Mijn partner is overlever van seksueel misbruik

Je partner heeft seksueel misbruik meegemaakt

Op enig moment in de relatie kom je dit te weten. In een ideale wereld zou je dit van je partner weten voordat je een relatie aangaat zodat je in elk geval de illusie kunt hebben dat je er met open ogen ingaat. Ook dan kom je bijna zeker nog dingen tegen die je niet had verwacht.

Soms weet de partner het niet bij aanvang

Sommige overlevers van seksueel misbruik weten niet dat ze misbruikt zijn, door verdringing of dissociatie. Anderen weten het wel maar kunnen of willen er (nog) niet over praten. De schuld en schaamte die rond seksueel misbruik hangt maakt het moeilijk om over te praten. Dat is waarom het vaak niet of niet op tijd gebeurt. Als partner wordt je dan plotseling geconfronteerd met een feit uit het verleden. Je lief is leed aangedaan door een ander.

Boos worden

Boos worden is een natuurlijke reactie. Maar voor je lief is boos worden is vaak een onveilige reactie. Het is niet gemakkelijk om je te realiseren dat je lief, als hij of zij voor het eerst gaat vertellen over het seksueel misbruik misschien nog niet eens boos is.

Loyaliteit

Zeker als het misbruik in de gezinssituatie heeft plaatsgevonden spelen er vaak verwarde loyaliteiten. Jouw boosheid kan dan zelfs een tegenreactie van je partner geven. Hij of zij gaat dan ineens de misbruiker verdedigen. Wat belangrijk is om te onthouden: voor jou is dit feit een bommetje dat net op je kop gegooid is. Je partner leeft echter al jaren met deze waarheid, bewust, halfbewust of onbewust.

Partners hebben hulp nodig

In mijn praktijk heb ik evenveel partners als overlevers van seksueel misbruik. Partners die hulp zoeken, omadt ze lange tijd geprobeerd hebben om de ideale partner te zijn en daar stuk op zijn gelopen. Die zich afvragen: ‘Wordt het ooit beter? Wordt het ooit weer normaal?’

Secundair trauma

Waar partners mee worstelen zijn dingen die in de normale verwachting van een relatie horen, die in deze relatie niet of nauwelijks gebeuren. Jarenlang zonder enige vorm van contact leven. Of seksualiteit en intimiteit zijn volledig uit de relatie verdwenen, zelfs handje vasthouden is taboe. Emotionele uitbarstingen die onvoorspelbaar (want getriggerd) zijn. De eenzaamheid in zo’n relatie is groot en het is niet overdreven om te spreken van een secundair trauma.

Kun je mijn partner helen?

Deze partners komen dan bij mij met de vraag: ‘Kun je mijn partner helen.’
Bij navraag blijkt de partner die seksueel misbruik heeft meegemaakt dan niet op de hoogte te zijn van de hulpvraag en ook niet gemotiveerd te zijn om hulp te zoeken. Nee, de partner helen kan ik niet. Maar ik kan je wel leren om beter om te gaan met de langetermijngevolgen van seksueel misbruik zoals die zich in je partner manifesteren.

Zoek hulp voor jezelf

De belangrijkste tip is dan ook, zoek hulp voor jezelf. Het is een waarheid als een koe, dat je een ander niet kunt veranderen. Het enige wat je kunt veranderen, is jouw reactie op die ander. Vaak zitten mensen in een relatie samen in een vast, voorspelbaar patroon.

Stop met op eieren lopen

In dit soort relaties is het vaak de partner die op eieren loopt om de ‘zielige’ overlever van seksueel misbruik vooral niet te triggeren. De uitweg is om het patroon te leren doorzien, je er bewust van worden. Te kijken hoe je zou willen dat het anders was en dat dan goed te communiceren.

Boek voor jou als partner

een boek voor jou als partnerIk schreef deze blog in 2013, maar het thema liet mij niet los. Wat doe je als je partner seksueel misbruikt is? Daarom heb ik in april 2016 een boek uitgebracht speciaal voor partners van mensen die misbruikt zijn, getiteld: ‘Partners in beeld. Seksueel misbruik raakt het hart van je relatie.’

In het boek vind je herkenning, erkenning en praktische tips. Het is gebaseerd op mijn ervaringen in de praktijk als coach en interviews die ik met een aantal partners heb gehouden.

Te koop via de boekenwinkel

Automutilatie en zelfpijniging na seksueel misbruik

Seksueel misbruik en automutilatie

Seksueel misbruik plaatst een kind in een positie van machteloosheid. Je kunt je niet verweren, omdat de volwassene (of het oudere kind) de macht heeft en jou onderdrukt. De dader heeft er groot belang bij dat jij niet gaat praten. Dat je je onderwerpt en overgeeft. Dat kan op allerlei manieren, van grof geweld tot verfijnde manipulatie, van dreigementen tot het medeplichtig maken.

