Intimiteit na seksueel misbruik

Is intiem contact mogelijk na seksueel misbruik?

Wanneer je als kind seksueel misbruikt wordt, dan word je in je seksualiteit gekwetst. Seksualiteit en intimiteit zijn nauw met elkaar verweven. Vaak maakt de misbruiker gebruik van de behoefte van een kind aan contact, aan intimiteit, aan exclusieve aandacht en speciaal zijn.

Emotionele verwaarlozing

Veel kinderen worden emotioneel verwaarloosd. In een recent retrospectief onderzoek van de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik blijkt affectieve verwaarlozing zelfs de meest voorkomende vorm van kindermishandeling. Een kind heeft knuffels nodig, dat is een eerste levensbehoefte van het kind. Als het dat in de eerste levensjaren onvoldoende krijgt, dan heet het dat het kind ‘onveilig gehecht’ is. Juist deze onveilige hechting blijkt een uitstekende voorspeller te zijn voor latere problemen.

Een misbruiker heeft het voor het uitzoeken

Een misbruiker die op zoek is naar een slachtoffer, heeft het vaak gemunt op juist deze onveilig of angstig gehechte kinderen en jongeren. Dat een kind onveilig gehecht is kun je op allerlei manieren merken. Het voornaamste kenmerk is, dat het kind zich gemakkelijk voegt naar de wensen van anderen. Verlegenheid, niet voor zichzelf opkomen, pleasen en zich laten gebruiken voor allerlei klusjes, het zijn allemaal dingen waar een misbruiker op kan letten. Dat zijn eigenschappen waar hij of zij handig gebruik van kan maken. Meestal is het dan vrij eenvoudig om een kind in te palmen.

Het kind inpalmen betekent eigenlijk: geef het kind wat het nodig heeft.

In veel gevallen zijn dat knuffels, exclusieve aandacht, lichamelijke warmte. Van daaruit is het een kleine stap naar het seksualiseren van die lichamelijke aandacht en meestal is het dan voor het kind al te laat. Het kind raakt in verwarring, geniet van de knuffels en aandacht, met de seks als ‘prijs’.

Het kind bevriest

Het kind weet geen oplossing en bevriest. De kinderen die het meeste risico lopen, zijn vaak juist de stille, wat teruggetrokken jongens en meisjes. Dat blijven ze niet altijd, overigens: als een kind eenmaal misbruikt is, vertoont het vaak acting out gedrag. Het eens zo rustige kind veranderd in een kind met gedragsproblemen.

De verwarring tussen seksualiteit en intimiteit

Waar intimiteit eindigt en seksualiteit begint is voor veel mensen een grijs gebied. Maar al te vaak levert dit problemen op. We zijn niet zo gewend om over seksualiteit te praten en om toestemming te vragen voordat we een stap in de intieme sfeer doen. Daardoor gaat  het vaak mis.

Voor de overlever van seksueel misbruik ligt het anders

Van meet af aan is er verwarring over intimiteit, seksualiteit en grenzen. Intimiteit is tegen hen gebruikt als manier om seksualiteit te krijgen en dus is intimiteit, aanraking, lichamelijke warmte bij voorbaat verdacht. Dit kan hen behoorlijk parten spelen.

Onbevredigende seksualiteit

De dreiging van seks is voor een overlever van seksueel misbruik constant aanwezig. Alles wat voor anderen overduidelijk vriendschappelijk contact is, is voor jou bij voorbaat een bedreiging op seksueel gebied. Hierbij zijn er twee keuzes mogelijk: hyperseksueel worden of alle seksualiteit in de ijskast stoppen, frigiditeit.

Hyperseksueel of frigide

Hyperseksueel betekent dat je alleen nog maar met seks bezig bent, je zou het zelfs een seksverslaving kunnen noemen. Met seks in de ijskast wordt je erg afwerend, de dreiging van seksualiteit zit voor je gevoel in elke vorm van contact en dus houd je alle contact af. Beide opties zijn onbevredigend en om de verwarring compleet te maken wisselen ze elkaar ook nogal eens af.

