Kwetsbare kracht, krachtige kwetsbaarheid

Kwetsbare kracht, krachtige kwetsbaarheid… gezien worden

Als ik nu terugdenk aan hoe het met mij ging aan het begin van dit jaar (2014), dan heb ik enorme stappen gezet. Ik heb dingen gedurfd, die ik me toen nog niet kon voorstellen. Stappen die ik toen zelfs nog véél te eng vond.

Het begin

Het begon in september met de demonstratie in Den Haag. Daarop volgde in oktober het lotgenotenweekend in Hierden. En, of het allemaal nog niet eng genoeg was, gaf ik begin november samen met mijn psychologe de workshop op het symposium ‘Wat wel werkt! Hulpverlening na seksueel misbruik’.

Gezien worden

Dit alles gaat over gezien worden, wat ik heel erg eng vind, en over gehoord worden, door mijn stem te gebruiken en niet meer te zwijgen.
In de Week van Kinderen Veilig organiseerde Stichting Revief op zaterdag 22 november j.l. Reviefs Project Unbreakable. Als je een verleden van seksueel misbruik hebt kan je, wel of niet herkenbaar, op de foto met een citaat van je dader.

Voorbij de angst

Ik dacht bij mezelf: “Als ik die andere stappen kan zetten, kan deze er ook nog wel bij.” Mijn angst mag namelijk niet meer mijn leven bepalen. Ik doe iets, omdat ik het wil, i.p.v ik laat iets, omdat ik zo bang ben.
Zodoende gaf ik mij op voor de hele dag; voor de workshop ’s ochtends en voor de lunch en de fotoshoot ’s middags. Van te voren wist ik al precies met welke citaat van mijn opa ik op de foto wilde.

Opa’s lieve meisje

Het misbruik vond veelal in doodse stilte plaats. Tijdens het wakker worden ’s ochtends, misbruikte hij me. Ik lag dan op mijn rug in bed. Als hij dan klaar was met mij, zei hij zachtjes in mijn linkeroor: “Je bent opa’s lieve meisje. Je mag het niet aan oma vertellen.”

De impact van het geheim

Deze twee zinnen hebben heel veel impact gehad in mijn leven. Ik heb namelijk heel lang gezwegen en ik heb het nooit aan mijn oma verteld. Pas na haar overlijden in 2012, ben ik met mijn verhaal in het openbaar getreden. En als mijn man zegt dat hij mij lief vind, kan ik daar niks mee. Als hij dit zegt tijdens intimiteit, triggert het en is het alsof ik het mijn opa weer hoor zeggen.

Ik wist niet dat je het erg vond

En dan is er nog de zin die mijn opa uitsprak op de dag dat het misbruik stopte. Hij gaf mij wederom zwijggeld en zei:“Ik wist niet dat je het erg vond.” Dacht hij nou echt dat ik het al die jaren fijn heb gevonden? Dat het oke was dat hij een klein meisje, zijn kleindochter, gebruikte voor zijn lust?

Veilig in de praktijk van de psychologe

Toen ik mij had opgegeven, kwam ik erachter dat deze dag werd georganiseerd bij praktijk Tebéyo. De praktijk van mijn psychologe. Dat gaf toen wel een heel veilig gevoel. Een vertrouwde locatie is al weer één angst minder. En de aanwezigheid van mijn psychologe maakte het minder eng zo tussen al die vreemde mensen.

Tweet-up / Face-up van lotgenoten

Wat ook fijn was, was dat er een lotgenote kwam die ik al kende via Facebook en Twitter. En er was een lotgenote die ik kende van de demonstratie en twee lotgenotes van het lotgenotenweekend. En nog een geruststelling was dat ik twee vrijwilligsters van Revief al had ontmoet op het symposium.

Nationaal Rapporteur Corinne Dettmeijer

’s Ochtends mocht mijn man er niet bij zijn. Hij ging wandelen op het strand.
De Nationaal Rapporteur mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen, Corinne Dettmeijer, opende deze dag met een indrukwekkende toespraak. Iemand van Revief leidde vervolgens de dag in.

