De verwerking van het misbruik – gastblog Harry

Mijn seksueel misbruik-verwerking

Mijn vorige twee blogs gingen over de verwerking van mijn eerste trauma’s: afwijzing en emotionele verwaarlozing. Dat is voor mij een min of meer afgerond verhaal: alle puzzelstukjes liggen min of meer op de goede plek, ook emotioneel.

Met de puzzel van het seksueel misbruik dat mij is aangedaan, ben ik nog niet zo ver. Deze blog wordt dan ook geen afgerond verhaal, maar is meer een losse verzameling ervaringen, vragen en gedachten.

Oorzaak en gevolg

Een pedofiel in een kinderrijke buurt, dat is de kat op het spek binden. Sexueel misbruik is in 1955 een onbekend begrip. Alle ouders uit de straat zijn naïef op dat punt en vinden het prima, dat hun kinderen bij de buurman in en uit lopen en dat hij af en toe wil oppassen. En een gevoelig jongetje, wat hongert naar aandacht, naar vriendelijke woorden en gebaren, is een gemakkelijke prooi voor hem. Natuurlijk kan de pedofiel de verleiding dan niet weerstaan en grijpt hij zijn kans. Het zou raar zijn, als hij dat niet deed.

Rationaliseren als tussenstap

Zo’n rationele gedachte maakt niet, dat ik voorbij mijn trauma kom, maar maakt het wel wat gemakkelijker voor mij, om de gruwelijke beelden te herbeleven. Het is voor mij een tussenstap.

Zijn de gevolgen van seksueel misbruik onzichtbaar?

Welnee: ik krijg zweren, ga zwerven en wordt onbereikbaar en vreemd, schoolziek en overgevoelig voor van alles en nog wat. Er is alleen een andere verklaring dan seksueel misbruik voorhanden. Het wordt daardoor verkeerd geïnterpreteerd: die vreselijke juffrouw uit de tweede klas, waar mijn ouders toch al zo’n hekel aan hebben, krijgt de schuld. Begrijpelijk, maar wel een misser met grote gevolgen.

Hoe heeft het misbruik mijn leven beïnvloed?

Ik heb al mijn problemen altijd toegeschreven aan mijn afgewezen en verwaarloosd zijn. Ik had er immers geen idee van, dat ik ook misbruikt was. De therapeuten en opleiders, die ik bezocht, bevestigden mij helaas in dit idee.

In mijn man-zijn aangetast

Nu ik weet, dat ik misbruikt ben, kan ik er opnieuw naar kijken. Het eerste wat ik dan zie, is dat mijn mannelijkheid door het misbruik is afgepakt. Mijn mannelijke daadkracht ging ondergronds: woede, kracht, assertiviteit, weerbaarheid, maar ook het initiatief nemen, competitief zijn en mijn seksualiteit. Die agressie was al zwak doordat ik er niet mocht zijn, maar dit was de genadeklap.

Een tekening

Een tekenopdracht tijdens mijn opleiding psychosynthese: “teken je lichaam, zoals je het nu beleeft”.

‘Ik teken een mannetje met kleurloze armen en benen en een kleurloos hoofd. Er zit geen leven in. Hij heeft geen geslacht. Zijn romp teken ik groot en bolrond. Ik kleur het in met felle rode kleuren: het vuur van een vulkaan, die op uitbarsten staat. Echter: het vuur kan nergens heen, want ter hoogte van mijn keel teken ik een zware zwarte putdeksel, waar geen beweging in te krijgen is.’

 

Isolement

Door het misbruik ga ik emotioneel op slot. Zeker in mijn puberteit houd ik gewoon op, om te voelen. Ik ben ook zeer op mijn hoede en ben zeer afwerend. Door mijn afgewezen zijn voel ik me buiten het gezin gesloten, door het misbruik sluit ik mijzelf van hen af. Dit isolement ervaar ik achteraf niet alleen als negatief. Het spoort mij aan, om mijn eigen weg te zoeken.

Waarom bleef mijn misbruik zo lang onbewust?

Deze vraag intrigeert me. Zesenvijftig jaar duurt het en dat is toch ongewoon, zelfs voor zo’n heftig trauma als seksueel misbruik. Dat moet iets met mijzelf te maken hebben, want mijn misbruik duurt niet zo lang en ik was niet extreem jong.

Antwoord 1: expert in ontkenning

Ik ben heel goed in ontkennen, onderdrukken, bagatelliseren, niet voelen, rationaliseren. Dat is me met de paplepel ingegoten, al voor ik seksueel misbruikt werd. Die vaardigheid heb ik vrijwel meteen toegepast op mijn misbruikervaring. Ik heb het heel diep weggestopt.

