De ervaringsdeskundige hulpverlener

Voordelen van de ervaringsdeskundige bij seksueel misbruik

Als je werkzaam bent als coach, therapeut of begeleider bij seksueel misbruik dan is het een voordeel als je ervaringsdeskundige bent. Immers, je hebt ervaring met hoe het is, een aantal dingen kun je vanzelfsprekend begrijpen en ook voor de klanten is het prettig om te weten dat je niet zo snel zult schrikken van wat ze vertellen. Je hebt een vergelijkbaar pad gelopen om te helen van seksueel misbruik en kent de valkuilen en triggers waar iemand tijdens zijn proces tegen aan kunt lopen.

Risico’s van de ervaringsdeskundige

Ervaringsdeskundigheid heeft ook risico’s. Een van de gevaren is dat je te veel gaat invullen hoe iets voor de ander is. Open kijken en luisteren naar hoe iemand het seksueel misbruik ervaren heeft, is van groot belang. Jouw ervaring hoeft niet hetzelfde te zijn als die van je klant.

De valkuil van ‘Ik snap het al’

Het is vaak noodzakelijk dat een klant zijn of haar verhaal een keer helemaal mag vertellen. ‘Ik snap het al’ is dan een remmende factor. Het vraagt om geduld en ruimte voor die ander om op zijn of haar eigen manier het verhaal te doen.

Eigen pijn eerst

Het is heel belangrijk om ook jezelf goed in de gaten te houden. De verhalen van de ander kunnen jou raken op plaatsen waar jij nog pijn hebt. Dan is het van belang dat je goed voor jezelf zorgt en dat je voor jouw pijn een beroep kunt doen op een supervisor of intervisor.

De ervaring van de cliënt is uniek

Uiteindelijk is de zoektocht van therapie: Wat heb je nodig om de draad van je leven weer op te pakken? Hoe jij het seksueel misbruik hebt beleefd is daarin maatgevend. Als slachtoffer ben je de expert van je eigen trauma. Niemand heeft die unieke combinatie van eigenschappen en ervaringen, ook niet de ervaringsdeskundige hulpverlener.

Eigen oordeel opschorten

De professional dient zijn of haar eigen oordeel, over wat seksueel misbruik wel en niet is, buiten te laten staan en echt te luisteren naar de emotionele lading die deze ervaringen hebben voor de overlever zelf. Daarbij mag je eigen verhaal nooit in de weg staan. Op basis van je eigen ervaringen weet je echter wél vaak de juiste vraag te stellen. Je hoort als het ware eerder wat er (nog) niet gezegd wordt.

Je eigen ervaringen voldoende helen

Als ervaringsdeskundige hulpverlener is het daarnaast belangrijk dat je jouw eigen ervaringen voldoende geheeld hebt, alvorens jouw hulp aan een ander aan te bieden. Een hulpmiddel hierbij is de zelftest waarmee je kunt nagaan of je daarin nog iets te doen hebt. Voor veel mensen ook een eye-opener ‘Hoort dat er ook bij?’

Helen van seksueel misbruik door Ivonne MeeuwsenWil jij hulp bieden na seksueel misbruik?

Ben jij ervaringsdeskundig en twijfel je of je voldoende bagage hebt om hulp te bieden? Wil je meer bagage, kennis, feedback en ervaring opdoen in wat er nodig is om verantwoord hulp te bieden? Dan is mijn boek en opleiding wellicht een goed vertrekpunt. De basisopleiding hulp bieden na seksueel misbruik geeft je een goede basis.

Je kunt het boek hier bestellen

Brief aan mijn therapeut – Gastblog Jessica

Beste therapeut,

donker roze bloesem, foto van Agnes van der GraafGrenzen respecteren

Als je jouw en mijn grenzen respecteert, ook als ik ze zelf niet ken, voel ik me steeds een stukje veiliger. Als je me wel over een grens trekt, wordt het blanco in mijn hoofd. Ik dissocieer, ook als je dat misschien niet doorhebt. Ik heb het nodig dat je voorzichtig bent, let op wat er binnenin me gebeur en leert herkennen wanneer ik er niet meer bij ben. Zodat onveiligheid plaats kan maken voor veiligheid.

