Seksueel misbruik en Post Traumatische Stress Stoornis

Seksueel misbruik en PTSS, een stukje geschiedenis

ptss in soldatenFrontsoldaten die in de loopgraven van de 1e wereldoorlog lagen, kwamen vaak terug van de oorlog met een behoorlijk psychisch probleem, dat we tegenwoordig PTSS zouden noemen. Ze hadden vrienden om hen heen zien sterven, hadden angsten ontwikkeld en leden aan traumatische herbelevingen van wat ze daar zoal hadden meegemaakt, symptomen die we ook zien bij veel overlevers van seksueel misbruik. De conditie werd ‘Shell-shock’ genoemd. ‘Shell’ is Engels voor bommen en granaten.

Weinig begrip van omstanders

In die tijd was er niet zoveel begrip voor dit soort problemen, veelal werden ze beschouwd als lafaards en werd er een beroep gedaan op hun heldenmoed. Men ging niet kijken wat er zich in de hoofden van deze jonge frontsoldaten afspeelde en waarom zoveel jonge helden terugkeerden als evenzoveel emotionele hopen ellende. Er werd verondersteld dat de jongens die hier zo onder leden, al voorafgaand aan de oorlog eigenlijk lafaards waren en dat ze er met (soms fysieke) straffen wel overheen zouden groeien.

PTSS: wantrouwen, nachtmerries, angst en stress

Gelukkig is er inmiddels meer sympathie voor de soldaten die op een dergelijke manier getraumatiseerd raken in de oorlog. Mensen die aan  ‘Shell Shock’ oftewel Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) lijden hebben een reeks symptomen die hen danig in de war brengen. Wantrouwen, nachtmerries, vermijding van herinneringen of emotionele uitschakeling, angst en stressreacties, dissociatie, overreageren op bepaalde triggers en voortdurende spanning. Als een draadje wat op knappen staat.

Post Traumatische Stress Stoornis en seksueel misbruik

Inmiddels is duidelijk dat veel kinderen die seksueel misbruikt zijn, op latere leeftijd last krijgen van dezelfde symptomen. De indringende ervaringen, in combinatie de stilte en victim-blaming, maakt dat de symptomen voortwoekeren. Zo krijgen de angsten de kans om uit te groeien tot een syndroom. In feite is het natuurlijk een heel normale reactie op behoorlijk belastende omstandigheden.

Shell shock/PTSS na seksueel misbruik

De diagnose ‘shell shock’ of PTSS is dan ook bij veel overlevers van seksueel misbruik niet overdreven. De symptomen gaan vaak jaren ondergronds en komen pas na jaren (vandaar het woordje post in de naamgeving) voor, naar aanleiding van een trigger. Een trigger is een incident dat de herinneringen activeert. De overlever reageert vanuit de gevoelens van angst en wanhoop die met die herinnering gepaard gaan.

NIet gelukkig in de tussentijd

Overigens betekent het feit dat iemand lange tijd oké lijkt te zijn niet, dat de hij of zij in de tussentijd gewoon een gelukkig leven leidt. Velen ontwikkelen wat men een ‘schijnbaar normale persoonlijkheid’ noemt. Aan de buitenkant ziet het er succesvol, gezond en normaal uit, terwijl de binnenwereld meer op dat gespannen draadje lijkt.  Alles onder (vaak krampachtige) controle… totdat het draadje knapt.

Triggers

Voor de veteraan is de trigger vaak iets wat met de oorlog te maken heeft. Een film, een helikopter die overvliegt, een plotselinge harde knal, de dood van een vriend. Voor een overlever van seksueel misbruik zijn de triggers dichter bij huis. Voetstappen op de trap, het openritsen van een broek, een bepaalde dekbedovertrek, de geur van seks… Bekende trigger-momenten zijn bijvoorbeeld als je kind de leeftijd bereikt die jij tijdens het seksueel misbruik had of de eerste keer dat je man je kind vasthoud, of als het ontroostbaar huilt. Wanneer je getriggerd wordt, komt de angst en de pijn van toen in volle hevigheid terug. Het is een uitnodiging van het leven om die pijn te gaan helen.

PTSS: praten helpt

Onbekendheid met PTSS maakt dat mensen die op latere leeftijd geconfronteerd worden met traumatische herbelevingen er soms wéér niet over kunnen praten. ‘Zit je daar nou nog mee?’ of zelfs ‘Je loopt te faken, je zoekt alleen maar aandacht.’ zijn reacties die diep kunnen raken. Het luisterend oor, dat je zo nodig hebt als je probeert te helen van seksueel misbruik, is dan ver te zoeken.

