Een eerste artikel over mijn boek: Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij.
Supertrots ben ik op dit artikel met foto in de Gelderlander.
Artikel in de Gelderlander over Helen van seksueel misbruik
Beantwoorden
Maandelijks archief: februari 2013
Seksueel misbruik en Post Traumatische Stress Stoornis
Seksueel misbruik en PTSS, een stukje geschiedenis
Frontsoldaten die in de loopgraven van de 1e wereldoorlog lagen, kwamen vaak terug van de oorlog met een behoorlijk psychisch probleem, dat we tegenwoordig PTSS zouden noemen. Ze hadden vrienden om hen heen zien sterven, hadden angsten ontwikkeld en leden aan traumatische herbelevingen van wat ze daar zoal hadden meegemaakt, symptomen die we ook zien bij veel overlevers van seksueel misbruik. De conditie werd ‘Shell-shock’ genoemd. ‘Shell’ is Engels voor bommen en granaten.
Weinig begrip van omstanders
In die tijd was er niet zoveel begrip voor dit soort problemen, veelal werden ze beschouwd als lafaards en werd er een beroep gedaan op hun heldenmoed. Men ging niet kijken wat er zich in de hoofden van deze jonge frontsoldaten afspeelde en waarom zoveel jonge helden terugkeerden als evenzoveel emotionele hopen ellende. Er werd verondersteld dat de jongens die hier zo onder leden, al voorafgaand aan de oorlog eigenlijk lafaards waren en dat ze er met (soms fysieke) straffen wel overheen zouden groeien.
PTSS: wantrouwen, nachtmerries, angst en stress
Gelukkig is er inmiddels meer sympathie voor de soldaten die op een dergelijke manier getraumatiseerd raken in de oorlog. Mensen die aan ‘Shell Shock’ oftewel Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) lijden hebben een reeks symptomen die hen danig in de war brengen. Wantrouwen, nachtmerries, vermijding van herinneringen of emotionele uitschakeling, angst en stressreacties, dissociatie, overreageren op bepaalde triggers en voortdurende spanning. Als een draadje wat op knappen staat.
Post Traumatische Stress Stoornis en seksueel misbruik
Inmiddels is duidelijk dat veel kinderen die seksueel misbruikt zijn, op latere leeftijd last krijgen van dezelfde symptomen. De indringende ervaringen, in combinatie de stilte en victim-blaming, maakt dat de symptomen voortwoekeren. Zo krijgen de angsten de kans om uit te groeien tot een syndroom. In feite is het natuurlijk een heel normale reactie op behoorlijk belastende omstandigheden.
Shell shock/PTSS na seksueel misbruik
De diagnose ‘shell shock’ of PTSS is dan ook bij veel overlevers van seksueel misbruik niet overdreven. De symptomen gaan vaak jaren ondergronds en komen pas na jaren (vandaar het woordje post in de naamgeving) voor, naar aanleiding van een trigger. Een trigger is een incident dat de herinneringen activeert. De overlever reageert vanuit de gevoelens van angst en wanhoop die met die herinnering gepaard gaan.
NIet gelukkig in de tussentijd
Overigens betekent het feit dat iemand lange tijd oké lijkt te zijn niet, dat de hij of zij in de tussentijd gewoon een gelukkig leven leidt. Velen ontwikkelen wat men een ‘schijnbaar normale persoonlijkheid’ noemt. Aan de buitenkant ziet het er succesvol, gezond en normaal uit, terwijl de binnenwereld meer op dat gespannen draadje lijkt. Alles onder (vaak krampachtige) controle… totdat het draadje knapt.
Triggers
Voor de veteraan is de trigger vaak iets wat met de oorlog te maken heeft. Een film, een helikopter die overvliegt, een plotselinge harde knal, de dood van een vriend. Voor een overlever van seksueel misbruik zijn de triggers dichter bij huis. Voetstappen op de trap, het openritsen van een broek, een bepaalde dekbedovertrek, de geur van seks… Bekende trigger-momenten zijn bijvoorbeeld als je kind de leeftijd bereikt die jij tijdens het seksueel misbruik had of de eerste keer dat je man je kind vasthoud, of als het ontroostbaar huilt. Wanneer je getriggerd wordt, komt de angst en de pijn van toen in volle hevigheid terug. Het is een uitnodiging van het leven om die pijn te gaan helen.
