Seksueel misbruik en de familie

De rol van de familie

Steun van je familie is niet vanzelfsprekend als je seksueel misbruikt bent. Wanneer je gaat praten over seksueel misbruik, kan het zijn dat je familie niet achter je gaat staan. Men heeft liever dat je het stil houdt, omdat er zoveel taboe rust op het onderwerp. ‘Wat zullen de buren denken?’

Toeschouwers hebben hun eigen schuldgevoel

Zolang het niet besproken wordt, kan de familie het met de ‘mantel der liefde’ bedekken. Dan hoeven zij niet te kijken naar hun eigen rol. Als ouder, broer, zus, etc. ben je immers toeschouwer. Het is moeilijk voor te stellen dat de familie niets meekrijgt van wat er gebeurt. Het meeste misbruik gebeurt immers gewoon thuis. Maar wegkijken is makkelijker dan je onderbuikgevoel laten spreken.

De oogkleppen mogen af!

Het is de verdienste van deze tijd, met #metoo en betere educatie, dat seksueel misbruik íets bespreekbaarder is geworden. Het is dan ook van belang dat wij ons gaan informeren over mogelijke signalen, achtergronden en langetermijneffecten van seksueel misbruik. Zodat áls er signalen zijn, deze niet gemist worden.

Waar moet je op letten?

In het verleden was er weinig bekend over seksueel misbruik. Zelfs als mensen signalen waarnamen bij het kind, kwam niet bij hen op dat er sprake kon zijn van seksueel misbruik, gewoon omdat ze het niet verwachtten. Inmiddels weet een meerderheid van de mensen wel dat seksueel misbruik vaker voorkomt dan je denkt. De signalen zouden ook bij iedereen bekend moeten zijn.

Signalen om op te letten

Er zijn soms signalen vanuit het kind. Waar je op kunt letten is het volgende:

  • Plotselinge gedragsveranderingen in het kind
  • Seksueel wervend gedrag van het kind
  • Niet leeftijdsadequate kennis over seksualiteit (vroegrijp)
  • Ongemak bij lichamelijk contact

Dadersignalen

Veel belangrijker is het nog om de dadersignalen te kennen. Want kinderen laten niet altijd iets zien waaruit je kunt afleiden dat het foute boel is. Hoe lastig ook, omdat je mensen wilt vertrouwen, is het van belang om de volwassenen die contact hebben met het kind in de gaten te houden.

  • Wie heeft gelegenheid: wie heeft veel mogelijkheid om tijd door te brengen met jouw kind. Inclusief familieleden want ruwweg de helft van de daders is directe familie van het slachtoffer. 
  • Wie heeft een bijzondere band met het kind? Wie is er meer dan gemiddeld geïnteresseerd in jouw kind?
  • Hoe reageert iemand op verhalen over seksueel misbruik in de media?
  • Hoe staat iemand tegenover de wet?

Je ziet, er zijn kind-signalen en dader signalen. Niet iedereen is direct een verdachte. Maar het is wel zaak om alert te blijven.

Mijn eigen ervaring

De man die mij misbruikt spreekt dikwijls in bijzijn van mijn familie smalend over de wet. Hij lijkt een bijzondere band met mij te hebben. Hij is geen familie, maar is in die tijd wel een vertrouwde volwassene die toegang tot mij heeft. Het misbruik vindt plaats in mijn eigen huis, maar ook in het huis van zijn moeder en later in het huis dat hij met zijn vrouw deelt. Hij creëert gelegenheid te over. Mijn gedrag verandert drastisch. Van een braaf, gehoorzaam kind wordt ik in één klap een onhandelbare puber. Niemand stelt vragen, niemand grijpt in. Niemand benoemt dat het opmerkelijk is, ronduit verdacht zelfs, dat een man van 35 zoveel bemoeienis heeft met een meisje van twaalf.

 

Seksueel misbruik gebeurt vaak gewoon thuis

Daders zijn juist de mensen waarvan je het niet zou verwachten. Getapte figuren die een gezin hebben, gezellige kletsers, dominante of zachtaardige types. Daders investeren in een goede relatie met de volwassenen rondom het kind. Als jij minder alert bent, kan de dader (soms jarenlang) zijn/haar gang gaan. Dat is hoe het werkt.

Als omstander wordt je nét zo goed ingepalmd als het slachtoffer

Die waarheid is oncomfortabel. Maar daarmee niet minder waar.

Informeer jezelf over seksueel misbruik

Wil jij meer weten over seksueel misbruik en hoe jij kunt helpen als iemand die jou lief is het heeft meegemaakt? Lees het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’ In onze boekwinkel vind je dit en vele andere boeken over seksueel misbruik.

