Misbruikers: monsters of mensen?

Hogere straffen, valse veiligheid

Telkens als er een grote zaak van seksueel misbruik naar voren komt, weerklinkt de maatschappelijke roep om hogere straffen. Als we de misbruikers maar lang in de gevangenis zetten, zo lijkt de gedachte, dan is de wereld veilig. Helaas is de werkelijkheid anders, we moeten leren leven met onveiligheid.

Is een misbruiker een monster?

Alles wat we in de media zien aan misbruikers zijn de uitzonderingen. Marc Dutroux, Robert M. of Frank R. die honderden slachtoffers maken. Wat dan meteen opvalt, is hoe ‘gewoon’ deze mensen lijken. Het lijkt niet te rijmen met het beeld dat we onbewust van misbruikers hebben. Die horen een beetje als de ‘vieze man’ te zijn, het typetje van Kees van Kooten. Die opgewonden raakt van vreemde dingen.

Het risico van het ‘vieze man’ idee

Dat het hele gewone huisvaders kunnen zijn, dat wil er bij ons niet snel in. Maar aan het idee dat misbruikers monsters en vieze mannen zijn, kleeft een levensgrote risico. Bijvoorbeeld het risico dat we de echte misbruikers over het hoofd zien. Door te focussen op de grote zaken, bewijst de media ons geen dienst. We denken dat we veilig zijn als we maar weten waar Frank R., Benno L. en Robert M. zijn. We vergeten dat het meeste misbruik gewoon thuis plaatsvindt. In je eigen warme bedje.

De wereld is een onveilige plek voor kinderen

Seksueel misbruik gebeurt. Niet incidenteel, niet alleen door monsters en overduidelijke vieze mannen. Het wordt gedaan door je eigen man of vrouw. Door je zoon, door je oom, door je dochter of tante. Seksueel misbruik gebeurt en maar al te vaak heeft de ‘omstander’ niets in de gaten.

Hoe maken we de wereld veiliger?

Af en toe krijgen we een misbruiker te pakken en die krijgt dan de verontwaardiging van de hele natie over zich heen. Symboolpolitiek noem ik dat. Laten we eens wat realistischer gaan kijken naar seksueel misbruik. Erkennen dat we massaal blind zijn geweest voor de signalen die kinderen afgeven. Dat we niet hebben willen geloven dat mensen die ons dierbaar zijn tot seksueel misbruik in staat zijn. Laten we de oogkleppen afdoen.

De handen uit de mouwen

Alles wat er nodig is voor het kwaad om te overwinnen, is dat goede mensen niets doen. Wat kun jij bijdragen? Wees geïnformeerd, lees over seksueel misbruik en de langetermijngevolgen. Bijvoorbeeld in mijn eerste boek

Ben jij hulpverlener?

Bekijk hier het aanbod op het gebied van na en bijscholing:

Scholingsaanbod

Een vleugje paranoia is zo gek nog niet

Incest en thuismisbruik onder de aandacht

Door #metoo gaat de beerput open en is seksuele intimidatie in volwassenheid volop in de aandacht. Wat dreigt te verdwijnen, onder de radar, onder het mediageweld over beroemdheden die geleden hebben onder de ‘haantjes (m/v)’ in hun industrie, is dat het meeste seksueel misbruik gewoon thuis gebeurt. In je eigen warme bedje. Graag vraag ik aandacht voor incest en thuismisbruik.

80% van het seksueel misbruik is incest en thuismisbruik

Directe familie en vertrouwde volwassenen zijn verantwoordelijk voor zeker 80% van al het seksueel misbruik. In veel van deze gevallen wordt geen aangifte gedaan. Gemiddeld duurt het twaalf jaar voordat een slachtoffer van incest of misbruik in bekende kring durft te spreken.

Waarom zwijgen de meeste kinderen zo lang?

Bijna altijd speelt angst de hoofdrol: het kind is bang gemaakt en draagt die angst tot ver in zijn of haar volwassenheid bij zich. Loyaliteit aan de dader, die vaak toch ook je broer, zus, neef, nicht, vader, moeder, oom of tante is ook een reden om te zwijgen. Vaak is de dader populair binnen de familie, zij spelen immers een rol die moet verhullen wat ze doen.