Ik voel me verloren, de workshop gaat grotendeels aan me voorbij

Voor de workshop werden we ingedeeld in groepjes. Op dat moment voelde ik me al aardig verloren en wist me daar niet goed raad mee. De bedoeling was om met elkaar te delen welke citaat je wilde opschrijven en wat de impact van deze woorden was in je leven. En, om elkaar te helpen als je er niet uitkwam. Mijn tekst was te lang, dus kreeg ik toestemming voor twee foto’s. Verder heb ik eigenlijk weinig van de workshop meegekregen, omdat ik steeds meer dissocieerde en daardoor niks wist te zeggen.

Gedissocieerd, onveilig… gezien worden door de psychologe

Na de workshop was het tijd voor een heerlijke, goed verzorgde lunch. Ik had alleen een probleem. Door het dissociëren zat mijn keel dicht. Ik voelde me niet veilig meer en had het gevoel dat ik geen kant opkon. De eerste sandwich at ik staande bij de open voordeur op. Daar was het iets rustiger. Toen ik mijn tweede sandwich had gepakt, ging het ondertussen nog slechter met me. Gelukkig zag mijn psychologe mij in de hal zitten en zag ze aan me dat het mis ging. Ze nam me mee haar kamer in. We gingen op de bank zitten en ik begon te huilen. Mijn psychologe troostte me en gaf me uitleg. We waren met veel mensen in een kleine ruimte. Iedereen droeg een zware energie bij zich en wilde graag zijn of haar verhaal doen. Ik ben daar gevoelig voor en daardoor werd me dat te veel. Ik mocht rustig bij haar verder eten, dat was fijn. Gelukkig maar dat het bij haar georganiseerd was!

Houvast aan mijn man

Na de lunch kwam mijn man, want hij mocht er bij de fotoshoot wel bij zijn. Ik was blij dat hij er was. Dat gaf mij een hoop houvast. Iedereen mocht zijn tekst opschrijven en kreeg daar alle tijd en ruimte voor. Ondertussen bleven wij in de hal, omdat het daar rustiger was. Ik schrok heel erg toen er een lotgenote tussen twee anderen in voorbij kwam en deze in het gangetje bij de voordeur stampend ging staan springen en schreeuwen. Ik deed gauw de tussendeur dicht, want ik vond dit behoorlijk heftig en best wel eng. Zoiets had ik niet verwacht bij zo’n dag als deze.

De tekst inkorten en op de foto

Ondertussen ging iedereen om beurten op de foto.
Ik wilde eigenlijk heel graag al mijn tekst bij elkaar houden. Mijn psychologe zei dat dit ook zo bij mij hoorde. Een lotgenote van het lotgenotenweekend heeft mij toen geholpen om de tekst in te korten. Dat ervaarde ik als heel fijn.

Het fotomoment

En toen was daar mijn fotomoment. De foto was snel gemaakt en ik voelde er helemaal niks bij. Terug in de hal vroeg iemand van Revief aan mij:”En? Hoe was het? Ik had geen idee wat ik moest zeggen. Ik had gelezen dat het helend zou werken. Mijn hoofd had blijkbaar iets raars bedacht. Namelijk dat ik me anders zou voelen, na het nemen van de foto. Ik verwachtte blijkbaar een fijn of goed gevoel. Maar, ik voelde helemaal niks en er was niks veranderd!

’s Nachts schreef ik dit gedichtje:

Als een puur kind zo vrij…

Alleen huilen, tranen in de nacht
Geen liefdevolle armen om me heen, warm en zacht
Mijn gevoel, niet meer door dissociatie verdooft
Niet tegen een veilige schouder met mijn hoofd

Wanneer mag ik eindelijk leven?
Met mijn dader’s woorden op de foto,
het kind en de puber in mij een stem gegeven
Hoor je mij? Zie je mij?
Stapje voor stapje, soms al een grote stap
En hopelijk op een dag,
Als een puur kind zo vrij

M.A

De foto komt binnen

gezien worden: Monique Amber op de foto bij Project Unbreakable

Dat ben ik die daar staat 

 

Een aantal dagen later kreeg ik de foto per mail toegezonden. Via een programma kon ik het downloaden. Dit voelde opeens heel eng en confronterend. Ik voelde de tranen branden achter mijn ogen. Omdat mijn partner er bij stond, tijdens het opslaan op de computer, schakelde ik automatisch mijn gevoel uit. Daarna nam ik even de ruimte voor mezelf. Ik voelde heel veel spanning in mijn lichaam. Ik voelde me van slag en de tranen zaten hoog. Ik moest steeds naar de foto kijken.