Hulp na seksueel misbruik

Gelukkig zijn er hulpverleners die zich gespecialiseerd hebben in hulp bij seksueel misbruik. Als je dus te maken hebt met bovengenoemde klachten, zoek hulp. Want, ik kan het niet vaak genoeg herhalen: Helen van seksueel misbruik kán!

Op hulpverlening na seksueel misbruik vind je therapeuten die zich hierin gespecialiseerd hebben.

In mijn boek kun je meer lezen. Over seksueel misbruik, de lange termijn gevolgen en hoe je uiteindelijk je heelwordingsproces kunt aanpakken. Want helen kán, maar het vraagt wel dat je aan de slag gaat met wat er is gebeurd.

Bestel het in onze boekenwinkel

Alleen therapie is onvoldoende om te helen van seksueel misbruik

Therapie of begeleiding is belangrijk

Het helen van de traumatische ervaringen met seksueel misbruik is van groot belang om de angst en stress van herbelevingen eraf te halen en om tot beter, dat wil zeggen, effectiever gedrag te komen. Je kunt therapie echter niet volhouden en het is ook minder effectief, wanneer je in een vacuüm leeft en geen ondersteunend netwerk hebt of opbouwt. Hoe je dat doet is één van de eerste dingen die je moet leren.

Als je misbruikt bent in je vroege jeugd heb je vaak in je ontwikkeling een paar stapjes gemist. Je hebt onvoldoende met leeftijdsgenootjes geëxperimenteerd met relaties, verkering, vriendschappen en alles wat met seks te maken heeft. Waar andere pubers op hun gemak de wereld van seksualiteit aan het ontdekken zijn, met alle emotionele oprispingen die daar bij horen, ben jij oncomfortabel met seksualiteit of dusdanig ervaren dat er van een ontdekkingstocht geen sprake meer is. En liefde en intimiteit zijn vaak ook niet aan de orde, zodat je op dit gebied echt een ontwikkelingsachterstand hebt opgelopen.  Helen van seksueel misbruik betekent ook dat je deze ontwikkelingen in moet halen. In de loop van je proces zul je gaan ontdekken dat je keuzes kunt maken, ook op het gebied van relaties, seksualiteit en intimiteit.

Keuzes maken over je eigen seksualiteit

Hoe beter je jezelf leert kennen, hoe helderder je in je keuzes kunt zijn. Mensen vragen mij wel eens of ik vind dat ze een potentiële partner moeten vertellen over het misbruik. Ik vind altijd dat ze daarin zelf een keuze kunnen en mogen maken. Daarnaast vertel ik hen over mijn ervaring. Ik zorg in relaties tegenwoordig altijd dat ik weet hoe iemand in seksualiteit en intimiteit staat. Gewoon praten over vrijen en wat je daarin fijn vindt is iets wat naar mijn smaak in de maatschappij nog veel te weinig gebeurt, zelfs in intieme relaties.

En niet alleen over seksualiteit, maar zeker ook over intimiteit: hoe nabij wil je iemand hebben? Wil je veel knuffelen of liever dingen samen doen? Heb je veel behoefte aan (fysiek) contact of voel je je lekkerder bij meer afstand? Wil je samenwonen, trouwen en dergelijke of woon je veel liever alleen, met alle vrijheid om te komen en gaan? Wil je samen slapen of niet? Het is handig om dit soort dingen vroeg in de relatie te bespreken, zodat je de wederzijdse verwachtingen en wensen kent en daarnaar kunt handelen.

Praten over seksueel misbruik met je partner

Er zijn duizend dingen waar je als overlever van seksueel misbruik over kunt praten met je partner. Een daarvan is zeker het seksueel misbruik en wat dat met je gedaan heeft. Wat het met je seksuele beleving heeft gedaan. Welke effecten dat nu nog heeft. Als je nog niet volledig geheeld bent van het seksueel misbruik, is het ook handig om te praten over triggers. Wat er gebeurt als je getriggerd raakt, waar je partner dat aan kan zien én wat je dan van je partner verwacht. Wil je dat hij/zij je vasthoud of loslaat? Bij je blijft of juist weggaat? Wil je wakker gemaakt worden uit een nachtmerrie of doorslapen? Soms weet je dat nog niet en dan is het handig om dat te zeggen: ‘Ik weet nog niet zo goed hoe ik wil dat je reageert als dat gebeurt, maar laten het eens zo proberen’.