Je verhaal vertellen in een maatschappij die niet luistert

Een ander aspect gaat hopelijk veranderen. Tot voor kort kon je ook als volwassene in de maatschappij nauwelijks een luisterend oor vinden. ‘Het is al zo lang geleden’, ‘Je moet het loslaten’ of ‘Je moet het vergeven’ zijn dingen die veel slachtoffers te horen krijgen als ze voor het eerst zelf de stilte doorbreken. En soms zelfs erger, dan worden ze het slachtoffer van victim-blaming. ‘Je had er eerder over moeten vertellen, dan was het niet zo lang doorgegaan’. 

#Ikluister

Op facebook en twitter ben ik een #ikluister actie begonnen. Een oproep aan omstanders om actief aan te geven dat ze bereid zijn om te luisteren naar de verhalen van mensen die seksueel misbruikt zijn. Want om de eerste stap te zetten, is voor veel slachtoffer gruwelijk moeillijk. Een open uitnodiging is zeker op zijn plaats.

Interview Radio Rijnmond, 2013

Het interview dat ik met Paul had in 2013, over incest en thuismisbruik is vandaag de dag nog net zo actueel. Ook nu weer zijn er spraakmakende zaken die meer aandacht lijken te krijgen dan het grootste probleem waarvoor we staan met zijn allen. Incest en seksueel misbruik door vertrouwde intimi.

Beluister het interview via de site van Radio Rijnmond.

Cyberlokkers en grooming

Regelmatig komt een grote misbruik zaak in het nieuws. Groot vanwege het grote aantal slachtoffers. Bijvoorbeeld 295 meisjes die door een ‘cyberlokker’ tot soms verregaande seksuele handelingen zijn uitgelokt. Natuurlijk is het logisch dat een zaak met zoveel slachtoffers aandacht krijgt.

De anonieme dader

Wéér gaat de aandacht naar ‘de anonieme dader’, iemand die ver van ons af staat. In de meeste gevallen is bij seksueel misbruik echter niet een vreemde, maar juist iemand heel dichtbij de dader. Het blijft akelig stil als het om de meest voorkomende vorm van seksueel misbruik gaat. Plaats van handeling is doorgaans niet cyberspace maar juist je eigen warme bedje. Maar goed, eerst maar eens kijken naar ‘de enge man in de bosjes of op internet’.

Over grooming en de cyberlokker

Grooming is voor veel mensen een nieuw woord. Er is een goed Nederlands alternatief voor: Inpalmen. Grooming wordt in Nederland specifiek gebruikt voor het inpalmen van kinderen met als doel deze seksueel te misbruiken. Een Cyberlokker is dus iemand die kinderen inpalmt via het internet.

Het internet is het probleem niet

Het internet is natuurlijk een geweldige manier om contact te leggen met vreemden. Daar is op zich niets mis mee. Dating sites floreren, mensen hebben honderden facebook-vrienden en sturen boodschappen uit naar soms duizenden volgers op twitter. Voordat we dus internet de schuld gaan geven van deze vorm van misbruik lijkt het me wijs om duidelijk te maken dat het internet gewoon een moderne variant is van de speeltuin. Of de scouting, de hockeyclub, de dierentuin.

Elke plek waar jonge kinderen komen, is aantrekkelijk voor een kinderlokker

Hoe zorg je er nou voor dat je kind uit handen blijft van cyberlokkers en andere misbruikers. Allereerst laat me je een illusie armer maken. Je kind 100 % beschermen kan niet. De wereld is een onveilige plek en we moeten leren leven met die onveiligheid. Je kunt nou eenmaal niet 24 uur per dag je kind in de gaten houden (en al zou dat kunnen, dan zou dat ook niet eens gezond zijn).

Verlies je illusies

Nog een illusie waar we vanaf moeten is dat je kind thuis veilig is. Helaas zijn de cijfers anders. Ruim 50 % van het misbruik wordt door directe familieleden gepleegd. Vader moeder, broer, zus, ooms en tantes: Je familie is een reëler risico voor je kind dan de cyberlokker. Nog eens minimaal 30 % van seksueel misbruik wordt gepleegd door ‘vertrouwde volwassenen’. De babysitter, de badmeester, de leraar of de medewerker bij een kinderdagverblijf.