PTSS: praten helpt
Onbekendheid met PTSS maakt dat mensen die op latere leeftijd geconfronteerd worden met traumatische herbelevingen er soms wéér niet over kunnen praten. ‘Zit je daar nou nog mee?’ of zelfs ‘Je loopt te faken, je zoekt alleen maar aandacht.’ zijn reacties die diep kunnen raken. Het luisterend oor, dat je zo nodig hebt als je probeert te helen van seksueel misbruik, is dan ver te zoeken.
Hulp na seksueel misbruik
Gelukkig zijn er hulpverleners die zich gespecialiseerd hebben in hulp bij seksueel misbruik. Als je dus te maken hebt met bovengenoemde klachten, zoek hulp. Want, ik kan het niet vaak genoeg herhalen: Helen van seksueel misbruik kán!
Op hulpverlening na seksueel misbruik vind je therapeuten die zich hierin gespecialiseerd hebben.
In mijn boek kun je meer lezen. Over seksueel misbruik, de lange termijn gevolgen en hoe je uiteindelijk je heelwordingsproces kunt aanpakken. Want helen kán, maar het vraagt wel dat je aan de slag gaat met wat er is gebeurd.
Bestel het in onze boekenwinkel
Kun je seksueel misbruik voorkomen?
Wat kun je doen om seksueel misbruik te voorkomen?
Dat vroeg de journaliste mij in 2013. Het is geen heel eenvoudige vraag, want misbruik zit helaas in onze cultuur verweven. Om het écht op te lossen bereid moeten zijn om wat heilige huisjes omver te schoppen. Bereid zijn om onszelf en elkaar kritische vragen te stellen. Want het voorkomen van seksueel misbruik de klus van onze hele samenleving.
Een probleem van epidemische proportie
De cijfers van de nationaal rapporteur liegen er niet om: 1 op de 3 meisjes en 1 op de 6 jongens die seksueel misbruik meemaken voor ze 16 jaar oud zijn, dat zijn getallen van epidemische proportie. Dan red je het niet met één simpele oplossing, dan moet je het probleem langs alle kanten bekijken. Ik beperk me in deze blog tot wat jij kunt doen als ouder van kinderen om seksueel misbruik te voorkomen.
Wat kun je als ouders doen?
De eerste stap is bewustzijn. Dat is ook een deel van de reden waarom ik het boek heb geschreven. Als ouder kun je maar beter voorbereid zijn en erkennen dat seksueel misbruik bestaat! Dat is een klus op zich want eigenlijk willen we dat helemaal niet weten.
Oncomfortabele gedachten denken
Het is niet zo gemakkelijk om tot je door te laten dringen dat je eigen vader, moeder, broer of zus, zoon of dochter, zulke dingen kunnen doen. Dat je eigen partner wel eens seksueel geïnteresseerd zou kunnen zijn in je kind. Dat zijn oncomfortabele gedachten die nietemin gedacht moeten worden. We willen graag denken: ‘Mijn … doet zoiets niet.’
De harde werkelijkheid
Maar liefst 80 procent van het misbruik gebeurt binnen je eigen vertrouwde kring. Juist door mensen die je vertrouwt. Een kwart van de misbruikers is zelf minderjarig: broertje, zusje, neefje, nichtje: dat betekent iets voor jouw opvoeding. Niet alleen moet je erop bedacht zijn dat je kind een potentieel slachtoffer is. Jouw kind is ook een potentiele dader. Wie kijkt er met die bril op naar zijn kinderen?