Aantrekken en afstoten

Wat vaak voorkomt is dat de overlever van seksueel misbruik een haat/liefde relatie heeft met seksualiteit. In het begin kan de seksualiteit er helemaal zijn en zijn het vaak fantastische minnaars/minnaressen. De seks blijft goed zolang er nog geen sprake is van een liefdesrelatie (wat voor de overlever heel bedreigend kan zijn).

Juist als het intiemer wordt, gaat de knop om

Wordt de relatie intenser, liefdevoller, exclusiever, dan komt de ander te dichtbij en slaat de seksualiteit om. Het wordt te bedreigend. Liefde, warmte en intimiteit zijn verdacht (want dit is als wapen tegen hen gebruikt) en wordt afgestoten. Ook seksualiteit wordt daarmee vaak overboord gezet. Intimiteit, in feite alles wat met gezamenlijke lichamelijkheid te maken heeft, verdwijnt uit de relatie.

Helen maakt intimiteit opnieuw mogelijk

Voor de overlever van seksueel misbruik is een relatie zonder intimiteit en seksualiteit een rustig vaarwater, maar uiteindelijk is dit niet bevredigend. Partners verlangen (terecht) meer van hun geliefde en als de situatie langdurig onbevredigend is (soms jarenlang) dan wordt de relatie niet meer houdbaar.

Weer ‘aanraakbaar’ worden

Aanraken en aangeraakt worden in een diepe menselijke behoefte en als dat niet meer kan ontstaan er allerlei problemen. Gelukkig is het mogelijk om seksueel misbruik te verwerken en te helen. Met een liefdevolle partner naast je wordt daarmee ook intimiteit en seksualiteit weer mogelijk.

Literatuurtips:

Om zelf te helen, is Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij! een onmisbaar basisboek. Het vertelt je over de lange termijn effecten van seksueel misbruik en hoe deze doorspelen in je leven. Het biedt handvatten en informatie over hoe jij kunt helen.

Als jouw geliefde seksueel misbruik heeft meegemaakt, ben je als ‘partner van’ nauw betrokken bij het heelwordingsproces en krijg je te maken met heel wat, soms moeilijk invoelbare, gedragingen van je lief. Dan helpt het als je begrijpt wat de impact is van seksueel misbruik en als je goed voor jezelf zorgt binnen de relatie. Speciaal voor ‘partners van …’schreef ik Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie. Met informatie, tips en ervaringen van andere partners.

Symposium ‘Positieve seksualiteit’

November 2018 organiseert hulpverlening na seksueel misbruik het symposium ‘Positieve seksualiteit’. Omdat het wél kan en om mensen te leren wat daar voor nodig is. Gericht op hulpverleners en therapeuten van elke discipline.

Symposium informatie

Wat als beide partners seksueel misbruikt zijn?

Een relatie met een partner die ook seksueel misbruikt is?

Zoals ik in het vorige bericht over eenzaamheid na seksueel misbruik al schreef, is het soms moeilijk om te delen wat er in je omgaat. Dat geldt zeker als het gaat om praten over het seksueel misbruik en hoe dat je beïnvloed heeft. Dit speelt ook in relaties door. Maar wat als je valt voor een partner die net als jij seksueel misbruikt is? Wat zijn de voordelen van een dergelijke relatie? En wat zijn de valkuilen?

Mijn ervaring

Ik heb in het verleden een relatie gehad met een vrouw die seksueel misbruikt is en die een Dissociatieve Identiteit Stoornis (DIS) had ontwikkeld. In haar woonden 11 alters, allemaal mannen en van lieverlee heb ik ze allemaal leren kennen en van allemaal kon ik houden, omdat ze een deel waren van haar. Onder DIS-sers bestaat een groep die meewarig praten over zgn. MONO’s, mensen zonder een interne familie. Dat lijkt hen maar een eenzaam en saai bestaan. Zover ging zij niet, maar een rijk innerlijk leven had ze zeker.

