Recensie: ‘Blijf met je pootjes van mij af’ Prentenboek van Geertje van Rossum

Prentenboek over seksueel misbruik

Het prentenboek Blijf met je pootjes van mij af gaat over een jong poesje dat lastig gevallen wordt door haar broer. Zijn grensoverschrijdingen worden duidelijk omschreven in voor kinderen begrijpelijke taal. De plaatjes zijn mooie aquarellen die het verhaal ondersteunen en illustreren.

Kattenstad

Het verhaal komt wat langzaam op gang, met een wat statische omschrijving van hoe het is om in ‘Kattenstad’ te wonen. Maar als de hoofdpersoon Loesje geïntroduceerd wordt, gebeurt er in een hoog tempo van alles aan spannends. Het blijkt dat haar broertje
‘s nachts bij haar op zolder komt en daar gebeurt van alles wat ze niet wil.

De dader is zelf nog een kitten

Wat ik mooi vind aan het prentenboek is dat de dader in het verhaal nu eens niet een volwassene is, maar het broertje. Dat is fijn, want in een kwart van alle gevallen is de pleger zelf nog een kind. Als het poesje uiteindelijk het aandurft om de kattenwacht op de hoogte te stellen van het seksueel misbruik, dan houdt het misbruik op. Hoe de kattenwacht dat voor elkaar heeft gekregen laat het verhaal in het midden.

De kattenwacht met het grote hart

De rol van de kattenwacht met het grote hart is heel belangrijk in het verhaal. Zij besteed aandacht aan de hoofdpersoon. Knipoogt eens van een afstand en kijkt belangstellend naar haar. Wat een kind nodig heeft om haar angst te overwinnen en ondanks de waarschuwingen van haar broer tóch te vertellen wat er gebeurt, is dat iemand af en toe een pootje uitsteekt. Dat kan iedereen met een groot hart. Een pootje uitsteken naar een kind wat in moeilijkheden verkeert, open staan en uitnodigen.

Het misbruik stopt! Hoe is niet belangrijk.

Hoewel het prentenboek mij met vraagtekens achterlaat, over hoe de kattenwacht nou precies heeft ingegrepen, is het fijn dat er geen groot drama volgt. Vooral als je probeert te stimuleren dat jonge kinderen gaan praten over wat hen overkomt, is het van belang dat je inzet op dat wat voor het kind belangrijk is. En dat is doorgaans simpelweg dat het seksueel misbruik stopt.

De vraagtekens laten ruimte voor gesprek

De vraagtekens over wat er gebeurt is, laten ruimte voor interpretatie en voor gesprek. Dat maakt het een mooi prentenboek om voor te lezen, bijvoorbeeld in de klas of aan je eigen kleuter. Wat zou een kleuter denken dat de kattenwacht heeft gedaan? Of wat er met Mau, de dader moet gebeuren. Het laat ruimte voor de fantasie.

Zowel kinderen als volwassenen kunnen iets leren uit het prentenboek.

Kinderen leren uit het prentenboek dat sommige dingen niet mogen en dat je daarvoor de ‘kattenwacht’ kunt inschakelen. Maar wat volwassenen kunnen leren uit het prentenboek is wat de kat met het grote hart doet: luisteren, open staan, uitnodigen, alert zijn op signalen dat er iets mis is. Gewoon eens vragen hoe het er mee is en aangeven dat je er bent als het nodig is. Het kan alle verschil maken.

Koop hier Blijf met je pootjes van mij af

Gefeliciteerd! Je hebt een stoornis

Gefeliciteerd: Je hebt een stoornis

Ergens halverwege 2013 zijn we over een soort grens gegaan. Vanaf dat moment waren er officieel meer mensen met een stoornis (volgens de DSM) dan mensen zonder stoornis in Nederland. Dat betekent dat een stoornis hebben de norm is geworden. Maar zo voelt het niet. Wat is er aan de hand?

Stel: Je bent seksueel misbruikt

Stel je voor, je bent misbruikt. Dan ga je naar een therapeut en zegt: ‘Ik ben seksueel misbruikt en daar heb ik last van’. Moderne therapeuten maken dan een keurige diagnose: ‘Post Traumatisch Stress Syndroom’ heet dat dan, of een complexe als je meer klachten hebt die niet met een keurige kortdurende therapie als EMDR ‘gereprocessed’ kunnen worden. Ineens ben je niet meer seksueel misbruikt, je hebt een stoornis. Je hebt een diagnose. Jippie! Je hoort er bij.