Bestel het boek hier!

Mijn partner is overlever van seksueel misbruik

Je partner heeft seksueel misbruik meegemaakt

Op enig moment in de relatie kom je dit te weten. In een ideale wereld zou je dit van je partner weten voordat je een relatie aangaat zodat je in elk geval de illusie kunt hebben dat je er met open ogen ingaat. Ook dan kom je bijna zeker nog dingen tegen die je niet had verwacht.

Soms weet de partner het niet bij aanvang

Sommige overlevers van seksueel misbruik weten niet dat ze misbruikt zijn, door verdringing of dissociatie. Anderen weten het wel maar kunnen of willen er (nog) niet over praten. De schuld en schaamte die rond seksueel misbruik hangt maakt het moeilijk om over te praten. Dat is waarom het vaak niet of niet op tijd gebeurt. Als partner wordt je dan plotseling geconfronteerd met een feit uit het verleden. Je lief is leed aangedaan door een ander.

Boos worden

Boos worden is een natuurlijke reactie. Maar voor je lief is boos worden is vaak een onveilige reactie. Het is niet gemakkelijk om je te realiseren dat je lief, als hij of zij voor het eerst gaat vertellen over het seksueel misbruik misschien nog niet eens boos is.

Loyaliteit

Zeker als het misbruik in de gezinssituatie heeft plaatsgevonden spelen er vaak verwarde loyaliteiten. Jouw boosheid kan dan zelfs een tegenreactie van je partner geven. Hij of zij gaat dan ineens de misbruiker verdedigen. Wat belangrijk is om te onthouden: voor jou is dit feit een bommetje dat net op je kop gegooid is. Je partner leeft echter al jaren met deze waarheid, bewust, halfbewust of onbewust.

Partners hebben hulp nodig

In mijn praktijk heb ik evenveel partners als overlevers van seksueel misbruik. Partners die hulp zoeken, omadt ze lange tijd geprobeerd hebben om de ideale partner te zijn en daar stuk op zijn gelopen. Die zich afvragen: ‘Wordt het ooit beter? Wordt het ooit weer normaal?’

Secundair trauma

Waar partners mee worstelen zijn dingen die in de normale verwachting van een relatie horen, die in deze relatie niet of nauwelijks gebeuren. Jarenlang zonder enige vorm van contact leven. Of seksualiteit en intimiteit zijn volledig uit de relatie verdwenen, zelfs handje vasthouden is taboe. Emotionele uitbarstingen die onvoorspelbaar (want getriggerd) zijn. De eenzaamheid in zo’n relatie is groot en het is niet overdreven om te spreken van een secundair trauma.

Kun je mijn partner helen?

Deze partners komen dan bij mij met de vraag: ‘Kun je mijn partner helen.’
Bij navraag blijkt de partner die seksueel misbruik heeft meegemaakt dan niet op de hoogte te zijn van de hulpvraag en ook niet gemotiveerd te zijn om hulp te zoeken. Nee, de partner helen kan ik niet. Maar ik kan je wel leren om beter om te gaan met de langetermijngevolgen van seksueel misbruik zoals die zich in je partner manifesteren.

Zoek hulp voor jezelf

De belangrijkste tip is dan ook, zoek hulp voor jezelf. Het is een waarheid als een koe, dat je een ander niet kunt veranderen. Het enige wat je kunt veranderen, is jouw reactie op die ander. Vaak zitten mensen in een relatie samen in een vast, voorspelbaar patroon.

Stop met op eieren lopen

In dit soort relaties is het vaak de partner die op eieren loopt om de ‘zielige’ overlever van seksueel misbruik vooral niet te triggeren. De uitweg is om het patroon te leren doorzien, je er bewust van worden. Te kijken hoe je zou willen dat het anders was en dat dan goed te communiceren.

Boek voor jou als partner

een boek voor jou als partnerIk schreef deze blog in 2013, maar het thema liet mij niet los. Wat doe je als je partner seksueel misbruikt is? Daarom heb ik in april 2016 een boek uitgebracht speciaal voor partners van mensen die misbruikt zijn, getiteld: ‘Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van je relatie.’

In het boek vind je herkenning, erkenning en praktische tips. Het is gebaseerd op mijn ervaringen in de praktijk als coach en interviews die ik met een aantal partners heb gehouden.

Te koop via de boekenwinkel

Automutilatie en zelfpijniging na seksueel misbruik

Seksueel misbruik en automutilatie

Seksueel misbruik plaatst een kind in een positie van machteloosheid. Je kunt je niet verweren, omdat de volwassene (of het oudere kind) de macht heeft en jou onderdrukt. De dader heeft er groot belang bij dat jij niet gaat praten. Dat je je onderwerpt en overgeeft. Dat kan op allerlei manieren, van grof geweld tot verfijnde manipulatie, van dreigementen tot het medeplichtig maken.