Iedereen die toegang heeft tot je kind is een potentiële dader

Natuurlijk willen we niet geloven dat onze intimi tot zoiets in staat zijn. Natuurlijk willen we niets liever dan dat de mensen om je heen, die je vertrouwt, dat vertrouwen ook waard zijn. We willen niet paranoïde door het leven gaan, al was het maar omdat ook dat kinderen kan beschadigen. Maar een vleugje paranoïa is wellicht niet misplaatst hier.

Wat weet je eigenlijk van de mensen die je met je kind vertrouwt?

Ken je de ouders van de vriendjes waar ze spelen? Heb je zicht op welke contacten jouw kind heeft, op internet, op school, op de sportclub?

Geef de misbruiker geen voorsprong

Praat met je kind op zijn of haar niveau over de gevaren van het leven. Praat over ‘privé’ delen van het lichaam. Vertel ze dat als iemand ze daar aanraakt, ze het aan jou mogen vertellen, ook als diegene zegt dat ze dat niet moeten vertellen. Vertel ze ook dat je waarschijnlijk zult schrikken, maar dat zij geen straf zullen krijgen.

Sttt…. ons geheimpje

Als je op een dergelijke manier met je kind praat, is het kind voorbereid op de eerste stap van grooming, ‘Sttt… ons geheimpje’. Grooming en/of (dreigen met) geweld zijn manieren om het kind stil te houden.

Weerbaarheid kan helpen

Weerbaarheid is iets anders dan wantrouwen. Weerbaar betekent dat het kind weet dat het zelf de regie heeft over zijn of haar eigen lijf. Dat er niet zomaar iemand aan mag komen, zelfs papa en mama niet.

Hoe leer je een kind weerbaarheid

Eigenlijk is de vraag: Hoe voorkom je dat het kind afleert om weerbaar te zijn? Hoezo zou je kinderen moeten leren nee zeggen? Dat kunnen ze al vanaf dat ze een jaar of twee zijn. Het wordt ze alleen meestal afgeleerd. Dat begint al bij oma of tante die een kusje of een knuffel wil van jouw kind en je kind zegt ‘Nee’. Hoe ga je daar mee om? Zeg je dan: ‘Doe niet zo raar, geef oma eens een kusje’? Jouw kind leert dan: het maakt niet uit wat ik wil. Het is raar als ik niet doe wat de volwassenen van mij willen. Volwassenen hebben kennelijk recht op mijn affectie, ook als ik daar geen zin in hebt. Het lijkt onschuldig, maar met die boodschap geef je de misbruiker een voorsprong.

Geef jouw kind het recht om zijn/haar eigen beslissingen te nemen

Je kunt ook naast je kind gaan staan en zeggen: ‘Als jij dat niet wilt hoeft het niet.’ Dan heb je misschien iets uit te leggen aan oma of tante. Spreek dan gewoon uit dat jouw kind het recht heeft op zelfbeschikking. Daarmee doe je meer goed dan met het kind te waarschuwen om niet met vreemde mannen mee te gaan.

Weerbaarheid is geen alternatief voor opletten

Let op: weerbaarheid kan helpen maar het is geen alternatief voor zelf opletten. Laat de bescherming van je kind niet over aan je kind! Verdiep je in signalen die kunnen duiden op seksueel misbruik, kijk niet weg en denk niet te makkelijk dat je spoken ziet. Want de statistieken liegen er niet op: 1 op de 4 meisjes en 1 op de 6 jongetjes krijgen voor hun 16e te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Weerbaarheid helpt geen zier als jij wegkijkt!

Een week na de uitzending van ‘Achter de voordeur’

Helen van seksueel misbruik op televisie

Het is zaterdag 17 augustus en ik ben op de televisie in het NCRV programma ‘Achter de voordeur’ met mijn persoonlijke verhaal over seksueel misbruik. Ik hoor mezelf vertellen over wat er mij gebeurd is, hoe het seksueel misbruik was en hoe ik er van geheeld ben. Ik ben bij een goede vriendin thuis (ik heb zelf geen televisieaansluiting) en mijn lief is er bij en ook een vriendin die we pas recentelijk ontmoet hebben en die nog weinig van mijn verhaal weet. Een mooie mix van mensen die allemaal warm betrokken zijn bij mij. Een warm bad.