Gezien worden en het zwijgen doorbreken

De foto gaat over gezien worden. Over het zwijgen doorbreken. Eigenlijk heeft mijn opa deels zijn zin gekregen. Mijn oma is dood en ik heb het haar nooit verteld. Het moeilijke is dat hij niet meer leeft. Ik kan hem hier niet meer mee confronteren. Ik kan wel voor mezelf het zwijgen doorbreken. Vertellen hoe eng en naar het was. Mogen gezien en gehoord worden!
Gezien worden is zó eng. Niet meer zwijgen is eng. Dat maakt van alles los. En ik besef nu dat dit het helende is van Project Unbreakable.

Dank aan Stichting Revief

Het was een bijzondere en indrukwekkende dag. Ik ben blij dat Stichting Revief dit soort dagen voor lotgenoten organiseert. Het enige nadeel van deze dag was dat de ruimte te klein was. Wat zou ik dan een fijne ruimte vinden? Ik heb hierover nagedacht. Ik denk dan aan een grotere zaal met daarnaast nog een aantal kleinere ruimtes, zoals bijvoorbeeld een school. Zodat er ruimte is voor een rustige plek, waar je even kan bijkomen.

M.A

Monique Amber

Waarom ik kies voor seksueel misbruik

Waar hebben we het over?

Deze blog gaat over taalgebruik. Juist bij een onderwerp als seksueel misbruik is het van groot belang dat men helder en duidelijk leert communiceren. Het gaat daarbij niet alleen om het doorbreken van het taboe. Het gaat er om dat we met zijn allen seksueel misbruik gaan zien voor wat het is. Verhullend taalgebruik, termen die verdoezelen waar het in zijn kern om gaat, is daarbij niet productief. Integendeel, het maakt dat de kern van seksueel misbruik naar de achtergrond verschuift, verdwijnt, onzichtbaar wordt.

Vormen van verhullend taalgebruik

Een term die opgang vindt is ‘Vroegkinderlijke traumatisering’ of zelfs ‘vroegkinderlijke chronische traumatisering’. Maar ook ‘seksueel geweld’ of ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’ worden genoemd. Het valt onder ‘kindermishandeling’ of ‘seksuele kindermishandeling’ zeggen anderen weer. Alleen over hoe het nou moet heten zijn de meningen al erg verdeeld. Ik zal in deze blog vertellen wat ik vind van verschillende termen en waarom ik kies voor seksueel misbruik.

Vroegkinderlijke (chronische) traumatisering

Wat bij vroegkinderlijke traumatisering meteen opvalt is dat de seksualiteit er uit gesaneerd is. Dat vind ik een gemis, want daarmee verhult de term dat er wel degelijk seksuele handelingen plaatsvinden. Ook heb ik moeite met dat ‘vroegkinderlijke’. Daarmee zou ik als puber buiten de definitie vallen. Het chronische vind ik persoonlijk wel mooi, het vestigt de aandacht op het feit dat bij seksueel misbruik het zelden gaat om een enkel incident. Maar in zijn geheel kan de term vroegkinderlijke traumatisering overal over gaan en daardoor gaat het eigenlijk nergens over. Bovendien gaat het hier om een gevolg van seksueel misbruik, niet over het seksuele misbruik zelf. Vroegkinderlijke chronische traumatisering zegt niets over de aard van het trauma en het zegt niets over de oorzaak. Het feit dat het om seksualiteit gaat is er niet in terug te vinden. Maar ook de machtsrelatie die besloten ligt in de term misbruik is er uit gehaald. Al met al herken ik mezelf niet in deze term.