Je autonomie heroveren

Automutilatie kan een (wanhopige) manier zijn om iets van je autonomie te heroveren. Dit is iets waar jij controle over hebt. Soms is het een signaal naar buiten toe. Als je op zichtbare plekken snijdt, hoop je misschien dat iemand het opmerkt en dat je hulp krijgt. Soms is het jouw geheim, een wereld waar niemand bij mag. Een plek waar alleen jij van weet en ervaar je daar een soort controle en veiligheid.

Automutilatie heeft een doel

In de hulpverlening gaat men er vaak van uit dat het stoppen van de automutilatie de eerste stap is. Hiermee gaat men voorbij aan het feit dat het gedrag een doel heeft! Het is een symptoom, geen op zichzelf staande stoornis. Het is een poging om iets op te lossen, hoe onhandig en schadelijk ook. Je kunt ook op een andere manier met automutileren om  gaan. Door te kijken welk doel het gedrag dient en daar andere oplossingen voor te zoeken.

Onderzoek wat het doel van de automutilatie is

Wanneer je het doel van het automutileren (bij jou, want het betekent niet voor iedereen hetzelfde) kunt achterhalen, kun je gericht kijken naar andere manieren om hetzelfde te bereiken. Manieren die niet (of minder) schadelijk zijn voor de gezondheid. Zo kun je op een minder ingrijpende manier van het automutileren af komen.

Mogelijke doelen van automutileren

Ik noem hieronder een aantal mogelijke doelen van automutileren en doe suggesties voor vervangende handelingen/mogelijkheden om de spanning op te lossen.

Gaat het om bestraffen?

Bij straf hoort pijn. Je kunt jezelf te pijnigen op manieren die geen schade doen aan je lijf, zoals je handen in een bak met ijsblokjes steken. Doe dat lang genoeg en als je ze eruit haalt, zullen ze nog een poos flink pijn doen.

Gaat het om voelen dat je leeft?

Sport kan een uitkomst bieden, heel hard lopen of fietsen bijvoorbeeld (pas op: extreem veel sporten kan juist weer een risico opleveren). Extreme sporten waarbij veel adrenaline vrijkomt kan je een gevoel geven dat je leeft en kan automutilatie vervangen.

Vlucht je voor gedachten, herbelevingen en paniek?

Ademhalingsoefeningen kunnen je daar bij helpen, mindfulness of andere aandachtsoefeningen. Je kunt ook kijken of afleiding soelaas biedt.  Zit je in een herbeleving of dreig je daar naar toe te gaan? Neem heel bewust je omgeving waar. Welke kleur heeft je stoel? Hoe groot is het patroon op je kleding? Tellen kan ook helpen.

Ben je gedissocieerd?

Ben je letterlijk uit je lijf? Ga heel bewust voelen hoe je zit, elke zenuw elke spier. Of neem een huisdier/hulphond. Huisdieren zijn in wisselende mate gevoelig voor paniek en dissociatie en kunnen enorm helpen doordat ze oordeelvrij aanwezig zijn. Hulphonden zijn speciaal getraind (op maat) om dissociatie te herkennen en leren om jou weer terug te brengen.

Andere oplossingen ipv automutilatie geven je rust en ruimte

Door te experimenteren met andere oplossingen voor hetzelfde probleem, kom je uiteindelijk bij een manier die werkt voor jou. Een manier die de cyclus van zelfbeschadiging doorbreekt en die je de rust en ruimte geeft. Dat geeft je de tijd om te gaan werken aan het echte probleem.

Het probleem achter de automutilatie aanpakken

De automutilatie deed je ergens voor. Dat is het stuk wat je op te lossen hebt. Als je dat oplost verdwijnt uiteindelijk de noodzaak om jezelf te beschadigen. Het aanpakken van je verleden van seksueel misbruik kan je helpen om de regie over je eigen leven weer in handen te krijgen.

Hulp nodig?

Hulp nodig bij het verwerken van je verleden van seksueel misbruik? Kijk hier voor een goede hulpverlener.

Meer weten over de langetermijneffecten van seksueel misbruik? Erover lezen in heldere taal die er niet omheen draait? Bestel het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’

Bestel het boek hier

Lichamelijke klachten (lang) na seksueel misbruik

Naast psychische ook lichamelijke klachten van seksueel misbruik

Er zijn lichamelijke klachten, die samenhangen met seksueel misbruik, die direct verband houden met de psychische klachten. Denk bijvoorbeeld aan spanningen, hoofdpijnen en misselijkheid. Daarnaast zijn er ook lichamelijke klachten die onevenredig vaak voorkomen bij mensen die in hun jeugd seksueel misbruik hebben meegemaakt, waarbij de link niet zo gemakkelijk te leggen is.