Antwoord 2: vermijding door hard werken

Door mijn harde werken gaf ik de beelden van mijn misbruik geen ruimte om te voorschijn te komen. Het is net als met oorlogstrauma’s: die komen ook vaak pas te voorschijn na het pensioen.

Ontkenning, ontkenning en meer ontkenning

Mijn jongere broer is ook seksueel misbruikt door de buurman. Bij hem komt het veel eerder naar buiten dan bij mij: hij is dan eind veertig. Als hij zijn misbruik aan ons, zijn familie, vertelt, kan geen van ons dit horen. Ik zelf ook niet. Hij moet het een aantal keren vertellen, voordat het überhaupt doordringt.

Jarenlange ontkenning

Ik betrek wat mijn broer vertelt totaal niet op mijzelf. Ook als mijn vrouw een vermoeden uitspreekt, dat ik ook seksueel misbruikt ben, blijf ik dat jarenlang ontkennen. Pas als ik er echt niet meer om heen kan (dat beschrijf ik in een volgende blog), wil ik het echt weten. Dan komen de beelden vrij snel.

Herbeleving van het seksueel misbruik

Als de beelden van het seksueel misbruik komen, voel ik een snelle opeenvolging van allerlei emoties, maar al snel overheerst de woede, die al mijn andere gevoelens wegvaagt. Die woede blijft een week.

‘Ik verscheur de man, vertrap hem, steek zijn ogen uit, ruk zijn tong uit, trap hem in zijn buik en ballen, bijt zijn penis af, ruk zijn ballen er af, scheur en snijd hem in duizend stukken, bespuug hem, scheld hem verrot. Ik wil hem vernietigen, keer op keer op keer, tot er helemaal niets meer van hem over is.’

Mijn jarenlang opgekropte woede, haat, wraak moet er uit, ik kan het niet stoppen, ik wil dat ook niet. Mijn woede, haat en wraak zijn immers volledig gerechtvaardigd. Ik sta in mijn recht. Mijn woede blijft nog maandenlang vlak onder de oppervlakte smeulen en vlamt regelmatig op.

Wie vertel ik het?

Aan mijn vrouw kon ik mijn verhaal prima kwijt. Zij wist het eigenlijk al lang. Ik ga ook vrijwel direct naar mijn eveneens misbruikte broer. Dat is helend. Hij luistert, troost me en geeft me adviezen. Onder andere het advies dat ik selectief moet zijn tegen wie ik het zeg. Hij heeft destijds vele kwetsende, botte reacties gehad. Tegen mijn verwachting in kan ik mijn verhaal ook goed bij mijn moeder, broers en zus kwijt. Niet, dat ze me begrepen, maar ze probeerden echt te luisteren en vonden het rot voor mij. Dat geldt ook voor de weinige vrienden aan wie ik het vertelde.

Heling komt als vanzelf

Volgens mijn therapeut zal mijn bevroren emotionele, sociale en seksuele ontwikkeling nu vanzelf op gang komen. Volgens hem heb ik daar geen hulp bij nodig. En dat lijkt ook te gebeuren. Het duurt een paar maanden, maar dan komt mijn seksualiteit op gang. Ik word weerbaarder en assertiever.

Ik krijg de ene helende droom na de andere

Ik droom, dat ik met mijn vrouw op een groot plein staan. Het plein is helemaal schoon gemaakt. Wij staan naast een enorme ton, waar een grote olifant in zit: de last, die ik mijn hele leven meegesleept heb. Een eindje verder op het plein staat een grote put. Samen met mijn vrouw slepen we de ton met de olifant naar de put en gooien hem er in. We kijken over de rand van de put en zien de olifant en de ton verdwijnen. Even later gaat het water enorm bruisen en schuimen en duikt er een prachtige jonge vrouw op. Ik weet: dat is Eos, de godin van de dageraad. Zij staat voor een nieuw, fris begin, voor wedergeboorte.

 

Vallen en opstaan

Daarna glipt alle vooruitgang door mijn vingers weg. De reden is een energievretende verhuizing in twee etappes. Mijn heling stopt gewoon een jaar. Maar als we een beetje op orde zijn, barst het weer los.

