Is intiem contact mogelijk na seksueel misbruik?
Wanneer je als kind seksueel misbruikt wordt, dan word je in je seksualiteit gekwetst. Seksualiteit en intimiteit zijn nauw met elkaar verweven. Vaak maakt de misbruiker gebruik van de behoefte van een kind aan contact, aan intimiteit, aan exclusieve aandacht en speciaal zijn.
Emotionele verwaarlozing
Veel kinderen worden emotioneel verwaarloosd. In een recent retrospectief onderzoek van de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik blijkt affectieve verwaarlozing zelfs de meest voorkomende vorm van kindermishandeling. Een kind heeft knuffels nodig, dat is een eerste levensbehoefte van het kind. Als het dat in de eerste levensjaren onvoldoende krijgt, dan heet het dat het kind ‘onveilig gehecht’ is. Juist deze onveilige hechting blijkt een uitstekende voorspeller te zijn voor latere problemen.
Een misbruiker heeft het voor het uitzoeken
Een misbruiker die op zoek is naar een slachtoffer, heeft het vaak gemunt op juist deze onveilig of angstig gehechte kinderen en jongeren. Dat een kind onveilig gehecht is kun je op allerlei manieren merken. Het voornaamste kenmerk is, dat het kind zich gemakkelijk voegt naar de wensen van anderen. Verlegenheid, niet voor zichzelf opkomen, pleasen en zich laten gebruiken voor allerlei klusjes, het zijn allemaal dingen waar een misbruiker op kan letten. Dat zijn eigenschappen waar hij of zij handig gebruik van kan maken. Meestal is het dan vrij eenvoudig om een kind in te palmen.
Het kind inpalmen betekent eigenlijk: geef het kind wat het nodig heeft.
In veel gevallen zijn dat knuffels, exclusieve aandacht, lichamelijke warmte. Van daaruit is het een kleine stap naar het seksualiseren van die lichamelijke aandacht en meestal is het dan voor het kind al te laat. Het kind raakt in verwarring, geniet van de knuffels en aandacht, met de seks als ‘prijs’.
Het kind bevriest
Het kind weet geen oplossing en bevriest. De kinderen die het meeste risico lopen, zijn vaak juist de stille, wat teruggetrokken jongens en meisjes. Dat blijven ze niet altijd, overigens: als een kind eenmaal misbruikt is, vertoont het vaak acting out gedrag. Het eens zo rustige kind veranderd in een kind met gedragsproblemen.
De verwarring tussen seksualiteit en intimiteit
Waar intimiteit eindigt en seksualiteit begint is voor veel mensen een grijs gebied. Maar al te vaak levert dit problemen op. We zijn niet zo gewend om over seksualiteit te praten en om toestemming te vragen voordat we een stap in de intieme sfeer doen. Daardoor gaat het vaak mis.
Voor de overlever van seksueel misbruik ligt het anders
Van meet af aan is er verwarring over intimiteit, seksualiteit en grenzen. Intimiteit is tegen hen gebruikt als manier om seksualiteit te krijgen en dus is intimiteit, aanraking, lichamelijke warmte bij voorbaat verdacht. Dit kan hen behoorlijk parten spelen.
Onbevredigende seksualiteit
De dreiging van seks is voor een overlever van seksueel misbruik constant aanwezig. Alles wat voor anderen overduidelijk vriendschappelijk contact is, is voor jou bij voorbaat een bedreiging op seksueel gebied. Hierbij zijn er twee keuzes mogelijk: hyperseksueel worden of alle seksualiteit in de ijskast stoppen, frigiditeit.
Hyperseksueel of frigide
Hyperseksueel betekent dat je alleen nog maar met seks bezig bent, je zou het zelfs een seksverslaving kunnen noemen. Met seks in de ijskast wordt je erg afwerend, de dreiging van seksualiteit zit voor je gevoel in elke vorm van contact en dus houd je alle contact af. Beide opties zijn onbevredigend en om de verwarring compleet te maken wisselen ze elkaar ook nogal eens af.
Aantrekken en afstoten
Wat vaak voorkomt is dat de overlever van seksueel misbruik een haat/liefde relatie heeft met seksualiteit. In het begin kan de seksualiteit er helemaal zijn en zijn het vaak fantastische minnaars/minnaressen. De seks blijft goed zolang er nog geen sprake is van een liefdesrelatie (wat voor de overlever heel bedreigend kan zijn).
Juist als het intiemer wordt, gaat de knop om
Wordt de relatie intenser, liefdevoller, exclusiever, dan komt de ander te dichtbij en slaat de seksualiteit om. Het wordt te bedreigend. Liefde, warmte en intimiteit zijn verdacht (want dit is als wapen tegen hen gebruikt) en wordt afgestoten. Ook seksualiteit wordt daarmee vaak overboord gezet. Intimiteit, in feite alles wat met gezamenlijke lichamelijkheid te maken heeft, verdwijnt uit de relatie.
Helen maakt intimiteit opnieuw mogelijk
Voor de overlever van seksueel misbruik is een relatie zonder intimiteit en seksualiteit een rustig vaarwater, maar uiteindelijk is dit niet bevredigend. Partners verlangen (terecht) meer van hun geliefde en als de situatie langdurig onbevredigend is (soms jarenlang) dan wordt de relatie niet meer houdbaar.
Weer ‘aanraakbaar’ worden
Aanraken en aangeraakt worden in een diepe menselijke behoefte en als dat niet meer kan ontstaan er allerlei problemen. Gelukkig is het mogelijk om seksueel misbruik te verwerken en te helen. Met een liefdevolle partner naast je wordt daarmee ook intimiteit en seksualiteit weer mogelijk.
Literatuurtips:
Om zelf te helen, is Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij! een onmisbaar basisboek. Het vertelt je over de lange termijn effecten van seksueel misbruik en hoe deze doorspelen in je leven. Het biedt handvatten en informatie over hoe jij kunt helen.
Als jouw geliefde seksueel misbruik heeft meegemaakt, ben je als ‘partner van’ nauw betrokken bij het heelwordingsproces en krijg je te maken met heel wat, soms moeilijk invoelbare, gedragingen van je lief. Dan helpt het als je begrijpt wat de impact is van seksueel misbruik en als je goed voor jezelf zorgt binnen de relatie. Speciaal voor ‘partners van …’schreef ik Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie. Met informatie, tips en ervaringen van andere partners.
Symposium ‘Positieve seksualiteit’
November 2018 organiseert hulpverlening na seksueel misbruik het symposium ‘Positieve seksualiteit’. Omdat het wél kan en om mensen te leren wat daar voor nodig is. Gericht op hulpverleners en therapeuten van elke discipline.