Stressreacties

Reacties die te maken hebben met stress leveren vaak fysieke klachten en beschadigingen op. Denk daarbij bijvoorbeeld aan mensen die in zichzelf snijden, die overeten of zichzelf juist uithongeren (zie ook mijn blog over automutilatie). Maar ook als direct uitvloeisel van seksueel misbruik zijn er klachten. Letterlijk alle klachten rondom de geslachtsorganen komen meer voor bij slachtoffers van seksueel kindermisbruik.

Allerlei klachten rondom het geslacht

Alles wat te maken heeft met het geslachtsorgaan is bij seksueel misbruik aangeraakt. Waar wel onderzoeken naar zijn is wat de risico’s zijn van heel vroeg in je leven seksueel actief zijn. Dit is in het geval van misbruik natuurlijk onvrijwillig gebeurd en de risico’s liegen er niet om.

Risico’s van seksuele activiteiten op jonge leeftijd

Ik heb wat online onderzoek gedaan naar diverse aandoeningen. Dan kom je tot het volgende beeld:

  • verdubbeld risico op baarmoederhalskanker
  • kans op SOA’s
  • verhoogde kans op vleesbomen
  • kans op onvruchtbaarheid
  • kans op infecties aan de geslachtsorganen
  • kans op beschadigingen aan de geslachtsorganen
  • gevoelloosheid in de geslachtsorganen
  • incontinentie
  • maag en darm klachten

De gezondheidsrisico’s van seksueel misbruik zijn dus aanzienlijk en in het algemeen kun je stellen: hoe jonger het slachtoffer hoe groter de risico’s. De gemiddelde leeftijd waarop seksueel misbruik begint is 8 jaar.

Menstruatieklachten

De meeste vrouwen kennen het wel, de tijd van de maand waarbij je het liefst in een zwarte tent zou wegkruipen en wachten tot het voorbij gaat. Buikpijn, soms hoofdpijn en neerslachtigheid maken dat je geen zin hebt in sociale contacten.

Extreme menstruatieklachten

Ik heb er geen formeel onderzoek naar gedaan, maar het is mij wel opgevallen dat letterlijk alle vrouwen die ik begeleid heb in mijn praktijk, in extreme mate menstruatieklachten hebben. Extreem in de zin van: extreem vaak menstruatie krijgen, met alle gezondheidsrisico’s van dien, extreem bloeden en extreme buikpijn.

Verontwaardiging

Toen ik er achter kwam dat een deel van mijn menstruatie klachten te maken hadden met het seksueel misbruik, werd ik boos op de man die mij misbruikt had. Ik heb jarenlang erg pijnlijke menstruatie klachten gehad die pas verdwenen na een serie consulten bij een klassiek homeopaat.

Seksueel misbruik leidt tot nogal wat lichamelijke klachten

Maar het zijn nogal wat risico’s waaraan je een kind blootstelt. De feiten van seksueel misbruik moeten echt de wereld in. Mensen moeten gaan weten wat seksueel misbruik allemaal voor gevolgen heeft.

Oncomfortabele waarheid

Ik houd niet van slachtoffergedrag en ik weet 100 % zeker dat je kunt helen van seksueel misbruik. Maar dat vraagt wel dat we bereid zijn om ook dit soort oncomfortabele waarheden tot ons door te laten dringen.

Stel je voor

Stel je een meisje van acht maar eens voor. Misschien je dochter, misschien jijzelf als kind. Stel je een klein meisje voor, die door een volwassene seksueel misbruikt wordt. Verkracht wordt, of het nou wel of niet met geweld gepaard gaat. Het ís een verkrachting. Lichamelijk, geestelijk en emotioneel is een kind van acht niet toe aan volwassen seks. De gevolgen zijn aanzienlijk, schadelijk en ingrijpend.

Praten over de lichamelijke gevolgen

Het wordt tijd dat ook dit verhaal, over de lichamelijke gevolgen van seksueel misbruik, in de media komt. De langetermijngevolgen zijn levensbreed en desastreus, ook op lichamelijk gebied.

Meer weten over seksueel misbruik?

Voorkant cover boek: Seksueel misbruikt Mijn lichaam wil een verhaal vertellenIn onze boekwinkel zijn een flink aantal titels te koop.

Bijvoorbeeld het boek van Melissa van der Meer over danstherapie: Seksueel misbruikt! Mijn lichaam wil een verhaal vertellen.