Beter leren overleven: Traumatherapie of EMDR

Als je geluk hebt en je bent niet jarenlang, structureel misbruikt zoals de meesten, dan kun je met traumatherapie of EMDR wel aardig uit de voeten. Dan gaan de scherpe kantjes van het trauma er een beetje af en kun je verder met je leven en net doen alsof het dan over is. Oude gewoontes, angsten en overlevingsmechanismen blijven grotendeels onaangeroerd, je blijft in ‘overleven’ verder gaan, maar je hebt er klinisch gezien geen last meer van. Dat wil zeggen, bij de test die dat meet, slaan je metertjes niet veel meer dan ‘normaal’ uit. Wat normaal is vertelt niemand je.

Beter leren overleven werkt voor sommige mensen

Ik wil de therapie niet onderuit halen, ik ken echt mensen die er baat bij hebben gehad, binnen de context van een veel bredere therapeutische interventie. Als het werkt: prima. Waar ik moeite mee heb is de diagnose. Welke diagnose dan ook verhult dat het gaat om een normale reactie op vreselijke omstandigheden.

Diagnose cPTSS

Je hebt een Post Traumatische Stress Stoornis: welkom bij de club. Meer van 50% van de slachtoffers van seksueel misbruik ontwikkelt die. Daarmee is het voor mij zeer de vraag of het werkelijk een stoornis genoemd mag worden. Een stoornis impliceert dat er iets mis is met jou. Volgens mij is het juist een heel normale reactie op een ranzige werkelijkheid: dat iemand met macht over jou zich aan je heeft vergrepen. Meermaals. Onder fysieke dwang of drang, onder geheimhouding op straffe van, met alle machtsmiddelen die in de situatie nodig zijn om het kind in bedwang te houden. Iemand die je vertrouwde, iemand waar je van afhankelijk was op enige manier, iemand die willens en wetens de grenzen van de wet en van jou als kind overschrijd.

‘Shellshock’ de oude naam voor PTSS

Shellshock, oftewel de conditie van soldaten die te veel explosies, te veel doden van te dichtbij hebben meegemaakt en daardoor van de wijs gebracht zijn. Niet meer willen vechten bijvoorbeeld. Een soldaat die niet meer wil vechten. Of die het onderscheid tussen vriend en vijand in het burgerleven niet meer zo helder heeft. Die er niet tegen kan als er plotselinge geluiden optreden, knallen van vuurwerk. Die een beetje ‘raar’ doet, volgens de normen van het burgerleven.

Shellshock is een betere naam dan PTSS

Shellshock is een eerlijk woord, waarin de oorzaak van de klachten nog herkenbaar is. De oorzaak van de conditie is geen stoornis van degene die er aan lijdt, het wordt veroorzaakt door de ‘shells’: exploderende grote granaten. PTSS legt niks uit over de oorzaak van de symptomen. Het is een bloedeloze diagnose die verhult dat er niks mis is met de soldaat. Zijn probleem is dat hij niet kan omgaan met al de dood en ellende waar hij getuige van is geweest, waar hij een rol in had. Hij heeft last van schaamte en schuldgevoel, gespannen zijn, gedesorienteerd zijn. Hij heeft moeite om zijn ervaringen te verwerken. Ervaringen waarvan de meeste mensen helemaal kunnen snappen dat hij er moeite mee heeft.

Hoe zou het zijn als we eerlijk waren over seksueel misbruik?

Bij vergelijk, hoe zou het zijn als we een eerlijk woord voor de effecten van seksueel misbruik zouden vinden. ‘Verkrachtingsshock’, ‘Incestshock’ of ‘seksueel misbruik shock’ zouden betere namen zijn. Eerlijker, met de oorzaak nog herkenbaar in het woord aanwezig. PTSS? Angststoornis? Borderline? Depressie? In al die termen hebben we weggesaneerd wat er gebeurd is, seksueel misbruik vermomd in verhullend taalgebruik.

Seksueel misbruik wordt verhuld door andere diagnoses

In het rapport van de Nationaal rapporteur inzake seksueel misbruik komt naar voren dat in de rapportage het niet duidelijk is hoeveel mensen in therapie zijn voor seksueel misbruik in de reguliere zorg. Seksueel misbruik is geen diagnose. Het diagnostische systeem is een manier om seksueel misbruik te verbergen. Seksueel misbruik wordt, per ongeluk of expres, onzichtbaar door het diagnostische systeem.