Fouten toegeven

Als je durft om je fouten toe te geven, geeft me dat het gevoel dat die van mij er ook mogen zijn. Fouten maken vind ik lastig. Ik denk dat ik iedereen teleurstel en er alleen mag zijn als ik alles goed doe. Ik heb het nodig dat je je kwetsbaar durft op te stellen. Zodat ik kan zien dat fouten maken mag.

Om hulp vragen

Als je een collega therapeut om hulp vraagt als je niet meer weet wat je het beste kunt doen, laat mij dat zien dat ik ook hulp nodig mag hebben. Ik los liever zelf mijn problemen op, zonder hulp. Het voelt zwak dat ik het niet in mijn eentje aankan. Ik heb het nodig dat je me laat zien dat het normaal is hulp te zoeken als je het ergens moeilijk mee hebt. Zodat ik ook om hulp leer durven vragen.

Begrijpen

Als je me begrijpt en dat laat merken, voel ik me gehoord. Soms snap ik niet hoe ik in elkaar zit, waarom ik doe wat ik doe. Een deel van mij richt zich nog steeds op overleven. Ik heb het nodig dat je naar me luistert, je inleeft in mijn wereld en mijn overlevingsmechanismen ziet. Zodat ik kan voelen dat er leven na overleven komt.

Wie ik ben

Als je wilt weten wie ik naast mijn problemen ben, geeft me dat het gevoel dat ik meer waard ben dan wat er met me aan de hand is. Soms voelt het alsof ‘wat er met me is gebeurd’ belangrijker is dan wie ik ben. Ik heb het nodig dat je vraagt naar wie er achter de pijn zit en dat je ook blijft luisteren als ik geen antwoord weet. Zodat ik kan merken dat er meer is dan alleen ellende.

Vertrouwen

Als je vertrouwen in me hebt, geeft dat me hoop dat het ooit nog goed kan komen. Ik voel me vaak een hopeloos geval dat te moeilijk doet om ooit gelukkig te kunnen worden. Ik heb het nodig dat ik leer vertrouwen op mezelf. Het helpt me als je dat even van me over wilt nemen totdat ik het zelf heb geleerd.

Jessica

Meer van Jessica

Jessica’s eigen blog staat hier: Uit het donker

Op zoek naar een geschikte therapeut? Kijk op hulpverlening na seksueel misbruik

Wat je in therapie kunt verwachten

Wat je in therapie kunt verwachten

Toen ik voor het eerst in therapie ging, had ik geen idee wat ik moest verwachten. Ik had vage ideeën in mijn hoofd over een bank waar je op kon liggen en dat je dan eindeloos je verhaal mocht doen. Inmiddels ben ik er wel achter dat het ook anders kan, dat het beeld dat ik over therapie in mijn hoofd had enkel geldt voor de Freudiaanse psychoanalytische therapie. Ik ben nooit in therapie geweest bij een psychoanalyticus en meestal zat ik gewoon op een bank of comfortabele stoel.

Wat je in therapie tegenkomt

Ik ben inmiddels in therapie geweest bij een enorme verscheidenheid aan therapeuten en kan wel zeggen dat een eenduidig ‘zo gaat het in therapie’ niet te geven is. Wél zijn er een paar kenmerken waar ik het over wil hebben. Vooral omdat het handig kan zijn om te weten, als je in therapie gaat.

In therapie: de intake

Alle therapeuten die ik heb meegemaakt, gaan eerst in gesprek. De intake kan soms gekoppeld zijn aan een eerste consult en soms staat het daar los van. Hoe een intake er aan toe gaat, kan heel verschillend zijn. Als mensen bij mij komen voor coaching, ga ik bijvoorbeeld gewoon met mensen in gesprek en ik heb in mijn hoofd wel een lijstje van dingen die ik wil vragen. Vaak komen die vanzelf aan bod, en als dat niet zo is vraag ik er naar. Ga je in therapie bij een grotere instelling, dan wordt de intake vaak gedaan door iemand anders dan waarbij je in therapie komt. Soms bestaat de intake dan uit één gesprek, soms uit meerdere gecombineerd met het invullen van allerlei tests.