Mijn stem bevrijden

Ik ga naar een stemtherapeute. Ik wil van mijn zachte, afgeknepen stem af. Ik weet: dat is niet mijn stem. Ik wil mijn stem bevrijden. Ik zing bij haar, steeds harder, ga schreeuwen en huilen en kronkel over de grond van ellende. Daarna voel ik me wekenlang intens eenzaam en verdrietig. Ik weet: ‘zo heb ik me gevoeld in de weken na het misbruik’. Ik voel het weer: ‘ik kon nergens terecht’.
Later volg ik bij haar een vierdaagse workshop. Op de laatste middag zeg ik: ik ben kracht. Dat voel ik ook. En ik heb mijn volle stem weer terug.

Conflict met de buurman: ik word getriggerd!

In diezelfde tijd krijg ik een conflict met een buurman(!) over een schutting. Het is een imposante, agressieve man. Hij lokt me in zijn tuin en scheldt me dan helemaal verrot. Ik ben verlamd van schrik. ik voel me slecht en totaal weerloos. Ik voel: ‘ik moet hier weg’, maar ik kan het niet.Het al een half uur verder als het me eindelijk lukt om weg te gaan. Ik ben totaal van slag.

Angst, weerloosheid en machteloze woede

Twee weken later herhaalt het zich op precies dezelfde manier. Ik voel angst, machteloze woede, kan er wekenlang nauwelijks van slapen. Ik zoek hulp. Ik zie, dat het niet alleen een agressieve, maar ook een heel bange man is. Ik neem afstand van hem en dat geeft mij rust. Ik realiseer me, dat ik iets dergelijks de afgelopen jaren vaker heb meegemaakt met oudere dominante mannen.

Symposium ‘Wat wél werkt’

Ik lees het boek van Ivonne Meeuwsen en ga naar het symposium in Zutphen over seksueel misbruik. Er gaat een wereld voor mij open. Ik leer dat het trauma van seksueel misbruik zich niet beperkt het misbruik zelf, maar een heel palet aan diepgaande gevolgen met zich meebrengt.

Een feest van herkenning

Het boek en symposium is voor mij een feest van herkenning. Ik voel in de zaal, dat er ook een leven mogelijk is na het misbruik. Dat het te helen is. Er heerst daar een vitale sfeer, die mij hoop en moed geeft.

Nieuwe herbeleving van het seksueel misbruik

Onlangs kreeg ik een nieuwe genuanceerdere herbeleving.

‘Ik voel hoe weerloos en willoos ik ben, als de buurman mij in zijn keuken lokt. Ik voel mijn alertheid groeien als ik merk, dat er iets raars aan het gebeuren is.’

Daarna is er een gat in mijn herinnering: geen beelden, geen gewaarwordingen, geen gevoelens. Ik verdwijn, zoiets als flauwvallen zonder vallen. Ik word overmeesterd door paniek. Ik weet nu dat dit het moment is dat ik beschadigd word. Ik kan achteraf bijna voelen hoe het gif van zijn daad zich toen in mij genesteld heeft. Dan word ik weer een beetje wakker.

‘Ik voel sensaties in mijn mond, die gepaard gaan met misselijkheid en walging. Ik word me bewust van de situatie en van het gevaar, waarin ik verkeer. Ik heb maar één gedachte: weg uit die keuken. Mijn benen gehoorzamen blindelings aan dit instinctbevel. Het voelt als overlevingsdrift. Ik ontsnap.’

 

Was het werkelijk eenmalig?

Of ik in werkelijkheid maar een keer misbruikt ben, weet ik niet. Ik wantrouw mijzelf daarin. Ik weet, dat ontkennen en bagatelliseren van moeilijke zaken een tweede natuur van mij is. Daarnaast weet ik inmiddels dat veel overlevers geneigd zijn om de duur en ernst van hun misbruik te bagatelliseren.

Rouwen om het niet geleefde leven

De afgelopen weken voel ik meer en meer pijn. Ik voel steeds, hoeveel fijner mijn leven was gelopen, als ik mij volledig had kunnen ontplooien en hoeveel meer ik dan voor mijn omgeving had kunnen betekenen. Niet geleefd leven, waar ik nog volop om moet rouwen. Ik kom daar moeilijk overheen.

De laatste weken heb ik regelmatig pijndagen. Ze komen zo maar. Het is een verscheurende pijn, diep in mijn lichaam. Het voelt, alsof ik in duizend stukken lig. Een haast onverdraaglijke pijn. Het voelt als brokken pijn, die loslaten.

Blogs schrijven helpt

Het schrijven van deze blogs is heilzaam: ik kom met mijn verhaal naar buiten. Dat naar buiten brengen gaat snel: binnen een maand heb ik de zes blogs al klaar. Maar het gaat per blog steeds stroperiger en ik krijg steeds minder energie en steeds meer pijndagen. Ik moet door een flinke weerstand heen.