Laten we stoppen met het verbergen van seksueel misbruik

Het is tijd om te stoppen met diagnoses die verhullen dat iemand seksueel misbruikt is. Seksueel misbruik is een prima verklaring voor wat je aan symptomen hebt. In plaats van ‘Complexe Post Traumatische Stress Syndroom met grote kans op co-morbiditeit met depressie, angststoornisssen, borderline, verslavingsproblemen, etc. etc. heet het dan ‘Seksueel misbruik shock’. Rauw, maar eerlijk.

Gastblog Inez: In een ballon gevangen, deel 2

In een ballon gevangen, deel 2

Toen het tot me doordrong dat ik misbruikt was, zette dat een ketting aan gebeurtenissen in gang. Bij belangrijke dingen die in mijn leven gebeurden, had ik vaak het idee alsof ik niet ‘in het plaatje paste.’ Het was alsof ik buiten de ballon stond en keek hoe deze zijn beweging aanpaste op de beweging van de wind. Tot het misbruik doordrong en dat gebeurde heel sluipend. Een vriendin zei tegen mij: ”je bent mishandeld” Dat klonk heftig en, ploep, ik was weer naar die ballon aan het kijken en bagatelliseerde, ach joh het is allemaal niet zo erg. En toch… het drong steeds meer tot mij door.

Ik ben een vrolijk kind…

Ik ben een heel vrolijk kind, ik zing veel en ben erg actief, rennen, bomen klimmen, crossen op de crossbaan. Maar er is een dreiging en die dreiging wordt steeds groter. Mijn leven wordt steeds complexer. Een kleine ballon gevangen in een orkaan.

Bang van mijn vader

Klein ben ik nog, erg klein, ik ben een jaar of drie. Mijn moeder is een veilige haven, mijn vader een woelige zee. Ik snap hem niet. Als ik denk dat ik goed mijn best doe en aan zijn eisen voldoe, dan blijkt steeds dat ik het helemaal verkeerd heb ingeschat. Kijk pap, hoe keurig ik met mes en vork eet, dat vind jij toch altijd zo belangrijk? Ach wat ben je boos, want ik houd mijn mes verkeerd om. En ploep daar ga ik, opeens sta ik weer buiten de ballon. Het maakt me zo bang.

Ik ben klein en dom

In zijn bijzijn voel ik me klein en dom. Soms is hij zo lief en soms bikkelhard en ik kan niet voorzien wanneer hij in welke stemming is. In zijn aanwezigheid voel ik onrust. Hij heeft nooit echt aandacht voor mij, het gaat allemaal vooral om hemzelf.

Verzuipen in zijn zelfmedelijden

Ik ben diep onder de indruk als hij verzuipt in zijn zelfmedelijden, elke keer ga ik mee, kopje onder. Ik heb nog helemaal niet geleerd om te zwemmen.

Zijn tranen lijken oeverloos, een verdriet niet te overzien. Zijn ziektes lijken vreselijk, zijn eis om aandacht verpletterend. Ik kan alleen maar meedansen op zijn grillen en stemmingen als ballonnetje van drie.

Ziek, en op van de zenuwen

Ik ben ziek. Ik heb hoge koorts en voel me misselijk. Mijn vader torent boven mij uit en dondert dat ik mijn bord leeg moet eten. Ik kan het niet, ben te ziek. Met veel moeite weet ik uiteindelijk alles naar binnen te proppen. Het komt er even hard weer uit. Laaiend is hij: “Hoe waag ik het niet te luisteren naar hem.” Het is vrijdagavond en ik mag niet op blijven van hem. Mijn moeder steekt daar een stokje voor en samen kijken wij beneden tv. Mijn vader boos op zolder, de spanning voelbaar in huis….. angst voor wat er zou gebeuren.

Geestelijke druk

Vooral de psychische druk en het manipuleren zijn zo zwaar. Ik ben constant op mijn hoede. Vraag me constant af of ik het juiste gedrag vertoon. Een vrolijk dansend ballonnetje verandert langzaam, gedurende jaren, in een ballon die de weg kwijt is, stuurloos, langzaam leeglopend. Ik word maar voortgestuwd zonder zelf de juiste koers te bepalen.

Ik word door de buitenwereld nu gezien als een sterke vrouw die precies weet wat ze wil. In werkelijkheid doe ik altijd precies wat er van mij verwacht wordt en binnen die context stel ik doelen, zonder te bedenken wat ik zelf wil.

