Delen is het medicijn tegen eenzaamheid

Als je seksueel misbruikt bent en je praat daar niet over, dan heb je dus een groot probleem. Iets wat voor jou heel veel invloed op je leven heeft (gehad) kun je niet delen met de mensen om je heen. Soms schaam je je of je voelt je schuldig en wilt niet dat mensen dit van je weten.

Ook als je de schaamte al voorbij bent

Het is het nog steeds iets waar je niet makkelijk over spreekt. Zelfs als je er inmiddels van doordrongen bent, dat het jouw schuld niet was en je je niet hoeft te schamen voor de misdaad van de ander. Het is doorgaans niet een praatje voor gezellig tijdens de maaltijd of op een feestje. Een deel van jou blijft eenzaam en onzichtbaar. Het doet pijn om niet gezien te worden in wie je bent, in je pijn, je verdriet, je boosheid.

Ook je succesverhaal kun je niet delen

Als je er niet over kunt praten zit de eenzaamheid in alle gevoelens over seksueel misbruik die je hebt. Ook de glorie van het helen kun je dan niet delen. Jouw zelfoverwinning, de kracht die je aanboorde om ondanks alles te overleven, het is alsof ze er niet zijn. Die eenzaamheid is slopend en het enige medicijn tegen de eenzaamheid dat ik ken, is er zelf over leren praten.

We moeten het gesprek veranderen

We moeten leren praten op een manier die ons niet alleen als slachtoffers erkent, maar ook duidelijk maakt hoe ongelofelijk krachtig we zijn. Denk je eens in: wij hebben iets doorstaan en overwonnen waar anderen niet eens over durven praten! We moeten duidelijk gaan maken dat wij de held en het middelpunt zijn van ons eigen verhaal.

Wij moeten de eenzaamheid van de stilte doorbreken

Wij, degenen die misbruikt zijn, zullen de stilte moeten doorbreken, want wij zijn degenen die er het meest belang bij hebben. Want de eenzaamheid in die stilte is moordend. Het praten over seksueel misbruik is van vitaal belang om die eenzaamheid te doorbreken. Eerst in een veilige setting, met lotgenoten bijvoorbeeld, of bij de therapeut. Maar daarna ook in onze families, kennissenkring, in de media, in de wereld. Ieder op zijn eigen tijd en op zijn eigen manier. Niet iedereen hoeft online #metoo te roepen, maar je hoeft er ook niet alleen mee te blijven worstelen.

Wij zijn gebaat met gepraat

Zoals de misbruiker gebaat is bij stilte, zijn wij, de overlevers van seksueel misbruik, gebaat bij gepraat. Hoe meer er over seksueel misbruik gepraat wordt, hoe minder je het gevoel hebt dat je er alleen voor staat. De eenzaamheid van de stilte doorbreken geeft ruimte en verbinding met anderen.

Praten met lotgenoten

Praten met lotgenoten kan een mooie eerste stap zijn, in het leren praten over wat je is overkomen. Mensen die hetzelfde hebben meegemaakt kunnen zich makkelijker inleven en je vindt dus een luisterend en sympathiek oor.

Samen helen

Ook praten over seksueel misbruik moet (en kun) je leren. Een mooie werkvorm daarvoor is ‘Samen helen’. Begeleid lotgenotencontact aan de hand van het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij’. Inmiddels zijn er op diverse plaatsen in het land mensen die dit soort groepen begeleiden. Wil je meer weten? Kijk op: ivonnemeeuwsen.nl