Beste medemens met het labeltje “PTSS”,

Als ervaringsdeskundige wil ik je een hart onder de riem steken en daarnaast je op de hoogte brengen van een therapeutische werkwijze die lichaamsgericht werkt. Daarmee kun je veel herstel bewerkstelligen op een goed te “handelen” manier.

Gelabeld vanuit de cognitie

Als er sprake is van een traumatische ervaring wordt dit veelal “gelabeld” en behandeld vanuit de cognitie. Ook de eigen geest heeft deze neiging, met gevoelens/gedachten van schuld, schaamte, onvermogen, e.d. Een traumatische ervaring ligt echter opgeslagen in het lijf, in het zenuwstelsel. Dit loopt door het hele lijf heen en staat in verband met organen, spieren en bovenal je hersenen.

De drie delen van het brein

Onze hersenen bestaan uit drie delen: een cognitief/rationeel brein; ook wel het “mensenbrein” genoemd. Hiermee kan je praten, dingen bedenken, enz. We hebben ook een emotioneel brein, ook wel het “zoogdierenbrein” genoemd. Dit brein heeft te maken met de vluchten/vechten-respons en is -zoals het woord al aangeeft- betrokken bij de emotie-verwerking. Tenslotte is er nog het evolutionair meest oude brein, het “reptielenbrein”. Dit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor basale lichaamsfuncties zoals: ademhaling, hartslag, lichaamstemperatuur e.d.

Het reptielenbrein zorgt voor de bevriezing

Het reptielenbrein is verantwoordelijk voor de zogenaamde “freeze-respons”: bevriezing. Het lijf doet niets meer en de geest gaat als het ware “uit”. Als je het etiketje “PTSS” hebt gekregen, dan heb je te maken met een ontregeling van de samenwerking van deze drie hersenen. Het helpt om je te realiseren dat het lijf jou op deze manier, door een situatie van leven en dood heen heeft geholpen. Een manier die je nu misschien niet meer wilt, maar je brein heeft indertijd het meest effectieve gedaan om jou te helpen overleven.

Daar had jij geen keuze in!

Zoals ik altijd zeg: dat is niet je eigen keuze!! (dus neem het jezelf ook niet kwalijk!). Een eigen keuze is: ga ik een boterham smeren of niet? Een eigen keuze is: ga ik een rondje hardlopen, of ga ik op de bank hangen. Dat zijn keuzes die jij, als (bewust) mens maakt. In geval van een ervaring waarin lijf en geest in doodsnood verkeren, is het niet “jij” die kiest, dat doet je brein, met je lijf. En dat doet het op basis van oerervaringen.

Het lichaam weet niet dat het voorbij is

Nu die situatie voorbij is, heeft je lichaam nog niet het signaal gekregen: “Het is ok. Ik ben veilig”. Het is mogelijk om je lichaam wel deze ervaring te geven, namelijk door te gaan werken met het zenuwstelsel; omdat daar die traumatische ervaring (met alle emotionele lading) ligt opgeslagen. Een methode die hiervoor geschikt is heet Somatic Experiencing en alle lof hiervoor gaat uit naar Peter Levine.

Je hoeft er niet bij te praten

De methode is ook geschikt wanneer je niet kunt praten over de ervaring; als je maar wel in staat bent om je lijf te volgen. Je kunt je oriënteren via de boeken van Peter Levine: “De stem van je lichaam” (uitgebreid) en “De tijger ontwaakt” (eenvoudiger). Het is een werkwijze waarbij jij de controle houdt, daarmee “pak” je je eigenwaarde en “grip krijgen op de wereld om je heen”. Mijn ervaring is dat deze therapie vele malen meer effect heeft dan “erover praten”.

Gebaseerd op de neurobiologie

De methode is gebaseerd op wetenschappelijke kennis van de neurobiologie en krijgt hoe langer hoe meer bekendheid in Nederland. Wat kenmerkend is voor de methode is dat de bewegingen van het lichaam sterk vertraagd worden. Stel je hebt een trillende hand en dat houdt maar niet op. Door (tijdens therapie) met je volle aandacht en bewustzijn naar deze hand te gaan, kan je die beweging vertragen. Wat er dan gebeurt, is dat je hand de beweging kan afmaken, die het ten tijde van de traumatische ervaring niet kon doen (bijvoorbeeld: afweren). Door de vertraagde beweging en je volledige bewustzijn erbij, wordt deze verlate reactie, alsnog geregistreerd in alle nodige hersendelen.