Verraden door mijn lijf

In die periode beginnen zijn handtastelijkheden. Eerst kietelen terwijl ik het niet leuk vind. Hoe vertel ik hem dat ik niet gekieteld wil worden, terwijl ik wel lach, omdat ik er niet tegen kan? Ik snap het niet. Mijn nee is geen nee en mijn lijf doet niet wat ik wil. Ik vind het niet leuk en toch moet ik lachen. Hoe kan mijn lijf me dit aandoen? Zijn handtastelijkheden gaan steeds verder, ik durf het me niet te herinneren, wat er allemaal gebeurt.

Ik wil lief gevonden worden

Lief zegt hij, dat hij zo van mij houdt en dat ik zo bijzonder ben. Als ik dan gezellig bij hem kom zitten, valt hij soms ontzettend uit, en ik………. ik ben klein en wil zo graag lief gevonden worden.

Mijn geest verraadt me, ik ben in de war

Ook mijn geest verraadt me, alle nare voorvallen worden vervormd, alles is mijn schuld. Als ik me maar goed gedraag, dan is het allemaal niet nodig. Ik geloof het en dwing mezelf om mijn uiterste best te doen. En inderdaad ik wen eraan en pas mijn verhaal zo aan dat het mijn schuld is. Ik weet niet meer waar mijn verhaal eindigt en het verhaal van mijn omgeving begint. Ik voel me als een transparante ballon. Mijn unieke ballon in mijn eigen kleur vervaagt, wordt transparant en waait met alle winden mee.

Mijn lijf verkrampt, in een constante zoektocht naar goedkeuring

Tot op de dag van vandaag heb ik er nauwelijks verhalen bij, alleen gevoelens. Ik heb alles zo diep weggestopt dat ik er niet bij kan, of misschien nog steeds niet bij durf. Ik blijf het kleine meisje van drie dat nog niet de woorden heeft om haar gevoelens te uitten. Bang om afgewezen te worden.

Mijn handen en kaken in een jarenlange kramp. Zelfs ´s nachts voel ik me niet volledig ontspannen en word ik vaak met zere kaken wakker.

Het gevoel van een knuffel

Ik ben ongeveer vijf als ik merkt dat er een verschil is in de manier waarop mensen met je knuffelen. Mijn moeders knuffel is zonder dwang, duidelijk met veel liefde in haar ogen, ik sta bij haar centraal. Mijn vaders knuffel, hij zegt dat hij van me houdt. Wat ben ik dan gelukkig, ik heb het tóch goed gedaan. Maar de blik in zijn ogen, ik word er koud van. Maar dat is vast mijn eigen schuld. Mijn vaders knuffel, omdat hij dat wil, op de tijd dat het hem uitk0mt.

De blik in zijn ogen

Tot op de dag van vandaag zie ik nog zijn ogen en ik ben er nog steeds bang voor. Ogen die ik niet kan peilen, die soms echt wel warmte uitstralen, maar ook zo boos en kil kunnen zijn.

Scheiden

Ik ben vier en mijn vader zal een tijdje niet bij ons wonen. Huilend zit ik bij mijn moeder op schoot in de keuken, omdat ik de situatie niet meer snap. Mijn moeder heeft mij net uitgelegd dat mijn vader voorlopig nog ergens anders woont, als de deurbel gaat en mijn vader staat voor de deur. Een zelfgeknoopte hangmat in zijn hand, voor ons gemaakt, omdat hij ons zo mist. Hij blijft tot ik zes ben, daarna is de scheiding definitief.

Onrust en drama

Mijn vader wil helemaal niet scheiden. Huilend ligt hij op zijn bed. Hij is zo ziek en beroerd dat er een dokter moet komen. Ik ben over mijn toeren en denk dat hij dood gaat. De dokter komt en na een uitgebreid onderzoek laat hij weten dat mijn vader naar zijn werk kan, er is niks aan de hand. Ik snap het niet, de grote mensen houden me voor de gek! Hij is zo ziek, maar staat op en gaat naar zijn werk, tot het volgende drama.

Help! Mijn vader gaat niet weg

Mijn moeder en ik krijgen het huis toegewezen, maar mijn vader gaat niet weg. Wij wonen al een tijdje bij mijn oom en tante, omdat mijn vader het huis niet uit wil. Het duurt ruim een half jaar, voordat we weer naar huis kunnen. Ik voelde mij onveilig, zeker omdat mijn vader de sleutel nog heeft. Als wij er niet zijn komt hij soms binnen en haalt spullen uit huis. De angst is verlammend, ik snap er niks van.

