Wie vangt je op als je seksueel misbruikt wordt?

Wie vangt je op als je seksueel misbruikt wordt?

We weten inmiddels allemaal wel dat seksueel misbruik meer voorkomt dat je denkt. Zo vaak zelfs dat mensen het moeilijk vinden om de officiële cijfers te geloven! Dat zijn schokkende feiten, dat 40% van onze meiden voor hun 18e een negatieve seksuele ervaring hebben. Maar liefst 10% van alle meiden krijgen te maken met ernstig seksueel misbruik, waarbij er sprake is van penetratie, gedwongen masturbatie of oraal contact. Maar wat ik ook heel schokkend vind, is dat maar liefst 70% van die meiden aangeeft dat ze niet goed opgevangen worden!

Opvang seksueel misbruik: de missende schakel

Opvang na seksueel misbruik is een belangrijke, missende, schakel. Het lijkt er op alsof we met zijn allen niet goed weten wat we er mee aan moeten. Dat is logisch want het is natuurlijk ook moeilijk. Als jouw kind of iemand die je goed kent seksueel misbruikt blijkt te zijn, wat doe je dan? Waar doe je goed aan? Moet je direct naar de politie, het AMK, moet je het ergens melden? Nog moeilijker wordt het als je alleen maar een vermoeden hebt. Als je een niet pluis gevoel hebt, maar je weet niet zo goed te duiden waar het over gaat. Dan denk je al gauw dat jij het fout hebt. Maar 40% betekent, dat je het maar al te vaak bij het juiste eind hebt.

Het zwijgen doorbreken

Als we seksueel misbruik willen oplossen dan zullen we onze gêne moeten overwinnen en het zwijgen rondom seksualiteit en seksueel misbruik zelf doorbreken. Van de kinderen kunnen we dat niet verwachten, die worden al van jongs af getraind in het stil zitten en doen wat de volwassene hen zegt. Een kind leren nee zeggen, is volgens mij erger dan nutteloos, het geeft ons een vals gevoel van veiligheid. ´Mijn kind zal nooit met een vreemde meegaan´ of ´Dat overkomt die van mij niet, die is mondig genoeg om van zich af te bekken´. Veel ouders van kinderen die seksueel misbruikt zijn hebben dit ook gedacht. Denk je heus dat jouw kind weerbaar is als het om volwassenen gaat? Als het om oudere kinderen gaat? Als ze opkijken tegen iemand?

Test je kinderen op hun weerbaarheid

Doe deze kleine test om te zien of ik gelijk heb. Zeg er desnoods bij dat het om een experiment gaat.

Vraag je kind eens om naar de deur te lopen. Vraag het vervolgens om weer te gaan zitten. Herhaal. Kijk eens hoe vaak je dit kunt herhalen zonder dat er protest komt.

  • En als je kind elke keer, als hij of zij dit doet, een snoepje krijgt?
  • Of een complimentje?
  • Of je dreigt met straf als hij of zij het niet doet?
  • Of iets anders waarmee je hem of haar kunt overhalen?

Blinde gehoorzaamheid is de vijand

Je wéét dat dit werkt, want zo voedt menigeen een kind op. Belonen als het iets goed doet: ´Knap kind, je hebt op het potje geplast’ Straffen als het iets doet dat je niet bevalt: ´Als je zo´n grote mond hebt, ga je maar even naar je kamer´ Ik ben niet tegen opvoeden, maar weet wel dat jij niet de enige bent die invloed heeft op jouw kind. Jouw kind gehoorzaamt om dezelfde redenen jou als elke potentiële misbruiker.

Als weerbaarheid niet werkt

Als weerbaarheid niet werkt (en we hebben net gezien waarom dat vaak niet werkt) helpt er nog maar één ding. Zelf waakzaam zijn, het beestje bij de naam durven noemen en zorgen dat je kind weet dat het altijd bij jou terecht kan.

En als het dan toch gebeurt?

Wie vangt de kinderen op? Meestal is het een vriendje of vriendinnetje die in vertrouwen genomen wordt, al zijn er ook veel kinderen die het nooit aan iemand vertellen. Weet jou kinder wat te doen als hij of zij dit van een ander kind hoort? Praat met je kinderen over seksueel misbruik. Want zelfs al is het niet jouw kind dat misbruikt wordt, de kans is heel groot dat er diverse misbruikte kinderen bij hem of haar in de klas zitten. Voorbereid zijn kan dan alle verschil maken.

Meepraten over opvang seksueel misbruik?