Je autonomie heroveren

Automutilatie kan een (wanhopige) manier zijn om iets van je autonomie te heroveren. Dit is iets waar jij controle over hebt. Soms is het een signaal naar buiten toe. Als je op zichtbare plekken snijdt, hoop je misschien dat iemand het opmerkt en dat je hulp krijgt. Soms is het jouw geheim, een wereld waar niemand bij mag. Een plek waar alleen jij van weet en ervaar je daar een soort controle en veiligheid.

Automutilatie heeft een doel

In de hulpverlening gaat men er vaak van uit dat het stoppen van de automutilatie de eerste stap is. Hiermee gaat men voorbij aan het feit dat het gedrag een doel heeft! Het is een symptoom, geen op zichzelf staande stoornis. Het is een poging om iets op te lossen, hoe onhandig en schadelijk ook. Je kunt ook op een andere manier met automutileren om  gaan. Door te kijken welk doel het gedrag dient en daar andere oplossingen voor te zoeken.

Onderzoek wat het doel van de automutilatie is

Wanneer je het doel van het automutileren (bij jou, want het betekent niet voor iedereen hetzelfde) kunt achterhalen, kun je gericht kijken naar andere manieren om hetzelfde te bereiken. Manieren die niet (of minder) schadelijk zijn voor de gezondheid. Zo kun je op een minder ingrijpende manier van het automutileren af komen.

Mogelijke doelen van automutileren

Ik noem hieronder een aantal mogelijke doelen van automutileren en doe suggesties voor vervangende handelingen/mogelijkheden om de spanning op te lossen.

Gaat het om bestraffen?

Bij straf hoort pijn. Je kunt jezelf te pijnigen op manieren die geen schade doen aan je lijf, zoals je handen in een bak met ijsblokjes steken. Doe dat lang genoeg en als je ze eruit haalt, zullen ze nog een poos flink pijn doen.

Gaat het om voelen dat je leeft?

Sport kan een uitkomst bieden, heel hard lopen of fietsen bijvoorbeeld (pas op: extreem veel sporten kan juist weer een risico opleveren). Extreme sporten waarbij veel adrenaline vrijkomt kan je een gevoel geven dat je leeft en kan automutilatie vervangen.

Vlucht je voor gedachten, herbelevingen en paniek?

Ademhalingsoefeningen kunnen je daar bij helpen, mindfulness of andere aandachtsoefeningen. Je kunt ook kijken of afleiding soelaas biedt.  Zit je in een herbeleving of dreig je daar naar toe te gaan? Neem heel bewust je omgeving waar. Welke kleur heeft je stoel? Hoe groot is het patroon op je kleding? Tellen kan ook helpen.

Ben je gedissocieerd?

Ben je letterlijk uit je lijf? Ga heel bewust voelen hoe je zit, elke zenuw elke spier. Of neem een huisdier/hulphond. Huisdieren zijn in wisselende mate gevoelig voor paniek en dissociatie en kunnen enorm helpen doordat ze oordeelvrij aanwezig zijn. Hulphonden zijn speciaal getraind (op maat) om dissociatie te herkennen en leren om jou weer terug te brengen.

Andere oplossingen ipv automutilatie geven je rust en ruimte

Door te experimenteren met andere oplossingen voor hetzelfde probleem, kom je uiteindelijk bij een manier die werkt voor jou. Een manier die de cyclus van zelfbeschadiging doorbreekt en die je de rust en ruimte geeft. Dat geeft je de tijd om te gaan werken aan het echte probleem.

Het probleem achter de automutilatie aanpakken

De automutilatie deed je ergens voor. Dat is het stuk wat je op te lossen hebt. Als je dat oplost verdwijnt uiteindelijk de noodzaak om jezelf te beschadigen. Het aanpakken van je verleden van seksueel misbruik kan je helpen om de regie over je eigen leven weer in handen te krijgen.

Hulp nodig?

Hulp nodig bij het verwerken van je verleden van seksueel misbruik? Kijk hier voor een goede hulpverlener.

Meer weten over de langetermijneffecten van seksueel misbruik? Erover lezen in heldere taal die er niet omheen draait? Bestel het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’

Bestel het boek hier

Lichamelijke klachten (lang) na seksueel misbruik

Naast psychische ook lichamelijke klachten van seksueel misbruik

Er zijn lichamelijke klachten, die samenhangen met seksueel misbruik, die direct verband houden met de psychische klachten. Denk bijvoorbeeld aan spanningen, hoofdpijnen en misselijkheid. Daarnaast zijn er ook lichamelijke klachten die onevenredig vaak voorkomen bij mensen die in hun jeugd seksueel misbruik hebben meegemaakt, waarbij de link niet zo gemakkelijk te leggen is.

