Seksueel misbruik heeft invloed op hoe je met grenzen omgaat. Doordat jouw grenzen niet gerespecteerd zijn op jonge leeftijd, leerde je onvoldoende om op te komen voor jezelf. Het had toch geen zin om te zeggen dat je iets niet wilt: de ander had de macht. Maar daarnaast heb je niet geleerd om de grenzen van anderen te respectern. Er zijn dus twee manieren waarop je het gebrek aan grenzen tegen kunt komen in je leven.

Je eigen grenzen niet kennen

Als je weinig gelegenheid hebt gehad om je eigen grenzen aan te geven, omdat ze toch met voeten getreden werden, had het ook weinig zin om je grenzen te verkennen of ontwikkelen. Soms weet je letterlijk niet meer wat je wel of niet wilt. Gewoon, omdat je daar te weinig ervaring mee hebt. Gelukkig kun je dat op latere leeftijd inhalen, al kost dat vaak wel enige moeite.

Willoosheid

Je hebt de kans niet gehad om je eigen grenzen te ontwikkelen. Je wordt dan in feite willoos. Als iemand zegt we gaan linksaf ga je links, zegt hij/zij rechts dan ga je rechts. Je leeft als het ware op de automatische piloot. Wat je zelf leuk en fijn vindt, dat weet je niet. Als je als kind al willoos gemaakt bent, heb je vaak als volwassene ook weinig inzicht in wat je wilt. Je doet maar wat je denkt dat er van je verwacht wordt.

Effecten als kind en als volwassene

Als kind ben je dan volgzaam, gehoorzaam. Het soort kind waarvan mijn moeder zou zeggen: “Da’s zo’n lief kind, je hebt er geen kind aan.” Ook als volwassene laat je de anderen voor je beslissen. Dat klinkt acceptabel, misschien zelfs gemakkelijk. Maar als je dat een poosje geleefd hebt, werkt het tegen je levensgeluk. Je gevoelens over wat je wel en niet fijn vindt in het leven zijn zo diep weggestopt dat je leven leeg is. Depressief, doods.

De andere kant: De grenzen van de ander niet kennen

Een ander gevolg kan zijn dat je de grenzen van de ander niet (h)erkent en respecteert. Dat kan een soort keuze zijn: “Als mijn grenzen er niet toe deden, waarom zou ik dan die van een ander respecteren”. Meestal ben je niet eens bewust dat je over een grens gaat. Je ziet eenvoudigweg niet waar de grenzen van de ander lopen; je hebt er geen antenne’s voor ontwikkeld. Dat ‘nee’ gewoon ‘nee’ kan betekenen komt niet eens in je op: je hebt daar geen ervaring mee.

Problemen door gebrek aan grenzen

Het is niet moeilijk om te bedenken hoe je hiermee in de problemen kunt komen. Als je zelf niet aan het stuur zit van je leven, hangt het vooral af van in welke omgeving je verkeert of het goed met je gaat. Doordat je weinig kennis hebt van grenzen en hoe je die kunt voelen en bewaken, kom je vaker dan gemiddeld in situaties die opnieuw tot misbruik kunnen leiden. Of als je geen respect hebt voor de grenzen van anderen, kom je vaker dan gemiddeld in conflict. Van de ene ruzie val je in de andere, zonder echt te begrijpen dat jij daar zelf een rol in hebt.

Patronen als gevolg

Je ziet vaak een patroon van herhaald slachtofferschap bij seksueel misbruik. Afhankelijk van je omgeving kun je in de problemen komen met drank en drugs, geweld of grensoverschrijdend seksueel gedrag.  Maar je kunt ook gewoon je in allerlei bochten wringen om het anderen naar de zin te maken, zonder enige rekenschap te geven aan wat jij eigenlijk wilt. Omgekeerd kan het zijn dat je alleen je eigen zin doordrijft, zonder rekening te houden met anderen. Of dat je zelf grensoverschrijdend gedrag vertoont op allerlei gebied.

Leren voelen waar de grens loopt

Leren om je grens te voelen en van daaruit leren om je grens ook te stellen, is een belangrijke stap in het helen van seksueel misbruik. De eerste keer dat je nee zegt is zowel doodeng als een enorme bevrijding. Leren om naar je gevoel te luisteren is stap één. Je lichaam is daarbij de beste bron van informatie. Als je leert letten op de spanning in je lijf, krijg je veel informatie over je grenzen.

Zonder nee is er ook geen ja

Pas als je gaat ervaren dat jouw nee er mag zijn, kun je ook volmondig ergens ja op zeggen. Dan heb je jouw zelfbeschikkingsrecht heroverd en daarmee ben je een stapje dichter bij jezelf gekomen. Je zit weer aan het stuur van je eigen leven. Pas wanneer je de grens van de ander gaat herkennen en erkennen kom je werkelijk in relatie met een ander. Dan verdwijnt een groot deel van de ruzie uit je leven. Je komt in contact met de ander, in plaats van steeds maar te vechten voor jezelf.

Wil jij aan de slag met grenzen?

Om te leren grenzen aan te geven is bijvoorbeeld lichaamsgerichte therapie heel geschikt. Ook inzicht in wat jou beweegt, kan helpen om hier beter mee om te leren gaan. Therapeuten die weten wat er speelt bij seksueel misbruik vind je op: Hulpverlening na seksueel misbruik

Eerst meer lezen over helen van seksueel misbruik? In onze boekenwinkel vind je veel informatie.