  • Wie ben jij in het leven van dat kind?
  • In het leven van die volwassene?
  • Weet jij wel hoe belangrijk je bent?
  • Hoe maak je dingen bespreekbaar?
  • Hoe vang je een kind op als het seksueel misbruikt is?
  • Wie vangt jou op als je dit van je kind hoort?

Deze en meer vragen spelen bij heel veel mensen. Daarom organiseer ik samen met Karin Höhle-Dikken een middag ‘Opvang seksueel misbruik’. Er zijn nog een paar plaatsen beschikbaar.

Lees hier meer over de middag ‘opvang seksueel misbruik’

Recensie: De som der delen van Thérèse Evers

De som der delen

Boek: De som der delen van Therese EversHet boek ‘De som der delen’ van Thérèse Evers vertelt het persoonlijke verhaal van een zedenrechercheur, Jo in haar worsteling met seksueel misbruik. Op een knappe manier vlecht Therese haar persoonlijk verleden door de actuele praktijk van de afdeling Zeden van de politie. Alle gebeurtenissen die de hoofdpersoon meemaakt zijn autobiografisch. De zaken die vanuit de politiepraktijk beschreven worden zijn realistisch, hoewel vanwege ambtsgeheim natuurlijk gefictionaliseerd.

Het begin verrast en boeit meteen!

Er is vanaf de eerste alinea geen twijfel mogelijk: je bevind je in een spannend verhaal. Ik ben zelf geen fan van het genre ‘horror’ of echt enge verhalen en even twijfelde ik of ik verder zou lezen. Gelukkig was de scene een droom en hoewel er absoluut heftige dingen in het boek beschreven staan, is het boek geen horror. De spanning is functioneel en dienstbaar aan het verhaal. De hoofdpersoon Jo reflecteert op wat er gebeurt in haar werk, in haar relatie en relateert dat aan haar verleden van seksueel misbruik.

Een nieuw genre: De therapeutische roman?

Ik vind het bijzonder knap hoe Thérèse ons meeneemt in de innerlijke gedachten van Jo. Intens herkenbare processen beschrijft ze vanuit de eerste persoon. Bijvoorbeeld haar tweestrijd in haar relatie, waar ze enerzijds zich zou willen binden en anderzijds het benauwd krijgt bij het idee alleen al. Flashbacks, dromen en herbelevingen illustreren het innerlijk conflict.

Of toch: De spirituele roman?

De vergelijking met Paulo Coelho dringt zich aan mij op. De schrijfster is zeker zo begaafd als Coelho en de thematiek is dezelfde: De spirituele zoektocht naar zichzelf. Wellicht door de autobiografische elementen is het boek zeer geslaagd in zijn opzet. Het illustreert heel mooi de pijnlijke weg om weer héél te worden die iemand die seksueel misbruikt is te gaan heeft.

Prachtige illustratie van succesvolle dissociatie

De zedenrechercheur Jo doet haar werk goed, dankzij een goed functionerende splitsing in haar persoonlijkheid. ‘De koude kamer’ in haar hoofd is de plek waarvandaan ze haar werk kan doen, zonder dat haar gevoelens haar overspoelen. Er zijn in het werk de actuele gevoelens: hoe je betrokken raakt bijvoorbeeld bij twee meisjes van 17 die bruut verkracht zijn. Maar er is ook altijd de link naar het verleden. Als die geraakt wordt is, het tijd voor de koude kamer. Het maakt haar een keigoede zedenrechercheur, analytisch en scherp. Alleen als de druk te groot wordt, werkt de koude kamer niet meer…

De fragmentatie van haar persoonlijkheid

De auteur combineert het beeld van een geslaagde carrierevrouw met de, door nachtmerries geplaagde, overlever van seksueel misbruik die huilend in haar bed plast. De schaamte, de verwarring, de misplaatste schuldgevoelens, alles krijgt een plek in het boek.

Op zoek naar begeleiding

Met gezonde tegenzin gaat zij uiteindelijk op zoek naar begeleiding. Ze heeft er weinig vertrouwen in, vooral omdat een deel van haar seksueel misbruik gepleegd is door haar psychiater in een gesloten jeugdinrichting. Dat zij uiteindelijk toch naar therapie gaat, komt deels doordat ze haar werk niet langer kan doen en deels omdat haar lief haar niet loslaat.

Integratie: de som der delen

De hoofdpersoon gaat steeds meer delen van zichzelf integreren. Langzaam maar zeker bouwt ze uit de stukken, waarin ze uit elkaar gevallen is, één geheel. Herkenbaar is zeker ook de angst voor verlies: zal ze haar werk nog kunnen doen als ze de koude kamer in haar hoofd opdoekt? De therapeut vraagt haar om vertrouwen te hebben, zonder te beloven dat ze haar werk weer zal kunnen doen: een belangwekkend onderscheid.

