Nascholing over Shantala, een bijzondere aanraak therapie

Op uitnodiging van Irma Buenk, op wiens site ik een gastblog schreef in het kader van de Virtuele Boekentour, was ik op zaterdag 22-02-2014 aanwezig bij de nascholingsdag Shantala Speciale Zorg.

Shantala is een bijzondere methode van gestructureerde aanraking die heel goed kan werken bij seksueel misbruik.

De achtergrond van Shantala

Een Franse arts, Dr. Leboyer kwam in Calcutta met de methode van Shantala in aanraking en bracht het naar het westen. De, van oorsprong, babymassage komt uit het ayurvedische gedachtengoed, dat o.a. wellness, voeding en geneeskunde combineert tot gezondheidszorg. Dit staat in scherp contrast met de onze gezondheidszorg, die feitelijk beter ‘ziekenzorg’ zou kunnen heten.

Gestructureerde aanraking is een betere term

In Nederland is de Shantala methode van ‘babymassage’ inmiddels aardig ingeburgerd. De term massage is enigszins misleidend, omdat het bij de Shantala niet zozeer gaat om massage, als wel om gestructureerde aanraking. Bij massage denken we al gauw aan het verhelpen van klachten aan het bewegingsapparaat: spierpijn en stijfheid. Aanraken gaat veel meer over ontspanning en contact maken. Dat maakt het, naar mijn mening, ook uitermate geschikt voor mensen die seksueel misbruikt zijn.

Je huid is je grootste orgaan

‘Je huid is je grootste orgaan. Als je daar aangeraakt wordt, voel je dat van je tenen tot in je kruin. Als de handen die je daar aanraken dat doen zonder jouw toestemming, zonder dat jij dat wil, dan is dat een gevoel wat je in heel je lijf ervaart. Je hele lichaam reageert daarop.’

Dit schrijft Angel van der Vecht, auteur van het boek ‘Duivelskind’ in een recente blog over de impact van seksueel misbruik. Het is dus ook niet verrassend, dat aanraken voor overlevers van seksueel misbruik een beladen begrip kan zijn. De verwachting van seks, van pijn, van misbruik zit er door je ervaringen aan gekoppeld.

Shantala Speciale Zorg

Shantala Speciale Zorg wordt toegepast bij mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking. Ook in de zorg voor ouderen is Shantala een groeiend begrip. Het is een manier om aanraking in de zorg te integreren.

Respectvolle bejegening

De grote winst van Shantala zit hem in de structuur van de aanraking en in de bejegening. Met oefeningen gericht op bejegening werd op de nascholingsdag merkbaar en voelbaar gemaakt, wat het met je doet als iemand in je persoonlijke ruimte komt. Hoe het voelt als dat onverwacht gebeurt. Verschillen in afstand en nabijheid, persoonlijke grenzen en de reacties op de diverse oefeningen, maakten helder hoe belangrijk het is om af te stemmen op de cliënt.

De eerste aanraking en veiligheid

In de eenvoudige oefeningen ervoer ik wat er in je lijf gebeurt wanneer iemand plotseling een hand op je schouders legt en wanneer dat langzaam en met zorg gebeurt. Een wereld van verschil, want als iemand plotseling zijn handen op je schouders legt schrik je. Alles in je lijf reageert en, wanneer je slechte ervaringen hebt met aanraking, kun je zeggen dat alles in je lijf protesteert! Weten wat er gaat gebeuren, langzaam en respectvol benaderd worden, juist in de persoonlijke, intieme ruimte, maakt dat je je veilig voelt. In die veiligheid kun je daadwerkelijk contact maken.

Gestructureerde aanraking en voorspelbaarheid

Alles in Shantala gaat langzaam en wordt met de handen aangekondigd. Er wordt niet veel gepraat en dat hoeft ook niet, want de kaders zijn heel helder. De methode kan over de kleding heen gedaan worden, waarbij soepele kleding van natuurlijke materialen wel prettig is. De aanraking gebeurt (doorgaans) op de rug, billen, armen en benen, en dan alleen de achterkant. De zijkant van het lijf, de binnenkant van armen en benen worden niet aangeraakt. Door heel duidelijk te maken waar er aangeraakt gaat worden en vooral ook waar niet, schept de methode een helder en veilig kader.

Shantala en helen van seksueel misbruik

Mijn aanwezigheid op de bijscholingsdag was tweeledig, enerzijds om de methode een keer aan den lijve te ondervinden, maar anderzijds ook om te voelen en ervaren of Shantala geschikt is om mensen met seksueel misbruik ervaringen te helpen. Ik denk dat dit een goede manier kan zijn om aanraking terug te brengen in je leven na seksueel misbruik.

Ervaringen met Shantala Speciale Zorg en seksueel misbruik

Binnen de woonvorm, waar de cursus gegeven werd, wonen ook mensen die seksueel misbruikt zijn, die hier baat bij hebben gehad. Voor hen is Shantala een veilige manier van aanraking.

Partners en overlevers samen betrekken bij Shantala

Één van de aspecten die Shantala geschikt maken voor overlevers van seksueel misbruik, is de mogelijkheid om partners te betrekken bij de aanraakmethode. Door deze vaardigheid aan beide partners te leren, kan er op het gebied van intimiteit en aanraking weer iets in beweging komen. Doordat het kader en de grenzen zo helder zijn, is de veiligheid gewaarborgd. Op die manier kan contact maken met jezelf en de ander weer bij het leven gaan horen. Dit kan een enorme verrijking zijn, want je huid is je grootste orgaan en heeft liefdevolle aanraking nodig.