Waar hebben we het over?

Deze blog gaat over taalgebruik. Juist bij een onderwerp als seksueel misbruik is het van groot belang dat men helder en duidelijk leert communiceren. Het gaat daarbij niet alleen om het doorbreken van het taboe. Het gaat er om dat we met zijn allen seksueel misbruik gaan zien voor wat het is. Verhullend taalgebruik, termen die verdoezelen waar het in zijn kern om gaat, is daarbij niet productief. Integendeel, het maakt dat de kern van seksueel misbruik naar de achtergrond verschuift, verdwijnt, onzichtbaar wordt.

Vormen van verhullend taalgebruik

Een term die opgang vindt is ‘Vroegkinderlijke traumatisering’ of zelfs ‘vroegkinderlijke chronische traumatisering’. Maar ook ‘seksueel geweld’ of ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’ worden genoemd. Het valt onder ‘kindermishandeling’ of ‘seksuele kindermishandeling’ zeggen anderen weer. Alleen over hoe het nou moet heten zijn de meningen al erg verdeeld. Ik zal in deze blog vertellen wat ik vind van verschillende termen en waarom ik kies voor seksueel misbruik.

Vroegkinderlijke (chronische) traumatisering

Wat bij vroegkinderlijke traumatisering meteen opvalt is dat de seksualiteit er uit gesaneerd is. Dat vind ik een gemis, want daarmee verhult de term dat er wel degelijk seksuele handelingen plaatsvinden. Ook heb ik moeite met dat ‘vroegkinderlijke’. Daarmee zou ik als puber buiten de definitie vallen. Het chronische vind ik persoonlijk wel mooi, het vestigt de aandacht op het feit dat bij seksueel misbruik het zelden gaat om een enkel incident. Maar in zijn geheel kan de term vroegkinderlijke traumatisering overal over gaan en daardoor gaat het eigenlijk nergens over. Bovendien gaat het hier om een gevolg van seksueel misbruik, niet over het seksuele misbruik zelf. Vroegkinderlijke chronische traumatisering zegt niets over de aard van het trauma en het zegt niets over de oorzaak. Het feit dat het om seksualiteit gaat is er niet in terug te vinden. Maar ook de machtsrelatie die besloten ligt in de term misbruik is er uit gehaald. Al met al herken ik mezelf niet in deze term.

Kindermishandeling of seksuele kindermishandeling

Slaan, schoppen of schreeuwen. Dat is wat kindermishandeling bij mij oproept. In die zin ben ik opgegroeid in een gezin waar kindermishandeling plaatsvond. Toch was het seksueel misbruik dat mij overkomen is, voor mijn gevoel, geen mishandeling. Ik werd er toe overgehaald, ingepalmd en hoewel ik diep van binnen voelde dat het niet oké was, ging ik er in mee. Van mishandeling was voor mijn idee geen sprake. De term seksuele kindermishandeling roept bij mij veel meer beelden op van sadistische seksuele spelletjes. Natuurlijk komt dat voor en dat is vreselijk, maar dat is niet het karakter van het ‘huis, tuin en keuken seksueel misbruik’ dat het merendeel van de kinderen overkomt. Eigenlijk is seksuele kindermishandeling dus seksueel misbruik dat gepaard gaat met geweld.

Seksueel geweld

‘Seksueel geweld’ is al beter dan het bloedeloze ‘vroegkinderlijke chronische traumatisering’. In elk geval komt de seksuele inhoud van seksueel misbruik hierin nog terug. Maar geweld? Ja, natuurlijk wordt een kind, door seksueel misbruik, geweld aangedaan. Alleen, seksueel geweld roept bij mij de associatie op met (brute) verkrachtingen. Het meeste seksueel misbruik gaat niet met geweld gepaard. Juist als het gaat om seksueel misbruik is de methode veel vaker: inpalmen, de grens die steeds verschuift, de verwarring, de gemengde loyaliteit, de schuld en de schaamte. Het machtsverschil tussen de dader en het slachtoffer, dat zo kenmerkend is voor seksueel misbruik, vind ik in seksueel geweld niet terug.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Hierin is het seksuele overeind gebleven. Dat strekt tot aanbeveling, alleen stel ik me bij seksueel grensoverschrijdend gedrag meer iemand voor die handtastelijk wordt. Niet goed te praten, maar wat deze term verliest is de ernst van seksueel misbruik. Ook hier verdwijnt het machtsverschil uit de begrippen. Bovendien verbleekt voor mijn gevoel door het gebruik van de term ‘gedrag’ de voorbedachte rade van de meeste daders. Seksueel misbruik is niet zomaar gedrag. Doorgaans is het een zorgvuldig voorbereid, intentioneel handelen vanuit de dader, waar een heel proces van grooming, afhankelijk maken en het isoleren van het slachtoffer vooraf gaat aan de daad zelf.

Waarom ik kies voor seksueel misbruik

Met al deze termen wordt eigenlijk seksueel misbruik bedoeld, maar als het niet benoemd wordt, verdwijnt dat. Natuurlijk is de term waar je voor kiest deels een subjectief gegeven. Taal is een manier om aan ons gevoelsleven uitdrukking te geven. Voor mij is seksueel misbruik een veelzeggende term. De seksualiteit zit er in, die een belangrijk onderdeel van de ervaring is. ‘Misbruik’ wordt gedefinieerd als: opzettelijk gebruik op een verkeerde/slechte manier. Daarin zit de opzettelijkheid van de dader. Misbruik maak je ook altijd ‘van iets’. In het geval van seksueel misbruik is dat ‘iets’ vaak de kwetsbaarheid van een kind, de naïviteit van de puber. Voor mij drukt seksueel misbruik als term goed uit wat er bedoeld wordt.

Ik ben seksueel misbruikt

Het klinkt voor sommigen wellicht alsof ik me als slachtoffer identificeer, maar ik kan er niet onderuit. Iemand heeft opzettelijk en weloverwogen gebruik gemaakt van mijn naïviteit, mijn eenzaamheid als jongste kind, mijn honger voor positieve aandacht, mijn onervarenheid in het leven, op een slechte manier, door mij zijn seksualiteit op te dringen. De optelsom is dat ik seksueel misbruikt ben. Op het moment dat je seksueel misbruikt wordt, bén je ook slachtoffer. En hoe rot het ook klinkt: Die ervaring wis je niet meer uit. Je kunt helen, je kunt een gelukkig leven opbouwen, ook na seksueel misbruik. Maar je kunt nooit meer ‘niet seksueel misbruikt’ zijn.

De erkenning dat je seksueel misbruikt bent is belangrijk

Vaak komt het besef pas later, in mijn geval vele jaren later. Het sloeg in als een bom toen ik me realiseerde dat ik seksueel misbruikt was. Dat hij mij moedwillig heeft ingepalmd met de intentie om seksueel misbruik van mij te maken. Dat hij niet ‘per ongeluk’ voor een meisje van 12 was gevallen. Dat hij niet van míj hield, maar van kleine meisjes. Dat hij niet ‘gek op mij was omdat ik zo wijs voor mijn leeftijd was’, maar dat hij dat andere meiden net zo hard wijsmaakte. Al die dingen en meer zitten in de erkenning dat ik seksueel misbruikt ben en deze dingen mis ik in de andere termen die ik genoemd heb. Om die reden kies ik voor seksueel misbruik.