De diagnose

In een reguliere setting ontkom je niet aan een diagnose. Alleen dan kunnen ze je een behandelplan aanbieden, dat dan past bij die diagnose (dat heeft te maken met de eisen van de ziektekostenverzekering). In de zogenaamde alternatieve sector is een diagnose veel minder gebruikelijk. Daar wordt gekeken naar wat je klachten zijn, wat je problemen zijn en hoe je daar aan kunt werken. Wél wordt er meestal een voorstel gedaan over het verdere verloop, door de therapeut.

Het behandelplan/voorstel

Afhankelijk van waar jij het meeste last van hebt en waar je hulp bij vraagt, komt er een voorstel op tafel te liggen, over hoe je daar aan kunt werken. Soms is dat een heel traject ineens (bij reguliere instellingen werken ze met een Diagnose-Behandel-Combinatie, daarop kun je alleen ja of nee kiezen) of het is een voorstel om eens een paar weken en bepaalde manier van werken te volgen en dan te evalueren. Het is belangrijk dat de manier van werken bij je past en een goede therapeut zal je dan ook de tijd en ruimte geven om over het voorstel na te denken.

Het plan of voorstel bevalt je en je gaat in therapie

De therapeut is verantwoordelijk voor het aanbieden van de methode. Dat kan van alles zijn: gesprekken in een bepaalde frequentie, schrijftherapie, teken- of schildertherapie, gestructureerde manieren om iets aan- of af te leren… etc. etc. Elke methode valt of staat met vijf dingen:

  • Of je je veilig voelt bij de therapeut
  • Of je er aan toe bent om je verleden onder ogen te zien
  • Of de therapie/methode bij je past
  • Of je de ruimte krijgt om het op jouw tempo te doen
  • Of je de klik hebt met de therapeut

Hoe kies je waar je in therapie gaat?

Als je een tweedehands auto gaat kopen, ga je eerst nadenken over wat jouw doel is met de auto. Wat ga je er mee doen? Als je op Zandvoort mee gaat doen met de achteruitrijraces heb je een ander doel met je auto, dan wanneer je er je caravan achter wilt hangen. Een gezin met 4 kinderen heeft misschien een grotere auto nodig dan een alleenstaande. Als je eenmaal weet waar je auto voor bedoeld is, dan heb je de keuze al behoorlijk ingeperkt. Voor een auto ga je daarna meestal bij een paar dealers langs. Je laat je informeren over de kenmerken van de verschillende merken, over hoe zuinig hij rijdt, etc.

Shoppen om in therapie te gaan is niet anders

Ik zou iedereen die in therapie gaat, aanraden om eerst goed na te denken over wat ze van therapie verwachten. Waar gaat het om?

  • Wil je bijvoorbeeld alleen van de klachten/symptomen af?
  • Wil je vooral je verhaal een keer vertellen?
  • Wil je je verleden een plekje geven, zodat je er geen last meer van hebt?
  • Wil je rouwen om het verleden?
  • Wil je iets anders?

Daarna heeft het zin om je eerst eens te oriënteren op wat voor soorten therapie er zijn. In welke therapie past bij jouw doel? Pas daarna kun je kijken welke therapeuten bij jou in de buurt met het soort therapie werkt dat voor jou passend is. Je kunt een ‘proefritje’ gaan doen, door een intake af te spreken. Als een therapeut voor jou passend is én hij of zij biedt het soort therapie aan wat jij prettig vindt, dan kun je in therapie gaan bij die persoon. Zo niet, dan zoek je gewoon verder.

Na een keer of vier/vijf

Als het goed is, stelt de therapeut na een keer of vier, vijf voor om te evalueren hoe het gaat. Als dat niet zo is, kun je daar zelf om vragen. Want als je na een paar keer merkt dat het toch niet werkt, of dat het te snel of juist te langzaam gaat, is het goed om dat bij te stellen. Tenslotte ga je voor jezelf in therapie.

Waar vind je een therapeut?

