De invloed van seksueel misbruik op je relatie

De invloed van seksueel misbruik op je relatie

Jij denkt misschien dat je verleden van seksueel misbruik jouw probleem is. Tot op zekere hoogte is dat waar, het is iets dat jij op te lossen hebt. Maar als je een partner hebt, is het óók het probleem van je partner. Want de dingen waar jij last van hebt, hebben ook hun weerslag op je relatie.

Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie

Wat is een relatie eigenlijk? Wat is het doel, de onderliggende behoefte en het wezen van een relatie? Een relatie gaat over samen. Samen zijn, samen in het leven staan, samen keuzes maken, samen problemen oplossen. Als één van de partners seksueel misbruik heeft meegemaakt, zijn er een aantal uitdagingen te overwinnen.

Vertrouwen

Vertrouwen en betrouwbaarheid horen bij elkaar, maar zijn niet hetzelfde. Betrouwbaar zijn betekent: staan voor wat je zegt. Wanneer je iets belooft, kan de ander er op rekenen. Dat ‘er op rekenen’ is vertrouwen en als je seksueel misbruik hebt meegemaakt, reken je vaak helemaal nergens meer op. In plaats daarvan investeer je in controle en wantrouwen. Dat is een effect van het seksueel misbruik en dat zit vertrouwen dus danig in de weg. Zolang je niet durft te vertrouwen op je partner, zal dit tussen jullie in staan en is jullie samen nog niet compleet.

Geen geheimen

Geheimen horen bij seksueel misbruik, niet bij een liefdevolle relatie. Geheimen zijn zelfs dikwijls het meest traumatiserende onderdeel van het misbruik. Een kind kan heel veel hebben, heel veel drama’s doorstaan, wanneer het ergens terecht kan met zijn of haar verhaal. Als het zich gezien, erkend en gesteund weet. Als het kan uithuilen bij mama. Maar de misbruiker heeft gezegd ‘mondje dicht’. Het geheim maakt dat het kind geïsoleerd raakt. Maar het geheim maakt op latere leeftijd ook dat je in een vicieuze cirkel van geheimen terecht komt. Je bent gaan liegen om de waarheid te verdoezelen en dat liegen is een gewoonte geworden. Soms omdat je je nog steeds schaamt, soms omdat het lastig is om ergens op terug te komen waarover je niet eerlijk bent geweest. Hoe dan ook is dat wel de uitdaging.

Trouw aan jezelf én elkaar

Elkaar een belofte doen is een belangrijk moment in een relatie. Het is het moment dat je besluit bij elkaar te horen. Vanaf dat moment zijn jullie officieel een stel, hebben jullie naast ieders eigen identiteit ook een gezamenlijke identiteit. In die gezamenlijke identiteit heb jij ook jouw deel bij te dragen. Jezelf durven laten zien, je eigenheid durven inbrengen, is een belangrijke voorwaarde om het samen tot stand te laten komen. Maar het effect van seksueel misbruik is vaak dat je heel onzeker wordt over jezelf. Dat je niet goed weet wat gezonde grenzen zijn. Dat je jezelf en je eigenheid kwijt bent geraakt en in de overleving bent gegaan. Je probeert op allerlei manieren te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Omdat seksueel misbruik in de kindertijd gebeurt, stoort het jouw proces van jezelf ontdekken, jezelf in de wereld manifesteren.

Hoe raakt het seksueel misbruik jouw relatie?

De ondertitel van mijn boek ‘Partners in beeld’, dat op 9 april uitkomt, is: ‘Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie’. Hoe raakt seksueel misbruik jouw relatie?

Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie. voorkant coverPartners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie. Achterflap

De lustpil en seksueel misbruik | GezondTotaal

Een artikel van mijn hand op Gezondtotaal, een reactie op de aangekondigde komst van de zgn. Lustpil voor vrouwen.

De lustpil en seksueel misbruik | GezondTotaal.

Ik denk dat mijn partner seksueel misbruikt is!

Wat moet je doen als je vermoed dat je partner seksueel misbruikt is?

Het zal je maar gebeuren: je hebt een leuke nieuwe vriend of vriendin. Alles gaat prima, jullie zijn verliefd en leven op een roze wolk. De seks is vanaf dag één geweldig en je denkt dat je echt iemand gevonden hebt voor het leven. Jullie raken aan elkaar verknocht, maken samen plannen voor de zomervakantie en daarna… Alles gaat van een leien dakje. Maar dan ….