Hoe meer informatie je deelt, hoe vroeger in de relatie en hoe concreter je communiceert over wat er in je omgaat en wat je verwachtingen en je angsten zijn, hoe beter. Want hoe beter de ander geïnformeerd is, hoe groter de kans is dat hij/zij daaraan kan en wil voldoen. Hoe groter ook de kans dat ze hun eigen verwachtingen en wensen naar jou uitspreken, zodat je ook daar niet voor verrassingen komt te staan. Volgens mij is dit een goede manier om aan een relatie te beginnen, of je nou seksueel misbruikt bent of niet, maar wanneer je een seksueel trauma hebt opgelopen is het extra belangrijk om helder te zijn in je communicatie.

Zoek je hulp?

Mogelijk kan ik je als coach helpen. Onder andere door de juiste vragen te stellen, dingen door te spreken en voor te bereiden. Meer informatie over mijn praktijk als coach vind je op ivonnemeeuwsen.nl 

Moet je seksueel misbruik vergeven?

Vergeven is een heikel onderwerp bij seksueel misbruik

Veel mensen vragen zich af of je zoiets wel kunt vergeven. Het misdrijf heeft zulke verstrekkende en vernietigende gevolgen in het leven van de misbruikte. Wanneer het besef daarvan begint door te dringen komt er eerst en vooral woede boven. Neutrale omstanders, die zich geen voorstelling kunnen maken van hoe seksueel misbruik in zijn werk gaat, roepen eerder om wraak en genoegdoening dan vergeving.

Bitterheid en boosheid

Je ziet het in de media: mensen zijn bitter en boos, ook de mensen die het niet zelf overkomen is. Of je de dader ooit kunt vergeven is denk ik voor ieder voor zich om te ontdekken, niet iets wat afgedwongen kan worden, misschien niet eens iets om naar te streven.

Helen kan ook zonder vergeving

Vergeving is in elk geval geen voorwaarde om te kunnen helen. Je kunt het misbruik ook prima achter je laten zonder de dader ooit te vergeven. Maar volgens mij kun je niet helen zonder jezelf te vergeven.

Vergeef het kind dat je ooit was

Het is voor iemand die het niet zelf heeft ondervonden vaak moeilijk in te voelen, maar de meeste overlevers van seksueel misbruik zitten vol zelfverwijt, schaamte en schuldgevoelens. Ze schamen zich voor een misdaad niet hen niet aan te rekenen is.

Ingepalmd en medeplichtig gemaakt

Vaak wordt hen door de misbruiker wijsgemaakt dat ze het zelf hebben gewild, dat is onderdeel van wat ze ‘grooming’ of ‘inpalmen’ noemen. Ze krijgen aandacht of cadeautjes en doordat ze die aannemen hebben ze het idee dat ze medeplichtig zijn aan wat er gebeurt.

Jezelf vergeven is je eigen schuld en schaamte loslaten

Vergeving van jezelf betekent dat je alle schuldgevoelens, alle schaamte, alle verwijten en soms zelfs haatgevoelens die je naar jezelf toe hebt mag loslaten. ‘Het kind dat je ooit was’ heeft zijn of haar best gedaan. Terugkijkend vanuit jou als volwassene was het misschien allemaal niet zo handig.

Vergeet niet dat je een kind was

Ik kon als volwassene wel honderd manieren bedenken waarop ik aan zijn macht had kunnen ontsnappen. Maar het feit is, ik was op het moment van het misbruik geen volwassene, ik was een meisje van twaalf. Ik werd misleid, was jong en onervaren. Dat hoort bij de leeftijd en dat is waarom misbruikers jonge kinderen uitkiezen: die zijn gemakkelijk beïnvloedbaar, naïef, eenvoudig te onderdrukken en te manipuleren.

Erken jezelf

Erken dat je je best hebt gedaan, dat je geen ontsnapping zag, dat je toen niet beter wist… Het kind dat je ooit was, had er geen schuld aan. Erken die onschuld en vergeef jezelf ook, dat je jezelf ooit de schuld gaf.

Lees meer over seksueel misbruik en vergeving in mijn boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’

Waarom zou je helen van seksueel misbruik?