Wat levert het boek je op?

Als je zelf seksueel misbruikt bent, kun je inspiratie putten uit de manier waarop de hoofdpersoon uiteindelijk haar heling ter hand neemt. Pas goed op jezelf: er staan nogal wat scene’s omschreven die kunnen triggeren. Overigens is dat niet erg, het kan je zelfs helpen, mits je in staat bent om de triggers te verwerken, zodat ze kunnen helen.
Wanneer je zelf geen seksueel misbruik hebt meegemaakt, maar wel interesse hebt in de materie geeft het boek je een geweldig, persoonlijk en spannend inkijkje in de binnenwereld van iemand die seksueel misbruikt is. Daarnaast geeft het boek je een idee van hoe het werk van de zedenpolitie eruit ziet.

Wat doet het boek met mij?

Ik heb in lange tijd niet zo’n intrigerend boek gelezen als ‘De som der delen’. Het nam me mee in de beleving van een ‘ander slachtoffer’ op een manier die ik nog niet eerder had meegemaakt. Onder het lezen merkte ik dat ik intens meeleefde en mijn leven met het hare ging vergelijken: ‘Oh, dat had ik ook’. Het maakte me ook nieuwsgierig naar de auteur. Het lijkt me een bijzonder mens, die ook nog eens fenomenaal goed kan schrijven.

Waar is het boek te koop?

Het boek is direct te bestellen via de boekenwinkel. Daar staan nog meer interessante boeken over seksueel misbruik.

Recensie: ‘Blijf met je pootjes van mij af’ Prentenboek van Geertje van Rossum

Prentenboek over seksueel misbruik

Het prentenboek Blijf met je pootjes van mij af gaat over een jong poesje dat lastig gevallen wordt door haar broer. Zijn grensoverschrijdingen worden duidelijk omschreven in voor kinderen begrijpelijke taal. De plaatjes zijn mooie aquarellen die het verhaal ondersteunen en illustreren.

Kattenstad

Het verhaal komt wat langzaam op gang, met een wat statische omschrijving van hoe het is om in ‘Kattenstad’ te wonen. Maar als de hoofdpersoon Loesje geïntroduceerd wordt, gebeurt er in een hoog tempo van alles aan spannends. Het blijkt dat haar broertje
‘s nachts bij haar op zolder komt en daar gebeurt van alles wat ze niet wil.

De dader is zelf nog een kitten

Wat ik mooi vind aan het prentenboek is dat de dader in het verhaal nu eens niet een volwassene is, maar het broertje. Dat is fijn, want in een kwart van alle gevallen is de pleger zelf nog een kind. Als het poesje uiteindelijk het aandurft om de kattenwacht op de hoogte te stellen van het seksueel misbruik, dan houdt het misbruik op. Hoe de kattenwacht dat voor elkaar heeft gekregen laat het verhaal in het midden.

De kattenwacht met het grote hart

De rol van de kattenwacht met het grote hart is heel belangrijk in het verhaal. Zij besteed aandacht aan de hoofdpersoon. Knipoogt eens van een afstand en kijkt belangstellend naar haar. Wat een kind nodig heeft om haar angst te overwinnen en ondanks de waarschuwingen van haar broer tóch te vertellen wat er gebeurt, is dat iemand af en toe een pootje uitsteekt. Dat kan iedereen met een groot hart. Een pootje uitsteken naar een kind wat in moeilijkheden verkeert, open staan en uitnodigen.

Het misbruik stopt! Hoe is niet belangrijk.

Hoewel het prentenboek mij met vraagtekens achterlaat, over hoe de kattenwacht nou precies heeft ingegrepen, is het fijn dat er geen groot drama volgt. Vooral als je probeert te stimuleren dat jonge kinderen gaan praten over wat hen overkomt, is het van belang dat je inzet op dat wat voor het kind belangrijk is. En dat is doorgaans simpelweg dat het seksueel misbruik stopt.

De vraagtekens laten ruimte voor gesprek

De vraagtekens over wat er gebeurt is, laten ruimte voor interpretatie en voor gesprek. Dat maakt het een mooi prentenboek om voor te lezen, bijvoorbeeld in de klas of aan je eigen kleuter. Wat zou een kleuter denken dat de kattenwacht heeft gedaan? Of wat er met Mau, de dader moet gebeuren. Het laat ruimte voor de fantasie.

Zowel kinderen als volwassenen kunnen iets leren uit het prentenboek.