Tijdens de uitzending kruipt mijn lief bij me weg met tranen in haar ogen. Dat verrast me, zij kent mijn hele geschiedenis, heeft mijn boek 4 keer gelezen omdat ze één van mijn ‘proofreaders’ was. Ze was deels bij de opnames. Toch raakt het haar diep om mij zo op de televisie te zien. Ook mijn vriendinnen zijn zichtbaar geraakt. Zelf vind ik het een beetje een rare ervaring om mezelf zo te zien. Alleen tegen het einde van de uitzending, als ik naar dat stukje John Denver zit te kijken en vertel over mijn zelfmoordbeslissing, dat komt ook bij mij binnen. We kijken niet meer naar het verhaal dat erna komt. Daarvoor komt dit deel te diep binnen.

Reacties van familie en vrienden

Dan gaat de telefoon. De zus van mijn vriendin is de eerste die mij wil spreken, ze is geraakt door de uitzending van ‘Achter de voordeur’ en vond het een prachtig, ontroerend verhaal. Krachtig, zegt ze bewonderend. Een andere telefoon bliept: de moeder van mijn lief. Ook zij spreekt haar bewondering uit, ook over het feit dat er eigenlijk geen onvertogen woord valt in de uitzending. Ik ga niet onnodig in detail en ik ga nergens in de aanval. Ze zegt dat ze een heel duidelijk beeld heeft gekregen van wat er toen gebeurd is. Ik val een beetje stil bij zulke mooie reacties. Samen met mijn vriendinnen en lief bekijken we de uitzending nog eens. Nu voelen zij zich ook vrijer om tussendoor vragen te stellen. Vooral de vriendin die mijn verhaal nog niet zo kende vraagt honderduit. Ik geef rustig antwoord op alles wat ze wil weten. Dan is het tijd om naar huis te gaan, want zowel mijn lief als ik zitten er door heen. Het is een spannende avond geweest en dan is het fijn om naar huis te gaan om te ontspannen.

Mijn zus belt me ‘s avonds. Ze heeft de uitzending gezien en moest eerst huilen en bijkomen voordat ze belde. Ze geeft aan dat het voor haar confronterend was om zichzelf (op de foto’s als kind) op televisie te zien, maar ook dat ze bewondering heeft voor hoe ik het verhaal heb neergezet. Ze vraagt of onze moeder het heeft gezien. Terwijl zij dit vraagt komt mijn moeder online op skype. Ik onderbreek mijn zus en ga met mijn moeder aan de chat. Ze had al haar vriendinnen en naaste familie van de uitzending van ‘Achter de voordeur’ op de hoogte gebracht. Ze heeft de uitzending bekeken en vindt dat ik het heel goed heb gedaan.

Het seksueel misbruik staat niet meer tussen ons in

Na dat gesprek komt het ineens bij me binnen: Ze is trots op me. Daar schiet ik van vol. Mijn moeder is trots op me. Ook nu ik dit typ komen er tranen in mijn ogen. Wat is die erkenning belangrijk voor me. Ergens blijf je altijd een kind van je moeder. Deze geschiedenis van seksueel misbruik heeft zo ontzettend lang tussen ons in gestaan. Zoveel jaren kon ik niet voelen dat ik van haar hou. Durfde ik niet te voelen dat ik van haar hou. Nu valt dat ineens allemaal weg. Mijn moeder is trots op mij. Wat een prachtig cadeau!

Via mijn schoonzus krijg ik reactie van mijn broer. Ze hebben later op een privé moment (zonder de kinderen) via uitzending gemist samen zitten kijken en zijn onder de indruk. Een paar neven en nichten spreken openlijk via facebook of twitter hun bewondering uit. Een van hen komt over twee weken langs, onze jeugd terughalen, hernieuwde kennismaking. Ik ben met haar samen nog bruidsmeisje geweest bij één van onze tantes. Er zijn ook familieleden die niks van zich hebben laten horen en dat laat ik maar zo. Het lijkt alsof ik door ‘Achter de voordeur’, net als eerder al door de publicatie van het boek, in elk geval een deel van mijn familie teruggevonden heb en dat voelt goed.

Bijkomen met een korte vakantie

Twee dagen na de uitzending ga ik, met mijn lief, een paar dagen vakantie houden in Drenthe. Heerlijk in de bossen. Op weg er naar toe huil ik alle spanning eruit. Tranen van vreugde, van ontspanning, van loslaten. Opgelucht vervolgen we onze weg.

Heb je de uitzending gemist of wil je hem nog eens zien? Bekijk hem dan hier