Kindermishandeling of seksuele kindermishandeling

Slaan, schoppen of schreeuwen. Dat is wat kindermishandeling bij mij oproept. In die zin ben ik opgegroeid in een gezin waar kindermishandeling plaatsvond. Toch was het seksueel misbruik dat mij overkomen is, voor mijn gevoel, geen mishandeling. Ik werd er toe overgehaald, ingepalmd en hoewel ik diep van binnen voelde dat het niet oké was, ging ik er in mee. Van mishandeling was voor mijn idee geen sprake. De term seksuele kindermishandeling roept bij mij veel meer beelden op van sadistische seksuele spelletjes. Natuurlijk komt dat voor en dat is vreselijk, maar dat is niet het karakter van het ‘huis, tuin en keuken seksueel misbruik’ dat het merendeel van de kinderen overkomt. Eigenlijk is seksuele kindermishandeling dus seksueel misbruik dat gepaard gaat met geweld.

Seksueel geweld

‘Seksueel geweld’ is al beter dan het bloedeloze ‘vroegkinderlijke chronische traumatisering’. In elk geval komt de seksuele inhoud van seksueel misbruik hierin nog terug. Maar geweld? Ja, natuurlijk wordt een kind, door seksueel misbruik, geweld aangedaan. Alleen, seksueel geweld roept bij mij de associatie op met (brute) verkrachtingen. Het meeste seksueel misbruik gaat niet met geweld gepaard. Juist als het gaat om seksueel misbruik is de methode veel vaker: inpalmen, de grens die steeds verschuift, de verwarring, de gemengde loyaliteit, de schuld en de schaamte. Het machtsverschil tussen de dader en het slachtoffer, dat zo kenmerkend is voor seksueel misbruik, vind ik in seksueel geweld niet terug.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Hierin is het seksuele overeind gebleven. Dat strekt tot aanbeveling, alleen stel ik me bij seksueel grensoverschrijdend gedrag meer iemand voor die handtastelijk wordt. Niet goed te praten, maar wat deze term verliest is de ernst van seksueel misbruik. Ook hier verdwijnt het machtsverschil uit de begrippen. Bovendien verbleekt voor mijn gevoel door het gebruik van de term ‘gedrag’ de voorbedachte rade van de meeste daders. Seksueel misbruik is niet zomaar gedrag. Doorgaans is het een zorgvuldig voorbereid, intentioneel handelen vanuit de dader, waar een heel proces van grooming, afhankelijk maken en het isoleren van het slachtoffer vooraf gaat aan de daad zelf.

Waarom ik kies voor seksueel misbruik

Met al deze termen wordt eigenlijk seksueel misbruik bedoeld, maar als het niet benoemd wordt, verdwijnt dat. Natuurlijk is de term waar je voor kiest deels een subjectief gegeven. Taal is een manier om aan ons gevoelsleven uitdrukking te geven. Voor mij is seksueel misbruik een veelzeggende term. De seksualiteit zit er in, die een belangrijk onderdeel van de ervaring is. ‘Misbruik’ wordt gedefinieerd als: opzettelijk gebruik op een verkeerde/slechte manier. Daarin zit de opzettelijkheid van de dader. Misbruik maak je ook altijd ‘van iets’. In het geval van seksueel misbruik is dat ‘iets’ vaak de kwetsbaarheid van een kind, de naïviteit van de puber. Voor mij drukt seksueel misbruik als term goed uit wat er bedoeld wordt.

Ik ben seksueel misbruikt

Het klinkt voor sommigen wellicht alsof ik me als slachtoffer identificeer, maar ik kan er niet onderuit. Iemand heeft opzettelijk en weloverwogen gebruik gemaakt van mijn naïviteit, mijn eenzaamheid als jongste kind, mijn honger voor positieve aandacht, mijn onervarenheid in het leven, op een slechte manier, door mij zijn seksualiteit op te dringen. De optelsom is dat ik seksueel misbruikt ben. Op het moment dat je seksueel misbruikt wordt, bén je ook slachtoffer. En hoe rot het ook klinkt: Die ervaring wis je niet meer uit. Je kunt helen, je kunt een gelukkig leven opbouwen, ook na seksueel misbruik. Maar je kunt nooit meer ‘niet seksueel misbruikt’ zijn.