Kinderen leren uit het prentenboek dat sommige dingen niet mogen en dat je daarvoor de ‘kattenwacht’ kunt inschakelen. Maar wat volwassenen kunnen leren uit het prentenboek is wat de kat met het grote hart doet: luisteren, open staan, uitnodigen, alert zijn op signalen dat er iets mis is. Gewoon eens vragen hoe het er mee is en aangeven dat je er bent als het nodig is. Het kan alle verschil maken.

Koop hier Blijf met je pootjes van mij af

ACE: Adverse Childhood Experiences. Een belangrijk onderzoek

Wat de ACE studie zo uniek maakt

NEK's en hun samenhang met levensproblemenDe ACE studie (Adverse Childhood Experiences = Negatieve Ervaringen in de Kindertijd) door o.a. Vincent Felitti, is een grootschalig onderzoek over langere periode geweest, waarin is gekeken naar niet alleen seksueel misbruik, maar alle jeugdtrauma’s en hun samenhang! In plaats van alleen naar enkelvoudig trauma te kijken, hebben ze kwantitatief onderzoek gedaan. Hoeveel trauma’s loopt een kind op? En wat is het effect van stapeltrauma’s.

Wat hebben ze gedaan?

Ze hebben meer dan 17.000 deelnemers over tientallen jaren gevolgd en gelet op het vóórkomen van ACE: Negatieve Ervaringen in de Kindertijd. Daarvan is seksueel misbruik er één, maar bijvoorbeeld ook geweld in het gezin, gepest worden op school, een ontbrekende ouder, een gehandicapt broertje of zusje, de dood van een gezinslid of een ernstig ongeval. De tien meest voorkomende ACE’s hebben ze in het onderzoek betrokken.

De uitkomst is schokkend en verhelderend

Wanneer je één traumatische jeugdervaring hebt, dan kom je daar meestal wel goed doorheen. Dit heeft weinig effect op je vatbaarheid voor ernstige, levensbedreigende ziekten, kanker, hartaanval, diabetes etc… Heb je er twee meegemaakt, dan heb je op al deze ziekten al een iets grotere kans. Heb je 3 of meer trauma’s opgelopen, dan stijgt de kans op deze ernstige ziekten exponentieel! Een schokkende uitkomst.

Een 30% grotere kans op een kanker?

Wat betekent dat nou echt dat je, als je drie trauma’s hebt opgelopen in je jeugd, je een 30% grotere kans hebt op een kanker, chronische bronchitis en longemfyseem of hartproblemen (of bij 4 zelfs 45% grotere)? Ja, dat is wat het betekent. En dan heb ik het maar niet over psychische problemen, chronische hoofdpijnklachten, auto-imuunziekten en legio andere ziekten die niet direct levensbedreigend zijn, maar wel nadrukkelijk invloed hebben op de kwaliteit van leven.

Seksueel misbruik komt zelden alleen

Ik werk nu al enige tijd met mensen die seksueel misbruikt zijn en het valt me op dat seksueel misbruik bijna altijd één van meerdere traumatische jeugdervaringen is. In een gezin waar seksueel misbruik plaatsvindt, is vaak meer mis dan alleen het misbruik. Geweld komt veel voor. Een ontbrekende moeder of een echtscheiding. Als het seksueel misbruik uitkomt, is er soms sprake van een uithuisplaatsing, wat ook een traumatische ervaring is. Kortom: seksueel misbruik is vaak een onderdeel van een diversiteit aan trauma’s. En daarmee wordt het risico op diverse levensbedreigende ziekten dus exponentieel groter.

Het goede nieuws

Het goede nieuws in deze berg ellende is, dat het nu duidelijk en bekend wordt dat traumatische ervaringen in de jeugd een grote bijdrage leveren aan latere fysieke ellende. De organisatie waar Vincent Felitti werkt, Kaiser Permanente, is één van de grootste ziektekostenverzekeraars in Amerika. Dat betekent dat zij er financieel groot belang bij hebben dat traumatische ervaringen in de jeugd teruggedrongen worden.

Het terugdringen van jeugdtrauma’s hoog op de agenda

Niet voor niets zien we hooggeplaatste mensen, tot de president aan toe, zich in Amerika ineens uitspreken tegen seksueel misbruik en huiselijk geweld. Vanuit een menselijk, medelevend aspect is dat een zinvolle actie en vanuit financieel oogpunt een verstandige. Verzekeraars hebben er dus groot belang bij om seksueel misbruik terug te dringen. Daarmee hebben we een (kapitaal)krachtige medestander gevonden in de preventie van seksueel misbruik.

Zojuist gevonden, een TED-talk over de NEK/ACE studie