Wat moet je doen als je vermoed dat je partner seksueel misbruikt is?
Het zal je maar gebeuren: je hebt een leuke nieuwe vriend of vriendin. Alles gaat prima, jullie zijn verliefd en leven op een roze wolk. De seks is vanaf dag één geweldig en je denkt dat je echt iemand gevonden hebt voor het leven. Jullie raken aan elkaar verknocht, maken samen plannen voor de zomervakantie en daarna… Alles gaat van een leien dakje. Maar dan ….
Na een paar maanden begin je te merken, dat er iets niet helemaal goed voelt. Het kan zijn dat je seks voorstelt en er wordt steeds vaker nee gezegd. Of dat aanraken en hand vasthouden dingen zijn waar je partner zich plotseling van terug trekt. Misschien heeft ze vaak pijn bij het vrijen of heeft ze last van hele hevige krampen tijdens haar menstruatie. Of heeft hij last van plotselinge stemmingswisselingen, kan hij ineens uit het niets heel fel reageren. Of je voelt dat je lief dingen voor je verborgen houdt. Ook in de familiesfeer kunnen de banden gespannen zijn. Je lief heeft bijvoorbeeld geen of weinig contact met haar familie of heeft een grondige hekel aan iemand, die hij of zij niet nader verklaart.
Als oplettende partner denk je misschien: zou hij/zij seksueel misbruikt zijn?
De kans dat iemand seksueel misbruikt is, is vrij groot. Immers 1 op de 5 vrouwen en 1 op de 11 mannen, is in haar of zijn jeugd seksueel misbruikt. Het zou dus heel goed kunnen. Toch is het best lastig om hierover te beginnen. Je vraagt nou eenmaal niet plompverloren: ‘Goh, ben jij soms seksueel misbruikt?’ Wat als je het mis hebt? Wat als je het goed hebt? Wat krijg je dan allemaal te horen? Toch is het goed om te kijken of je hierover in gesprek kunt komen met elkaar. Want seksueel misbruik heeft nogal wat gevolgen, die jou als partner ook aangaan.
Hoe kun je in gesprek komen over seksueel misbruik?
Praten over seksualiteit vinden we doorgaans al moeilijk. Het is in onze cultuur niet gebruikelijk om te praten over wat we prettig vinden, wat onze verwachtingen zijn in de seks, over de beleving die we daarbij hebben. Laat staan wanneer de seksuele identiteitsvorming verstoord is door seksueel misbruik. Daarbij komt dat de misbruiker, om zijn daden te verbergen, het kind tot stilte maant. Het is dan ook niet verwonderlijk dat praten over seksualiteit en seksueel misbruik vaak niet gemakkelijk is voor degene die het heeft meegemaakt. Maar daarnaast is het zo, dat als je er wel over praat, het voor de mensen om je heen vaak ongemakkelijk is. Dan denk je, als slachtoffer, dat je er maar beter over kunt zwijgen.
Het is waarschijnlijk niet verstandig om rechtstreeks over seksueel misbruik te beginnen, maar wat je als partner wel kunt doen is intimiteit en seksualiteit bespreekbaar maken. Als jij als partner dat op een neutrale manier doet, dan geef je het goede voorbeeld. Begin zo’n gesprek niet als je met elkaar in bed ligt, maar juist als er op seksueel gebied niets gaande is. Als je uit eten bent bijvoorbeeld, of je zit op de bank televisie te kijken en er komt iets over seks langs. Geef op een open manier aan dat je graag eens zou willen praten over seks. Vertel vooral wat je fijn vind aan het contact met je partner en als je partner er voor open staat, vertel dan ook wat je graag anders zou willen. ‘Ik zou het fijn vinden als jij af en toe het initiatief tot contact nam’. Hou het bij kleine verzoeken tot contact op een manier die je partner niet afschrikt.