Een aantal therapeuten staat vernoemd op de website ‘Hulpverlening na seksueel misbruik’. Dit zijn allemaal mensen die specifiek werken met seksueel misbruikte klanten en dus ervaring hebben met de problemen waar jij mee te maken hebt.

Symposium ‘Wat wél werkt! Hulpverlening na seksueel misbruik’

In 2014 weer een Symposium!

Het Symposium in 2013, in Ede met 50 zorgprofessionals in de zaal, was inhoudelijk en organisatorisch een groot succes. Toch waren er lessen uit te leren, die we in de evaluatie en analyse ter harte hebben genomen. Het symposium was in 2013 vooral gericht op de reguliere zorg. Voor artsen, psychiatrisch verpleegkundigen en seksuologen hadden we accreditatie aangevraagd. Toch bleek meer dan de helft van de bezoekers daar geen gebruik van te maken. Sterker nog, de meerderheid van de mensen in de zaal waren ‘alternatieve’ hulpverleners.

Terugkijken en vooruitkijken

Accreditatie is dus blijkbaar niet de belangrijkste factor. Of iemand naar een symposium over seksueel misbruik komt, hangt van andere dingen af. Inhoudelijk scoorden we gemiddeld boven een acht met nagenoeg alle presentaties, daar kan je bijna geen verbetering in verwachten. De organisatie door D’ondersteuning kreeg zelfs een 9 gemiddeld. Kortom, hoe kun je zo’n symposium nog verbeteren?

Verbeterpuntje: Deelnemersaantallen

Het aantal deelnemers viel wat tegen. Dat is natuurlijk jammer als je een goed symposium neerzet en dat betekent dat de promotie van het Symposium echt beter mag. Bij analyse bleek dat de betaalde online promotie niet of onvoldoende gewerkt heeft. Beter ging het bij de persoonlijke werving. Mensen die wij in onze netwerken benaderd hebben, waren in de meerderheid. Een heldere boodschap via de website en de sociale media leverde ook e.e.a. aan deelnemers op. Dat geeft richting aan het promotieplan voor 2014.

Er is meer dan alleen reguliere hulpverlening

Wat verder nog opviel was dat de presentatie van Margreet Krottje, die een lans breekt voor hulpverlening die buiten de gebaande paden van DBC’s en protocollen durft te gaan, bijzonder hoog gewaardeerd werd. Langzaam werd het plan geboren om een symposium te organiseren in 2014 dat alternatieven in beeld brengt voor de reguliere hulpverlening. Dat idee nam vastere vormen aan toen, op het Symposium ‘Het verschil maken’ (en in het boek) van Sonja Leferink van Slachtofferhulp, duidelijk werd dat de meeste slachtoffers van seksueel misbruik hun hulp zoeken en vinden in het alternatieve circuit. Dat sloot overigens ook aan bij mijn eigen ervaring.

Het symposium ‘Wat wél werkt. Hulpverlening na seksueel misbruik’

Lien Daams van JeBesteBest en ik organiseren op 1 november 2014 in Zutphen een nieuw symposium. ‘Wat wél werkt! Hulpverlening na seksueel misbruik’ is gericht op hulpverleners, beleidsmakers, therapeuten en andere belanghebbenden. Met name ook de grote hoeveelheid zelfstandig professionals die zich op dit vlak inzetten. Om de deelname voor iedereen betaalbaar te houden vragen we geen accreditatie aan (je kunt dit eventueel wél zelf aanvragen bij je beroepsvereniging).

Best practice, leren van de ervaringen van anderen

We zijn op zoek gegaan naar actuele methoden die met succes ingezet worden bij de hulpverlening na seksueel misbruik. Onze zoektocht was naar ‘best practice’ voorbeelden van wat er in de praktijk van de hulpverlening na seksueel misbruik gewoon wérkt. Methoden en technieken die hun nut dagelijks in de praktijk bewijzen, zelfs al is er vaak geen wetenschappelijk onderzoek naar verricht. Dingen die je concreet en praktisch in jouw hulpverlening kunt integreren. Naar mijn mening zijn we daar uitermate goed in geslaagd. Maar vorm vooral je eigen mening, gebaseerd op de feiten: Het programma van het Symposium staat op hulpverlening na seksueel misbruik.