Alsnog het sein op veilig zetten

Dán komt het seintje “het is ok” en “ik ben veilig”. Dat wordt keurig geïntegreerd in lichaam en geest. Peter Levine zegt ook en dat onderschrijf ik van harte:

“PTSS is not a disorder, it is an injury”
(PTSS is geen stoornis, het is een verwonding)

Van een verwonding kan je helen, je kan er voor zorgen en tot op zekere hoogte herstelt het vanzelf. Met het etiketje “stoornis” kom je (meestal) niet verder. Zelf weiger ik dus ook om in de hoek van “stoornis” /zieligheid te gaan zitten of mij daar door enig ander in te laten zetten. Dan wordt de weg naar “herstel”/groei immers afgesloten.

Ingeborg

Trouw aan jezelf!

Het is snel gebeurd, vooral als je jezelf nog niet zo heel goed kent. Ken je dat? Dat je ja zegt tegen iets wat niet ‘klopt’ bij wie je bent. Je probeert te voldoen aan de wensen, eisen en adviezen van anderen. Het is één van de vele manieren waarop onze afweermechanismen in de weg kunnen zitten.

Advies vragen

Advies vragen kan goed gaan, maar veel vaker gaat het mis. Dan doen we wat die ander ons aanraadt, los van onze eigen gevoelens, los van onze intuïtie. Want als je iemand om advies gevraagd hebt, is het dan niet ‘onbeleefd’ of ‘ondankbaar’ als je toch je eigen zin doet? Met frisse tegenzin gaan we dus toch naar die film, doen we toch mee met de kerstviering of beginnen we toch aan dat dieet…

Voldoen is niet voldoende

Hoe vaak voldoe je aan de wensen en verlangens van anderen? Hoe vaak zeg je ja, terwijl je niet durft te voelen dat je hart nee zegt? Uit beleefdheid, gebrek aan assertiviteit, omdat je niet durfde tegen de stroom in te gaan. Te weinig ‘Ik-kracht’ noemde mijn therapeut dat ooit.

De veilige weg

Meegaan met de stroom lijkt veilig. Doen wat anderen zeggen, wat je therapeut zegt of je familie. Doen wat anderen voor jou hebben uitgezocht. Maar: ‘alleen dode vissen zwemmen met de stroom mee’. Het lijkt veilig, maar het is een manier van ‘om het leven heen gaan’ in plaats van leven.

Ingebouwd excuus

Als het dan mis gaat (en maar al te vaak gaat het mis), dan was het immers niet ons eigen idee? Je hebt een ingebouwd excuus als het mis gaat. Dan is het de schuld van de adviseur, die had ons beter advies moeten geven. We zijn wéér het slachtoffer. We hebben iemand gevonden om de schuld te geven van ons falen en daarmee verleggen we de verantwoordelijkheid voor ons eigen leven.

Jezelf zijn in een wereld met alleen maar anderen

Het vraagt moed om je eigen weg te volgen. Om desnoods tegen het advies van anderen in je eigen ‘ding’ in de wereld te zetten en te doen waar jij je goed bij voelt. De moed om jezelf te zijn, in een wereld met alleen maar anderen.

Vanaf nu is mijn leven van mij

Hoe zou het zijn als je vandaag besluit: ‘Vanaf nu is mijn leven van mij!’?

• Wat zou je gaan doen?
• Wat zou je niet meer doen?
• Welke dingen doe je nu op ‘hun’ manier, die je graag anders zou willen?

Dat kunnen hele kleine dingen zijn. De manier waarop je de kopjes in de vaatwasser zet of dat je je haar laat groeien of juist afknipt. Maar het kunnen ook beslissingen zijn met verstrekkende gevolgen. Of je je familie nog wilt zien of niet (en onder welke voorwaarden). Of je aangifte wilt doen of niet.

Er op terug komen

Maar wat doe je als je al ja hebt gezegd, tegen iets wat voor jou niet klopt? Wat als je al iets beloofd hebt? Zelfs dan is het meest eerlijke om trouw aan jezelf te blijven. Om toe te geven: ‘Ik heb me vergist’. Dat is moeilijk, want dat voelt hartstikke kwetsbaar. Die kwetsbaarheid is tegelijk je kracht. Uit ervaring kan ik zeggen dat het ontzettend oplucht (ook als je zeven doden sterft, voordat je het durft).

Hoe eerlijk ben jij met jezelf?