De erkenning dat je seksueel misbruikt bent is belangrijk

Vaak komt het besef pas later, in mijn geval vele jaren later. Het sloeg in als een bom toen ik me realiseerde dat ik seksueel misbruikt was. Dat hij mij moedwillig heeft ingepalmd met de intentie om seksueel misbruik van mij te maken. Dat hij niet ‘per ongeluk’ voor een meisje van 12 was gevallen. Dat hij niet van míj hield, maar van kleine meisjes. Dat hij niet ‘gek op mij was omdat ik zo wijs voor mijn leeftijd was’, maar dat hij dat andere meiden net zo hard wijsmaakte. Al die dingen en meer zitten in de erkenning dat ik seksueel misbruikt ben en deze dingen mis ik in de andere termen die ik genoemd heb. Om die reden kies ik voor seksueel misbruik.

 

Gastblog: gedicht over ‘Van mezelf houden’.

 Gedicht over ‘Van mezelf houden’

Geraakt door een deel van de tekst in mijn boek schreef Ingrid het onderstaand gedicht. Ik vond het zo mooi dat ik het graag met jullie wilde delen. Gelukkig gaf ze daar na enige aarzeling toestemming voor. De tekst van het boek die haar zo raakte staat er boven.

Uit: ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij’

‘Een deel van de ontwikkeling van een kind stopt op het moment dat het voor het eerst misbruikt wordt. Vertrouwen wordt beschadigd, liefde wordt verdacht en emoties worden voorzien van het label: “gevaarlijk”. De emotionele ontwikkeling van het kind heeft daaronder te lijden, groeit scheef en blijft misvormd tot diep in de volwassenheid.’

Van mezelf houden

Van mezelf houden
het is er niet
in de spiegel zie ik iemand
die worstelt met het leven
die er niet volledig mag zijn
die niet weet wie ze is
en wie ze wil zijn
is een nog groter vraagteken
hoe moet ze dat ook weten
als ze in wezen
nog steeds dat kleine meisje is
niet de kans gekregen te groeien
niet wetend
hoe ze zichzelf zou moeten zijn

De pijn van het misbruik
de schreeuw van de angst
zitten in haar
haar groei gestopt hebbend
een klein meisje
in een volwassen lichaam
niet wetend waar ze heen moet
wat haar weg is
opgesloten in zichzelf
een uitweg zoekend
in een wereld die ze niet kent
waarin ze niet is meegegroeid

Ronddolend in een wereld
waar ze zich niet thuisvoelt

Ingrid

Hoe maak je contact met iemand die dissocieert?

De vraag van Michel: Hoe maak je contact met iemand die dissocieert?

sla macro-opname Deze vraag stelt Michel als partner van iemand die seksueel misbruikt is, maar ook hulpverleners kunnen met deze vraag worstelen. Maar al te vaak wordt dissociatie niet tijdig gezien of weten hulpverleners niet hoe ze met iemand die dissocieert om moeten gaan.

Informeer jezelf over Trauma

Door te weten hoe trauma werkt en dat het er is, kun je er rekening mee houden. De Amerikanen noemen dit ‘Trauma Informed Practice’ oftewel TIP. TIP betekent weten dat het trauma bestaat en hoe dat er uitziet. Zorg dat je een algemeen begrip krijgt van waar je mee te maken hebt, als iemand seksueel misbruikt is. Het gedrag dat het resultaat is van seksueel misbruik is heel divers. Dissociatie is maar één van de verschijnselen waar je mee te maken kunt hebben. In mijn boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij’ geef ik onder andere een aantal afweermechanismes weer, met wat voorbeelden van hoe dat er uit kan zien.

Benoem als je ziet dat iemand dissocieert

Soms weten mensen heel goed dat ze dissocieren, maar soms gebeurt het zo snel dat hij of zij het zelf niet eens echt door heeft. Door het te benoemen kun je hier meer bewustzijn op krijgen, van beide kanten. Als je ziet dat iemand afwezig lijkt kun je vragen: ‘Ben je er nog?’ Voor anderen werkt directief toegesproken worden goed: ‘Hier blijven! Niet dissociëren.’ Als je niet zeker bent kun je vragen: ‘Het lijkt of je dissocieert, klopt dat?’