Wat is houden van?

Mijn vader heeft toch altijd gezegd dat hij van mij houdt? Nu staat hij daar bij de deur ruzie te maken over alimentatie. Wat is alimentatie? Mijn moeder zegt dat hij geen alimentatie hoeft te betalen als hij dat niet wil. Later vraag ik voorzichtig aan mijn moeder wat alimentatie is. Zij legt uit dat je als ouder allebei moet betalen voor je kind. Hoe kan het dat hij van mij houdt en toch niet voor mij wil betalen?

Eens per maand moet ik naar hem toe

Nu moet ik eens per maand alleen naar hem toe, zonder de veiligheid van mijn moeder. Ik word er steeds beter in om de situatie in mijn hoofd, kloppend te maken met de harde werkelijkheid. Ik verzin excuses voor zijn gedrag. Hij is zo eenzaam en verdrietig en eigenlijk wel heel zielig. Het enige dat hij van mij vraagt is om een beetje lief te zijn, dat moet toch ook als kind?

Mijn vader hoeft niet te betalen omdat hij mij zo weinig ziet”. “Hij houdt gewoon op zijn manier van mij.” “De pijn die ik voel en de angst komen gewoon omdat ik het huis nog niet ken” en omdat ik verder niemand ken en eigenlijk ook niet zo goed weet wat ik moet doen, blijft de situatie zoals die is.

Langzaam wordt mijn ballon steeds kleiner. Gelukkig weet ik dan nog niet dat mijn ballon door een woeste orkaan zal vliegen.

Een vleugje paranoia is zo gek nog niet

Incest en thuismisbruik onder de aandacht

Door #metoo gaat de beerput open en is seksuele intimidatie in volwassenheid volop in de aandacht. Wat dreigt te verdwijnen, onder de radar, onder het mediageweld over beroemdheden die geleden hebben onder de ‘haantjes (m/v)’ in hun industrie, is dat het meeste seksueel misbruik gewoon thuis gebeurt. In je eigen warme bedje. Graag vraag ik aandacht voor incest en thuismisbruik.

80% van het seksueel misbruik is incest en thuismisbruik

Directe familie en vertrouwde volwassenen zijn verantwoordelijk voor zeker 80% van al het seksueel misbruik. In veel van deze gevallen wordt geen aangifte gedaan. Gemiddeld duurt het twaalf jaar voordat een slachtoffer van incest of misbruik in bekende kring durft te spreken.

Waarom zwijgen de meeste kinderen zo lang?

Bijna altijd speelt angst de hoofdrol: het kind is bang gemaakt en draagt die angst tot ver in zijn of haar volwassenheid bij zich. Loyaliteit aan de dader, die vaak toch ook je broer, zus, neef, nicht, vader, moeder, oom of tante is ook een reden om te zwijgen. Vaak is de dader populair binnen de familie, zij spelen immers een rol die moet verhullen wat ze doen.

Je verhaal vertellen in een maatschappij die niet luistert

Een ander aspect gaat hopelijk veranderen. Tot voor kort kon je ook als volwassene in de maatschappij nauwelijks een luisterend oor vinden. ‘Het is al zo lang geleden’, ‘Je moet het loslaten’ of ‘Je moet het vergeven’ zijn dingen die veel slachtoffers te horen krijgen als ze voor het eerst zelf de stilte doorbreken. En soms zelfs erger, dan worden ze het slachtoffer van victim-blaming. ‘Je had er eerder over moeten vertellen, dan was het niet zo lang doorgegaan’. 

#Ikluister

Op facebook en twitter ben ik een #ikluister actie begonnen. Een oproep aan omstanders om actief aan te geven dat ze bereid zijn om te luisteren naar de verhalen van mensen die seksueel misbruikt zijn. Want om de eerste stap te zetten, is voor veel slachtoffer gruwelijk moeillijk. Een open uitnodiging is zeker op zijn plaats.

Interview Radio Rijnmond, 2013

Het interview dat ik met Paul had in 2013, over incest en thuismisbruik is vandaag de dag nog net zo actueel. Ook nu weer zijn er spraakmakende zaken die meer aandacht lijken te krijgen dan het grootste probleem waarvoor we staan met zijn allen. Incest en seksueel misbruik door vertrouwde intimi.

Beluister het interview via de site van Radio Rijnmond.