Stressreacties

Reacties die te maken hebben met stress leveren vaak fysieke klachten en beschadigingen op. Denk daarbij bijvoorbeeld aan mensen die in zichzelf snijden, die overeten of zichzelf juist uithongeren (zie ook mijn blog over automutilatie). Maar ook als direct uitvloeisel van seksueel misbruik zijn er klachten. Letterlijk alle klachten rondom de geslachtsorganen komen meer voor bij slachtoffers van seksueel kindermisbruik.

Allerlei klachten rondom het geslacht

Alles wat te maken heeft met het geslachtsorgaan is bij seksueel misbruik aangeraakt. Waar wel onderzoeken naar zijn is wat de risico’s zijn van heel vroeg in je leven seksueel actief zijn. Dit is in het geval van misbruik natuurlijk onvrijwillig gebeurd en de risico’s liegen er niet om.

Risico’s van seksuele activiteiten op jonge leeftijd

Ik heb wat online onderzoek gedaan naar diverse aandoeningen. Dan kom je tot het volgende beeld:

  • verdubbeld risico op baarmoederhalskanker
  • kans op SOA’s
  • verhoogde kans op vleesbomen
  • kans op onvruchtbaarheid
  • kans op infecties aan de geslachtsorganen
  • kans op beschadigingen aan de geslachtsorganen
  • gevoelloosheid in de geslachtsorganen
  • incontinentie
  • maag en darm klachten

De gezondheidsrisico’s van seksueel misbruik zijn dus aanzienlijk en in het algemeen kun je stellen: hoe jonger het slachtoffer hoe groter de risico’s. De gemiddelde leeftijd waarop seksueel misbruik begint is 8 jaar.

Menstruatieklachten

De meeste vrouwen kennen het wel, de tijd van de maand waarbij je het liefst in een zwarte tent zou wegkruipen en wachten tot het voorbij gaat. Buikpijn, soms hoofdpijn en neerslachtigheid maken dat je geen zin hebt in sociale contacten.

Extreme menstruatieklachten

Ik heb er geen formeel onderzoek naar gedaan, maar het is mij wel opgevallen dat letterlijk alle vrouwen die ik begeleid heb in mijn praktijk, in extreme mate menstruatieklachten hebben. Extreem in de zin van: extreem vaak menstruatie krijgen, met alle gezondheidsrisico’s van dien, extreem bloeden en extreme buikpijn.

Verontwaardiging

Toen ik er achter kwam dat een deel van mijn menstruatie klachten te maken hadden met het seksueel misbruik, werd ik boos op de man die mij misbruikt had. Ik heb jarenlang erg pijnlijke menstruatie klachten gehad die pas verdwenen na een serie consulten bij een klassiek homeopaat.

Seksueel misbruik leidt tot nogal wat lichamelijke klachten

Maar het zijn nogal wat risico’s waaraan je een kind blootstelt. De feiten van seksueel misbruik moeten echt de wereld in. Mensen moeten gaan weten wat seksueel misbruik allemaal voor gevolgen heeft.

Oncomfortabele waarheid

Ik houd niet van slachtoffergedrag en ik weet 100 % zeker dat je kunt helen van seksueel misbruik. Maar dat vraagt wel dat we bereid zijn om ook dit soort oncomfortabele waarheden tot ons door te laten dringen.

Stel je voor

Stel je een meisje van acht maar eens voor. Misschien je dochter, misschien jijzelf als kind. Stel je een klein meisje voor, die door een volwassene seksueel misbruikt wordt. Verkracht wordt, of het nou wel of niet met geweld gepaard gaat. Het ís een verkrachting. Lichamelijk, geestelijk en emotioneel is een kind van acht niet toe aan volwassen seks. De gevolgen zijn aanzienlijk, schadelijk en ingrijpend.

Praten over de lichamelijke gevolgen

Het wordt tijd dat ook dit verhaal, over de lichamelijke gevolgen van seksueel misbruik, in de media komt. De langetermijngevolgen zijn levensbreed en desastreus, ook op lichamelijk gebied.

Meer weten over seksueel misbruik?

Voorkant cover boek: Seksueel misbruikt Mijn lichaam wil een verhaal vertellenIn onze boekwinkel zijn een flink aantal titels te koop.

Bijvoorbeeld het boek van Melissa van der Meer over danstherapie: Seksueel misbruikt! Mijn lichaam wil een verhaal vertellen.

De verkering met de misbruiker verbreken

Loskomen van seksueel misbruik: ‘Het is uit!’