Helen van seksueel misbruik is geen gemakkelijke weg

Als je in je jeugd seksueel misbruikt bent, heb je nogal wat herinneringen aan je verleden opgeslagen die niet zo leuk zijn om op te halen. Sommige mensen kiezen er dan ook voor om het hele proces van verwerking uit de weg te gaan, zo lang mogelijk uit te stellen of er bij voorkeur nooit aan toe komen. Een begrijpelijke keuze want zoals gezegd, helen is niet eenvoudig. Wat maakt dat mensen er soms toch voor kiezen om te helen? Wat maakt dat het belangrijk is om het oude trauma te helen?

Soms is er geen keuze

Soms heb je nauwelijks een keuze hierin. Dan komen de herinneringen ongevraagd terug door een trigger en raak je overspoeld door de beelden en emoties die op die manier wakker gemaakt worden. We spreken dan van PTSS: Post traumatische stress, die geactiveerd wordt door een gebeurtenis van buitenaf. Het heet een stoornis omdat je eigenlijk veel te laat aan het verwerken toekomt.

Getriggerd door gebeurtenissen van buitenaf

Veel overlevers van seksueel misbruik komen dit tegen, bijvoorbeeld als hun kind de leeftijd bereikt waarop het misbruik bij hen begon of als er een stressvolle gebeurtenis plaatsvindt in het heden, een verhuizing, een echtscheiding, wat het maar is dat stress oproept. De herinneringen zijn opgeslagen in het hokje “stress” dus bij nieuwe vormen van stress komen ze vaak meer op de voorgrond.

Last van de effecten van seksueel misbruik

Soms heb je gewoon veel last van de langetermijneffecten van seksueel misbruik. Je voelt je een toeschouwer in je eigen leven of je bent hyper-alert op alles, met name rondom vertrouwen en grenzen. Je heb angsten die je op geen enkele andere manier kunt verklaren of je hebt een probleem in je seksleven. Dat kan allerlei vormen aannemen, van er totaal niet van kunnen genieten tot zich herhalende fantasieën hebben over misbruik en geweld tijdens de seks en daar enorm van schrikken of juist opgewonden van raken. Al dat soort dingen staat een gezond, “normaal” en gelukkig leven danig in de weg. Als je daarbij de relatie legt naar het verleden, naar het seksueel misbruik uit je jeugd heb je een concreet handvat om dit soort problemen aan te pakken.

Waarom ik ging helen van seksueel misbruik

In mijn leven was het de realisatie dat ik op 30 jarige leeftijd nog nooit een relatie had gehad die mij wakker schudde (naast enkele van de omstandigheden die ik in mijn boek nader omschrijf). Ik voelde me een toeschouwer in mijn leven en steeds meer van wat ik ondernam faalde op allerlei mogelijke manieren. Toen ik het seksueel misbruik eenmaal erkende en herkende als de bron van veel van deze ellende was het mij meteen duidelijk: Ik zou dat stuk van mijn jeugd aan moeten kijken, als ik tenminste een gelukkig leven wilde.

In tien jaar door het proces heen

Vanaf die tijd heeft het nog 10 jaar geduurd voordat ik door het proces heen was. Niet 10 jaar van voortdurend therapie, god zij dank. Na elke stap die ik met therapie maakte, kwam er een periode van relatieve rust waarin dingen hun plek weer vonden. Tot er weer een nieuw stuk aangepakt kon worden. Inmiddels ben ik geheeld. Ik kan nog wel eens ergens “in schieten”, maar dat is een bliepje op de radar, geen grote traumatische en dramatische gebeurtenis waardoor ik uit mijn evenwicht raak.

Helen van seksueel misbruik is een randvoorwaarde voor een gelukkig leven

Helen geeft je niet per definitie een gelukkig leven, dat doe je helemaal zelf, maar het is wel een randvoorwaarde. Zonder te helen van seksueel misbruik kon ik in elk geval niet anders dan een soort half-leven ervaren, waarbij de onderdrukking van mijn emotionele zelf mijn belangrijkste overlevingsmechanisme was. Maar je kunt niet selectief emoties uit zetten, het lijkt erop dat het alles of niets is. Dus als je kiest voor het onderdrukken van de pijn uit het verleden kies je er ook voor om de mogelijkheid van gelukzaligheid en vervulling af te sluiten. Dat is waarom ik er voor gekozen heb om te helen van seksueel misbruik.

Wil jij ook helen?

Wil jij je verleden achter je kunnen laten en van het leven, in al zijn rijkdom en volheid, leren genieten? Een goede start is dan om mijn boek te lezen. Dan krijg je een indruk van de klus die voor je ligt. Met de zelftest uit het boek kun je bepalen waar je staat in het proces van helen.

Bestel het boek hier