Na een paar maanden begin je te merken, dat er iets niet helemaal goed voelt. Het kan zijn dat je seks voorstelt en er wordt steeds vaker nee gezegd. Of dat aanraken en hand vasthouden dingen zijn waar je partner zich plotseling van terug trekt. Misschien heeft ze vaak pijn bij het vrijen of heeft ze last van hele hevige krampen tijdens haar menstruatie. Of heeft hij last van plotselinge stemmingswisselingen, kan hij ineens uit het niets heel fel reageren. Of je voelt dat je lief dingen voor je verborgen houdt. Ook in de familiesfeer kunnen de banden gespannen zijn. Je lief heeft bijvoorbeeld geen of weinig contact met haar familie of heeft een grondige hekel aan iemand, die hij of zij niet nader verklaart.

Als oplettende partner denk je misschien: zou hij/zij seksueel misbruikt zijn?

De kans dat iemand seksueel misbruikt is, is vrij groot. Immers 1 op de 5 vrouwen en 1 op de 11 mannen, is in haar of zijn jeugd seksueel misbruikt. Het zou dus heel goed kunnen. Toch is het best lastig om hierover te beginnen. Je vraagt nou eenmaal niet plompverloren: ‘Goh, ben jij soms seksueel misbruikt?’ Wat als je het mis hebt? Wat als je het goed hebt? Wat krijg je dan allemaal te horen? Toch is het goed om te kijken of je hierover in gesprek kunt komen met elkaar. Want seksueel misbruik heeft nogal wat gevolgen, die jou als partner ook aangaan.

Hoe kun je in gesprek komen over seksueel misbruik?

Praten over seksualiteit vinden we doorgaans al moeilijk. Het is in onze cultuur niet gebruikelijk om te praten over wat we prettig vinden, wat onze verwachtingen zijn in de seks, over de beleving die we daarbij hebben. Laat staan wanneer de seksuele identiteitsvorming verstoord is door seksueel misbruik. Daarbij komt dat de misbruiker, om zijn daden te verbergen, het kind tot stilte maant. Het is dan ook niet verwonderlijk dat praten over seksualiteit en seksueel misbruik vaak niet gemakkelijk is voor degene die het heeft meegemaakt. Maar daarnaast is het zo, dat als je er wel over praat, het voor de mensen om je heen vaak ongemakkelijk is. Dan denk je, als slachtoffer, dat je er maar beter over kunt zwijgen.

Het is waarschijnlijk niet verstandig om rechtstreeks over seksueel misbruik te beginnen, maar wat je als partner wel kunt doen is intimiteit en seksualiteit bespreekbaar maken. Als jij als partner dat op een neutrale manier doet, dan geef je het goede voorbeeld. Begin zo’n gesprek niet als je met elkaar in bed ligt, maar juist als er op seksueel gebied niets gaande is. Als je uit eten bent bijvoorbeeld, of je zit op de bank televisie te kijken en er komt iets over seks langs. Geef op een open manier aan dat je graag eens zou willen praten over seks. Vertel vooral wat je fijn vind aan het contact met je partner en als je partner er voor open staat, vertel dan ook wat je graag anders zou willen. ‘Ik zou het fijn vinden als jij af en toe het initiatief tot contact nam’. Hou het bij kleine verzoeken tot contact op een manier die je partner niet afschrikt.

Nodig je partner uit om op eenzelfde manier aan te geven wat hij/zij prettig vindt of anders zou willen. Als je merkt dat je partner dat moeilijk vindt, benoem dat dan en zeg iets over jezelf dat hem of haar kan ondersteunen. ‘Ik merk dat je het moeilijk vind om erover te praten. Dat is oké hoor, ik vind het ook lastig. Neem de tijd.’ Wees niet bang na de vraag om de stilte te laten bestaan, geef je partner de ruimte om na te denken. Als er echt niets komt, zeg dan dat hij/zij er altijd op terug mag komen, dat jij bereid bent om te luisteren.

Wees er op bedacht dat je een seksueel misbruik verhaal te horen kan krijgen

Zoals het kan zijn dat een slachtoffer het moeilijk vindt om te vertellen, zo kan het voor een partner ook moeilijk zijn om het verhaal aan te horen. Houd jezelf, je eigen reacties en emoties goed in de gaten. Blijf goed in contact met je gevoel en als je merkt dat het je even te veel wordt, geef dan je grens aan. Je helpt de ander niet door over je grens te (laten) gaan, in tegendeel. Je kunt het goede voorbeeld op het gebied van persoonlijke grenzen geven door bijvoorbeeld liefdevol te zeggen: ‘Ik onderbreek je even, want ik vind het moeilijk om te horen. Ik wil graag naar je luisteren, maar ik moet ook goed voor mezelf zorgen. Kunnen we er op een ander tijdstip over doorpraten? Als ik de eerste schok een beetje verwerkt heb?’