Als je als puber een verkering verbreekt, is dat vaak een pijnlijke ervaring. Je hebt verdriet, zelfs als je zelf de verkering verbroken hebt. Het klinkt misschien raar, maar bij seksueel misbruik heb je ook een soort ‘verkering’ met de misbruiker. Zeker als je ingepalmd bent.

De verbinding verbreken

Hoezeer je het ook niet wilt, wat je hebt meegemaakt zijn belangrijke gebeurtenissen: je eerste zoen, je eerste keer seks. Ongewenst en ongewild schept dat een band, de misbruiker is een onderdeel van je leven geworden. Het verbreken van die band is soms nog best een klus.

Sommige banden zijn sterk

Als je gaat helen is het dus zaak dat je goed gaat kijken naar welke band je nog hebt met degene die jou misbruikt heeft. Als het om incest gaat, heb je naast de misbruikrelatie ook nog een familieband. Dan neem je beslissingen over hoe en óf je met diegene nog contact wilt houden. Ook als het iemand buiten de familie betreft, kan dit spelen.

De onzichtbare banden om je hart

Naast dat je gaat kiezen wat je eventueel nog met de persoon wilt, zijn er ook de banden die in je hoofd en hart zitten.

Mijn ervaring hiermee

Ik merkte toen ik een jaar of 40 was dat de misbruiker nog steeds de belangrijkste man in mijn leven was. Ondanks het feit dat ik hem 10 jaar niet gezien had. Zijn ideeën over mannen, relaties, seks, de dingen die hij mij had ingefluisterd over hoe die dingen in elkaar zitten, leefden nog steeds in mijn hoofd. Ik had daar zelfs zijn stem nog bij, in mijn hoofd, als een soort dagelijks commentaar. Een constante nare herinnering.

 

In drie stappen heb ik, met hulp van mijn therapeut, mijn ‘verkering’ met hem verbroken.

Stap 1: Mijn gedachten zijn van mij

‘Die gedanken sind frei, wer kann sie erraten’
Een Duits liedje dat ik in die tijd hoorde. De gedachten zijn vrij. Zo voelde dat helemaal niet. Het voelde het alsof gedachten zich opdrongen, met zijn beeld en stem erbij. De eerste stap om dit te helen, is heel bewust alle gedachten van mij maken. Ik zeg ze hardop, zodat ze mijn stem krijgen, in plaats van die van hem. Ik neem de macht terug over mijn eigen gedachten. Hij heeft ze ooit bij mij ingeprent, maar nu zijn ze van mij. Dat voelt al een stuk beter.

Stap 2: Ik hoef ze niet meer te geloven

Mijn gedachten zijn van mij en als ik ze niet meer wil, kan ik stoppen met in ze te geloven. Ik ben de baas in mijn eigen hoofd. Dat kan pas als ze echt van mij zijn. Ik weet dat het niet zijn stem is, maar juist mijn herinnering daaraan. Ik heb stap 1 en stap 2 regelmatig moeten herhalen, maar uiteindelijk lukt het me om zijn stem uit mijn hoofd te zetten. Sommige gedachten heb ik gehouden, omdat ze bij mij passen. Andere gedachten geloof ik niet meer.

Stap 3: Ik treur om mijn verlies

Ook bij dit proces van losmaken komt verdriet boven. Je verliest iets, en zelfs als het iets is waar je helemaal klaar mee bent, het blijft toch een verlies. Verdriet hoort erbij. Wanneer je de misbruikrelatie in je hoofd in stand hebt gehouden, zoals ik had gedaan, heeft dat je ook iets opgeleverd. Ook dat moet je nu loslaten en dat doet pijn.

Mijn onzekerheid loslaten

Voor mij was de misbruikrelatie een houvast in een onzekere wereld. Volwassen worden betekent leren leven met de onzekerheid en twijfel die bij het menselijk bestaan horen.

Het is niet zoeken naar veiligheid wat het meeste oplevert, maar het leren omgaan met onveiligheid.

Maar ik moest daar wel eerst klaar voor zijn.

De stap van afhankelijkheid naar volwassenheid

De ‘verkering’ met de misbruiker verbreken is een belangrijke stap in het proces van helen van seksueel misbruik. Je stapt uit je afhankelijke kind-rol (zelfs al speelt die alleen nog maar in je hoofd) en je stapt in je volwassen zelf. Wanneer je er aan toe bent om te zeggen ‘mijn leven is van mij’ en de verantwoordelijkheid daarvan te dragen, kun je zeggen: ‘Ik heb de verkering met de misbruiker verbroken’

Wil jij ook helen van seksueel misbruik?

Zoek je hulp om verder te komen in jouw proces? Wellicht vind je een ter zake kundige hulpverlener op Hulpverlening na seksueel misbruik.