Een zinvol leven?

Mijn vrouw zegt, dat helen van je trauma’s ook een zinvol leven is, ook al kom je niet volledig tot ontplooiing. Dat is geen gemakkelijk, maar wel een uitdagend leven. Ik kan haar dat nog niet van harte nazeggen.

Ik weet wel dat het een bonus is, wanneer je als partners aan elkaar kan helen en zo naar elkaar toegroeit.

Harry

ACE: Adverse Childhood Experiences. Een belangrijk onderzoek

Wat de ACE studie zo uniek maakt

NEK's en hun samenhang met levensproblemenDe ACE studie (Adverse Childhood Experiences = Negatieve Ervaringen in de Kindertijd) door o.a. Vincent Felitti, is een grootschalig onderzoek over langere periode geweest, waarin is gekeken naar niet alleen seksueel misbruik, maar alle jeugdtrauma’s en hun samenhang! In plaats van alleen naar enkelvoudig trauma te kijken, hebben ze kwantitatief onderzoek gedaan. Hoeveel trauma’s loopt een kind op? En wat is het effect van stapeltrauma’s.

Wat hebben ze gedaan?

Ze hebben meer dan 17.000 deelnemers over tientallen jaren gevolgd en gelet op het vóórkomen van ACE: Negatieve Ervaringen in de Kindertijd. Daarvan is seksueel misbruik er één, maar bijvoorbeeld ook geweld in het gezin, gepest worden op school, een ontbrekende ouder, een gehandicapt broertje of zusje, de dood van een gezinslid of een ernstig ongeval. De tien meest voorkomende ACE’s hebben ze in het onderzoek betrokken.

De uitkomst is schokkend en verhelderend

Wanneer je één traumatische jeugdervaring hebt, dan kom je daar meestal wel goed doorheen. Dit heeft weinig effect op je vatbaarheid voor ernstige, levensbedreigende ziekten, kanker, hartaanval, diabetes etc… Heb je er twee meegemaakt, dan heb je op al deze ziekten al een iets grotere kans. Heb je 3 of meer trauma’s opgelopen, dan stijgt de kans op deze ernstige ziekten exponentieel! Een schokkende uitkomst.

Een 30% grotere kans op een kanker?

Wat betekent dat nou echt dat je, als je drie trauma’s hebt opgelopen in je jeugd, je een 30% grotere kans hebt op een kanker, chronische bronchitis en longemfyseem of hartproblemen (of bij 4 zelfs 45% grotere)? Ja, dat is wat het betekent. En dan heb ik het maar niet over psychische problemen, chronische hoofdpijnklachten, auto-imuunziekten en legio andere ziekten die niet direct levensbedreigend zijn, maar wel nadrukkelijk invloed hebben op de kwaliteit van leven.

Seksueel misbruik komt zelden alleen

Ik werk nu al enige tijd met mensen die seksueel misbruikt zijn en het valt me op dat seksueel misbruik bijna altijd één van meerdere traumatische jeugdervaringen is. In een gezin waar seksueel misbruik plaatsvindt, is vaak meer mis dan alleen het misbruik. Geweld komt veel voor. Een ontbrekende moeder of een echtscheiding. Als het seksueel misbruik uitkomt, is er soms sprake van een uithuisplaatsing, wat ook een traumatische ervaring is. Kortom: seksueel misbruik is vaak een onderdeel van een diversiteit aan trauma’s. En daarmee wordt het risico op diverse levensbedreigende ziekten dus exponentieel groter.

Het goede nieuws

Het goede nieuws in deze berg ellende is, dat het nu duidelijk en bekend wordt dat traumatische ervaringen in de jeugd een grote bijdrage leveren aan latere fysieke ellende. De organisatie waar Vincent Felitti werkt, Kaiser Permanente, is één van de grootste ziektekostenverzekeraars in Amerika. Dat betekent dat zij er financieel groot belang bij hebben dat traumatische ervaringen in de jeugd teruggedrongen worden.

Het terugdringen van jeugdtrauma’s hoog op de agenda

Niet voor niets zien we hooggeplaatste mensen, tot de president aan toe, zich in Amerika ineens uitspreken tegen seksueel misbruik en huiselijk geweld. Vanuit een menselijk, medelevend aspect is dat een zinvolle actie en vanuit financieel oogpunt een verstandige. Verzekeraars hebben er dus groot belang bij om seksueel misbruik terug te dringen. Daarmee hebben we een (kapitaal)krachtige medestander gevonden in de preventie van seksueel misbruik.

Zojuist gevonden, een TED-talk over de NEK/ACE studie