Wat kun je doen als je partner seksueel misbruikt is?

Als je partner het erkent, bespreekbaar heeft en jouw vermoeden dus bevestigt, kun je je partner ondersteunen in het zoeken van passende hulp. Dat kan een professionele hulpverlener zijn. Op ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’ staan ik een aantal specialisten op dit gebied. Ook vertel ik in mijn gelijknamige boek van een aantal therapieën hoe ze werken en wat je kunt verwachten. Maar naast therapie is er ook veel mogelijk en noodzakelijk. Samen onderzoeken hoe jullie seksualiteit werkt. Codes en tekens afspreken voor als het mis gaat. Vertrouwen opbouwen in elkaar en in je eigen lichamelijke signalen. Uitspreken wat je van elkaar verwacht en hoe belangrijk dat voor je is. Afspraken maken over wat wel en niet toelaatbaar is binnen jullie relatie.

Samen helen of toch niet?

Helen van seksueel misbruik kan, maar het is niet vanzelfsprekend. Soms moet je partner erkennen dat het nu nog te moeilijk is, of dat hij/zij het niet durft. Ook dat is een keuze en het is belangrijk als partner dat je die keuze bij het slachtoffer laat. Je kunt een ei niet aan de buitenkant openbreken, zonder het kuiken te beschadigen. Wel zul je voor jezelf moeten bepalen of je kunt leven met zoals het nu is met je partner. Wegen de goede dingen die jullie samen hebben op tegen de ingewikkelde dingen die er ook zijn. Als het antwoord daarop ja is, kun je verder en wellicht kun je in de toekomst dingen oplossen die jullie relatie nog mooier maken.

Boek speciaal voor partners

voorkant cover partnersOmdat het best lastig is om met het gedrag van een overlever van seksueel misbruik om te gaan, schreef ik een boek speciaal voor partners. In mijn praktijk kwam ik vaak partners tegen die ten einde raad waren. Ze konden het gedrag van hun partner niet begrijpen, waren eenzaam en konden niet meer tegen de stemmingswisselingen, het wantrouwen, de leugens. Door hen te helpen het gedrag te verstaan in de context van seksueel misbruik konden zij verder met hun leven (soms met en soms zonder hun partner). In het boek ‘Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie’ kun je erkenning en herkenning vinden, plus praktische tips voor oplossingen.

Intimiteit na seksueel misbruik

Is intiem contact mogelijk na seksueel misbruik?

Wanneer je als kind seksueel misbruikt wordt, dan word je in je seksualiteit gekwetst. Seksualiteit en intimiteit zijn nauw met elkaar verweven. Vaak maakt de misbruiker gebruik van de behoefte van een kind aan contact, aan intimiteit, aan exclusieve aandacht en speciaal zijn.

Emotionele verwaarlozing

Veel kinderen worden emotioneel verwaarloosd. In een recent retrospectief onderzoek van de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik blijkt affectieve verwaarlozing zelfs de meest voorkomende vorm van kindermishandeling. Een kind heeft knuffels nodig, dat is een eerste levensbehoefte van het kind. Als het dat in de eerste levensjaren onvoldoende krijgt, dan heet het dat het kind ‘onveilig gehecht’ is. Juist deze onveilige hechting blijkt een uitstekende voorspeller te zijn voor latere problemen.

Een misbruiker heeft het voor het uitzoeken

Een misbruiker die op zoek is naar een slachtoffer, heeft het vaak gemunt op juist deze onveilig of angstig gehechte kinderen en jongeren. Dat een kind onveilig gehecht is kun je op allerlei manieren merken. Het voornaamste kenmerk is, dat het kind zich gemakkelijk voegt naar de wensen van anderen. Verlegenheid, niet voor zichzelf opkomen, pleasen en zich laten gebruiken voor allerlei klusjes, het zijn allemaal dingen waar een misbruiker op kan letten. Dat zijn eigenschappen waar hij of zij handig gebruik van kan maken. Meestal is het dan vrij eenvoudig om een kind in te palmen.

Het kind inpalmen betekent eigenlijk: geef het kind wat het nodig heeft.

In veel gevallen zijn dat knuffels, exclusieve aandacht, lichamelijke warmte. Van daaruit is het een kleine stap naar het seksualiseren van die lichamelijke aandacht en meestal is het dan voor het kind al te laat. Het kind raakt in verwarring, geniet van de knuffels en aandacht, met de seks als ‘prijs’.