Lotgenoten

Zelf was ik grotendeels door mijn proces van helen heen. Het is fijn dat we konden praten over alles wat er gebeurd was. Ook de intieme details, we vergeleken ervaringen: ‘Deed hij ook zus of zo bij jou’? Dingen waar in gesprekken met anderen geen ruimte voor is, of waar iemand een heel verkeerde conclusie aan zou kunnen verbinden. Eén van de meest beladen dingen om toe te geven, aan iemand die het niet heeft meegemaakt, is dat je er fysiek ook van hebt genoten. Of dat je er geld, kadootjes of wat dan ook voor hebt aangenomen. Bij een lotgenoot zijn dat soort dingen gemakkelijker te bespreken. Dat is volgens mij ook de meerwaarde van lotgenotengroepen. Maar of het nou in een relatie een goed idee is?

Onze relatie is uitgegaan, vooral door dingen die niet met seksueel misbruik te maken hadden: grote verschillen in ambitie, manier van doen en opvattingen. Maar als ik eerlijk ben, denk ik ook dat we uit elkaar groeiden omdat we in een andere fase van ons leven zaten. Zij was nog heel erg bezig om haar leven, haar verleden op orde te krijgen, terwijl ik wel klaar was voor een volgende stap. We zijn nog steeds betrokken bij elkaar, houden van elkaar, maar van een afstand. Zoals je facebook vrienden hebt: leuk om op de hoogte te blijven van elkaars bestaan, af en toe elkaar een hart onder de riem steken of ergens mee feliciteren, daar blijft het bij.

Voor en nadelen van een relatie met iemand die ook seksueel misbruikt is?

Wegen de voordelen op tegen de nadelen?  De voordelen zijn:

  1. Gemakkelijk gehoord en begrepen worden
  2. Een natuurlijke empathie
  3. Het kunnen praten over het seksueel misbruik zonder dat je alles moet uitleggen
  4. De gedeelde ervaring

Hoe vervelend en beschadigend het seksueel misbruik ook is, in een relatie is het een voordeel als beide partners ongeveer dezelfde achtergrond hebben. Dat geldt voor seksueel misbruik net zo als voor, ik noem maar wat, religieuze achtergrond of sociale status. De nadelen, of vooral de risico’s zijn hier echter net zo goed aanwezig:

  1. Elkaars hulpverlener zijn in plaats van partner
  2. Ongelijkwaardigheid in de relatie door verschillende fase’s van verwerking
  3. Alleen maar probleemgericht zijn, geen ruimte voor leuke dingen
  4. Tegelijk getriggerd raken en dan vanuit het bijbehorende gedrag op elkaar reageren ipv. dit te overstijgen.

En al deze risico’s komen natuurlijk náást alle problemen die sowieso samenhangen met een relatie met een partner die seksueel misbruikt is. Voor meer informatie daarover kun je kijken in mijn boek Partners in beeld.

Waar moet je op letten?

Als je een relatie begint met een andere overlever van seksueel misbruik is de eerste vraag: heb je het bespreekbaar? Niet iedereen weet het van elkaar én soms ook niet van zichzelf. Maar als je het weet, is het handig om van te voren te bekijken waar jij bent in je proces van helen en waar de ander is. Bespreek openlijk welke verwachtingen je van elkaar hebt. (goed advies voor willekeurig welke relatie trouwens)

Mijn ervaringen als coach van koppels maken duidelijk dat de dynamiek van helen zwaar kan zijn voor een relatie. Vooral als je nog aan het begin staat, weet je nog niet waar je uit zult komen. Je weet letterlijk niet wat voor persoon je zult zijn, aan het einde van het proces. Daar hoort bij dat je ook niet weet of je partner daar bij zal passen.

Als algemeen advies zou ik zeggen, kijk regelmatig samen naar de relatie zoals die op dat moment is. Wees erop voorbereid dat de relatie kan veranderen. Dat jullie allebei grote ontwikkelingen door kunnen maken, die er toe kunnen leiden dat jullie niet meer bij elkaar passen. Als dat gebeurt komt het moeilijkste, maar misschien ook het mooiste deel van liefde: loslaten.

Ook voor relatiecoaching kun je bij mij terecht

Liever lotgenotencontact, speciaal voor partners? Kijk hier!