Weet dat er angst is als hij of zij dissocieert

Je vriend of vriendin dissocieert niet voor niets. Soms is er op het oog niets aan de hand, maar voor degene die dissocieert, is dat heel anders. Iets uit het verleden wordt aangeraakt en daardoor is er grote paniek. Dissocieren is een vlucht uit een situatie die een ernstige bedreiging vormt. Bij iemand met een verleden van seksueel misbruik volgt een dissociatie vaak op een trigger die wijst naar een herinnering aan het misbruik. De bedreiging vanuit die herinnering is levensecht, zelfs als het vanuit jou, als volwasssen bijstander, volstrekt onlogisch lijkt. Neem de angst serieus en bagatelliseer ze niet.

Bevestig dat je er voor hem of haar bent

Ook als je denkt dat de ander jou niet meer ziet en hoort, blijf signalen geven dat je er bent en dat je positief betrokken bent. Op het moment zelf helpt het om dingen in het hier en nu op te noemen. Je naam is… . Je bent … jaar oud. Je zit op een rode stoel. Er branden drie kaarsen. Je bent in het hier en nu veilig. Blijf desnoods herhalen en vraag om reactie. Kun je mij horen. Daag hem of haar uit om rond te kijken: ‘Zie je iets roods in de kamer?’

Maak een plan voor als hij of zij dissocieert

Zoek samen naar dingen die helpen, want dat is niet voor iedereen hetzelfde. Voor sommige mensen is oogcontact zoeken heel helpend, voor anderen kan het fijn zijn als je even weg gaat en weer een derde heeft er baat bij om iets héél anders te gaan doen, afwassen bijvoorbeeld, omdat je dan langzaam je handen weer gaat voelen. Wat voor de één goed werkt hoeft voor de ander niet te werken, het ligt vaak aan de situatie rondom het misbruik. Als de ander het onderscheid tussen het hier en nu en het toen en daar weer kan ervaren, dan kan hij of zij ook terugkomen uit de dissociatie.

Maak afspraken over fysiek contact

Waar je bij ieder ander al snel een arm om een schouder heen slaat, is dit bij mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt soms erg bedreigend. Vermijd onverwacht fysiek contact, maak er met je partner afspraken over en spreek met elkaar door wat wél en niet handig is daarin. Als er voor de veiligheid, in de actuele situatie, fysiek contact gemaakt moet worden, kondig het aan, vraag zo mogelijk toestemming of vertel erbij waarom je doet wat je doet. Kort en bondig. ‘Voor je eigen veiligheid ga ik je nu bij je arm pakken en van de autoweg af loodsen’.

Je partner als informatiebron

Wanneer je partner regelmatig dissocieert, is hij of zij de enige juiste bron van informatie over hoe te handelen, wanneer hij of zij dissocieert. De vuistregels die ik hier heb gegeven zijn heel algemeen en helpen je om te kijken in welke richting je naar oplossingen kunt zoeken. In het algemeen gesproken is het ondoenlijk om alle triggers die tot dissociatie leiden te vermijden. Bespreek na een periode van dissociatie met elkaar wat tot de dissociatie heeft geleid en kijk of je met elkaar tot een plan van aanpak kunt komen om een volgende keer je partner terug te halen uit de gedissocieerde staat.

Zorg goed voor jezelf

Helaas vergeten partners nogal eens om goed voor zichzelf te blijven zorgen. Dan komt er een burn-out bij kijken of partners raken op termijn zo gefrustreerd dat ze boos worden op hun lief of op hun lot. Blijf voor jezelf ook ontspannende dingen doen. Zorg dat je contact houdt met je vrienden en familie als dat voor jou goed voelt. Zoek, als dat nodig is, tijdig ondersteuning voor jezelf. Omgaan met seksueel misbruik is niet alleen voor degene die het heeft meegemaakt traumatisch. Het getuigt van zelfrespect als je hulp zoekt bij het omgaan met deze moeilijke situatie.

Hulp voor partners

Tot voor kort was er weinig hulp voor partners van mensen die seksueel misbruikt zijn. Inmiddels heb ik daarover een boek geschreven getiteld ‘Partners in beeld’. Dit is te koop via de boekenwinkel

De tip van Angelique hieronder is heel relevant!

Een medisch ID kan alle informatie over wat jou helpt tijdens je dissociatie bevatten. Op die manier weet niet alleen je partner wat hij/zij moet doen, maar kan elke hulpverlener bij de juiste informatie.