Het kind bevriest

Het kind weet geen oplossing en bevriest. De kinderen die het meeste risico lopen, zijn vaak juist de stille, wat teruggetrokken jongens en meisjes. Dat blijven ze niet altijd, overigens: als een kind eenmaal misbruikt is, vertoont het vaak acting out gedrag. Het eens zo rustige kind veranderd in een kind met gedragsproblemen.

De verwarring tussen seksualiteit en intimiteit

Waar intimiteit eindigt en seksualiteit begint is voor veel mensen een grijs gebied. Maar al te vaak levert dit problemen op. We zijn niet zo gewend om over seksualiteit te praten en om toestemming te vragen voordat we een stap in de intieme sfeer doen. Daardoor gaat  het vaak mis.

Voor de overlever van seksueel misbruik ligt het anders

Van meet af aan is er verwarring over intimiteit, seksualiteit en grenzen. Intimiteit is tegen hen gebruikt als manier om seksualiteit te krijgen en dus is intimiteit, aanraking, lichamelijke warmte bij voorbaat verdacht. Dit kan hen behoorlijk parten spelen.

Onbevredigende seksualiteit

De dreiging van seks is voor een overlever van seksueel misbruik constant aanwezig. Alles wat voor anderen overduidelijk vriendschappelijk contact is, is voor jou bij voorbaat een bedreiging op seksueel gebied. Hierbij zijn er twee keuzes mogelijk: hyperseksueel worden of alle seksualiteit in de ijskast stoppen, frigiditeit.

Hyperseksueel of frigide

Hyperseksueel betekent dat je alleen nog maar met seks bezig bent, je zou het zelfs een seksverslaving kunnen noemen. Met seks in de ijskast wordt je erg afwerend, de dreiging van seksualiteit zit voor je gevoel in elke vorm van contact en dus houd je alle contact af. Beide opties zijn onbevredigend en om de verwarring compleet te maken wisselen ze elkaar ook nogal eens af.

Aantrekken en afstoten

Wat vaak voorkomt is dat de overlever van seksueel misbruik een haat/liefde relatie heeft met seksualiteit. In het begin kan de seksualiteit er helemaal zijn en zijn het vaak fantastische minnaars/minnaressen. De seks blijft goed zolang er nog geen sprake is van een liefdesrelatie (wat voor de overlever heel bedreigend kan zijn).

Juist als het intiemer wordt, gaat de knop om

Wordt de relatie intenser, liefdevoller, exclusiever, dan komt de ander te dichtbij en slaat de seksualiteit om. Het wordt te bedreigend. Liefde, warmte en intimiteit zijn verdacht (want dit is als wapen tegen hen gebruikt) en wordt afgestoten. Ook seksualiteit wordt daarmee vaak overboord gezet. Intimiteit, in feite alles wat met gezamenlijke lichamelijkheid te maken heeft, verdwijnt uit de relatie.

Helen maakt intimiteit opnieuw mogelijk

Voor de overlever van seksueel misbruik is een relatie zonder intimiteit en seksualiteit een rustig vaarwater, maar uiteindelijk is dit niet bevredigend. Partners verlangen (terecht) meer van hun geliefde en als de situatie langdurig onbevredigend is (soms jarenlang) dan wordt de relatie niet meer houdbaar.

Weer ‘aanraakbaar’ worden

Aanraken en aangeraakt worden in een diepe menselijke behoefte en als dat niet meer kan ontstaan er allerlei problemen. Gelukkig is het mogelijk om seksueel misbruik te verwerken en te helen. Met een liefdevolle partner naast je wordt daarmee ook intimiteit en seksualiteit weer mogelijk.

Literatuurtips:

Om zelf te helen, is Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij! een onmisbaar basisboek. Het vertelt je over de lange termijn effecten van seksueel misbruik en hoe deze doorspelen in je leven. Het biedt handvatten en informatie over hoe jij kunt helen.

Als jouw geliefde seksueel misbruik heeft meegemaakt, ben je als ‘partner van’ nauw betrokken bij het heelwordingsproces en krijg je te maken met heel wat, soms moeilijk invoelbare, gedragingen van je lief. Dan helpt het als je begrijpt wat de impact is van seksueel misbruik en als je goed voor jezelf zorgt binnen de relatie. Speciaal voor ‘partners van …’schreef ik Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie. Met informatie, tips en ervaringen van andere partners.

Symposium ‘Positieve seksualiteit’

November 2018 organiseert hulpverlening na seksueel misbruik het symposium ‘Positieve seksualiteit’. Omdat het wél kan en om mensen te leren wat daar voor nodig is. Gericht op hulpverleners en therapeuten van elke discipline.

Symposium informatie