Nodig je partner uit om op eenzelfde manier aan te geven wat hij/zij prettig vindt of anders zou willen. Als je merkt dat je partner dat moeilijk vindt, benoem dat dan en zeg iets over jezelf dat hem of haar kan ondersteunen. ‘Ik merk dat je het moeilijk vind om erover te praten. Dat is oké hoor, ik vind het ook lastig. Neem de tijd.’ Wees niet bang na de vraag om de stilte te laten bestaan, geef je partner de ruimte om na te denken. Als er echt niets komt, zeg dan dat hij/zij er altijd op terug mag komen, dat jij bereid bent om te luisteren.
Wees er op bedacht dat je een seksueel misbruik verhaal te horen kan krijgen
Zoals het kan zijn dat een slachtoffer het moeilijk vindt om te vertellen, zo kan het voor een partner ook moeilijk zijn om het verhaal aan te horen. Houd jezelf, je eigen reacties en emoties goed in de gaten. Blijf goed in contact met je gevoel en als je merkt dat het je even te veel wordt, geef dan je grens aan. Je helpt de ander niet door over je grens te (laten) gaan, in tegendeel. Je kunt het goede voorbeeld op het gebied van persoonlijke grenzen geven door bijvoorbeeld liefdevol te zeggen: ‘Ik onderbreek je even, want ik vind het moeilijk om te horen. Ik wil graag naar je luisteren, maar ik moet ook goed voor mezelf zorgen. Kunnen we er op een ander tijdstip over doorpraten? Als ik de eerste schok een beetje verwerkt heb?’
Wat kun je doen als je partner seksueel misbruikt is?
Als je partner het erkent, bespreekbaar heeft en jouw vermoeden dus bevestigt, kun je je partner ondersteunen in het zoeken van passende hulp. Dat kan een professionele hulpverlener zijn. Op ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’ staan ik een aantal specialisten op dit gebied. Ook vertel ik in mijn gelijknamige boek van een aantal therapieën hoe ze werken en wat je kunt verwachten. Maar naast therapie is er ook veel mogelijk en noodzakelijk. Samen onderzoeken hoe jullie seksualiteit werkt. Codes en tekens afspreken voor als het mis gaat. Vertrouwen opbouwen in elkaar en in je eigen lichamelijke signalen. Uitspreken wat je van elkaar verwacht en hoe belangrijk dat voor je is. Afspraken maken over wat wel en niet toelaatbaar is binnen jullie relatie.
Samen helen of toch niet?
Helen van seksueel misbruik kan, maar het is niet vanzelfsprekend. Soms moet je partner erkennen dat het nu nog te moeilijk is, of dat hij/zij het niet durft. Ook dat is een keuze en het is belangrijk als partner dat je die keuze bij het slachtoffer laat. Je kunt een ei niet aan de buitenkant openbreken, zonder het kuiken te beschadigen. Wel zul je voor jezelf moeten bepalen of je kunt leven met zoals het nu is met je partner. Wegen de goede dingen die jullie samen hebben op tegen de ingewikkelde dingen die er ook zijn. Als het antwoord daarop ja is, kun je verder en wellicht kun je in de toekomst dingen oplossen die jullie relatie nog mooier maken.
Boek speciaal voor partners
Omdat het best lastig is om met het gedrag van een overlever van seksueel misbruik om te gaan, schreef ik een boek speciaal voor partners. In mijn praktijk kwam ik vaak partners tegen die ten einde raad waren. Ze konden het gedrag van hun partner niet begrijpen, waren eenzaam en konden niet meer tegen de stemmingswisselingen, het wantrouwen, de leugens. Door hen te helpen het gedrag te verstaan in de context van seksueel misbruik konden zij verder met hun leven (soms met en soms zonder hun partner). In het boek ‘Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van de relatie’ kun je erkenning en herkenning vinden, plus praktische tips voor oplossingen.
‘Die gedanken sind frei, wer kann sie erraten’