Geef je kind de regie
Maar al te vaak zijn oudere mensen de baas in het leven van een kind. Voor sommige dingen is dat passend. Helaas heeft een kind niet de vrijheid om zelf te kiezen of het naar school wil in onze maatschappij. Maar als het om het eigen lijf gaat en wie daar aan mag komen is mogelijk en van groot belang om de regie bij het kind te leggen.
Geef het kind het recht om nee te zeggen
“Geef oma eens een kusje” lijkt een vraag maar is een eis. Zeker als het kind, wanneer het daar geen zin in heeft, te horen krijgt “Doe niet zo raar”. Het kind ervaart dat het niet de baas is over zijn of haar eigen lijf. Zijn of haar nee wordt niet gehoord en het zelfbeschikkingsrecht van het kind wordt ondermijnd. Doe dat vaak genoeg en een kind is braaf en gehoorzaam, ook tegenover een volwassene (of ouder kind) dat seksueel misbruik in de zin heeft.
Wees bereid om in te grijpen bij vermoedens
Als we vermoedens hebben van seksueel misbruik is het nog een hele grote stap om daar iets mee te doen. Wat er in een gezin gebeurt wordt zelden naar buiten gebracht, maar ook binnen het gezin niet besproken. Er is veel winst te halen met het open bespreken van het belang van vrijwilligheid, gelijkwaardigheid en grenzen.
Wat er gebeurt als je wél ingrijpt
Een kleine anekdote uit mijn jeugd, niet eens over seksueel misbruik, maar over wat er gebeurt als je wél ingrijpt. Mijn vader was een dominante man en zijn schuur was zijn terrein. Ik zat graag in de buurt van de schuur. Soms kreeg ik dan spijkers en een hamer van mijn vader en zo heb ik een blok hout helemaal ‘verzilverd’. Maar ik mocht in de schuur niet komen, dat was het terrein van mannen.
Een tante greep in
Een tante van me greep in. Ze had een gesprek met mijn vader, dat ik een talent voor handenarbeid had en duidelijk een verlangen om in de schuur te mogen klussen. Dat zijn houding ten opzichte van meisjes daarin niet meer van deze tijd was. Vanaf die tijd mocht ik in de schuur, ook mijn eigen fiets repareren en afkijken hoe hij zijn beitels sleep.
Ingrijpen hoeft geen drama te zijn
Het is maar een klein voorbeeld en het illustreert mooi dat ingrijpen niet altijd gelijk dramatische maatregelen hoeft te betekenen. Als je iets ziet waar je jouw vraagtekens bij hebt, stel die vragen. Klopt wat je gezien hebt? Praat er over met de mensen die het betreft. Praat erover met je kinderen.
Een voorbeeld van ingrijpen dat mogelijk seksueel misbruik voorkwam
Het betreft de kinderen van een vriendin van me. Twee jongetjes, toen negen en zeven jaar oud. De oudste was een tamelijk dominant type, echt een haantje. Samen op de schommel vonden ze leuk: piemel aan piemel, met de kleertjes aan. Dat kun je afdoen als gezellige, leeftijdsadequate spelletjes en meer was het waarschijnlijk ook niet. Het heeft alleen wel het potentieel om zich tot iets minder onschuldigs te ontwikkelen.
Ingrijpen voorkomt dat het mis gaat
Mijn vriendin heeft dat moment aangegrepen om in elk geval eens met haar zoons te praten. Over dat het wellicht leuk en gezellig is, maar dat het geenszins de bedoeling is dat een van de twee de boventoon gaat voeren en de baas speelt over de ander. Een gesprekje van twee minuten waarbij even het belang van vrijwilligheid, respect voor elkaars nee én de bespreekbaarheid van het onderwerp duidelijk zijn gemaakt.
Alert zijn is niet hetzelfde als wantrouwig zijn
Wantrouwen is niet fijn. Maar als je je ervan bewust bent dat seksueel misbruik veel voorkomt, dan is het belangrijk om alert te zijn. Alert betekent dat je mensen die veel gelegenheid hebben, die veel tijd met je kinderen doorbrengen, in de gaten houdt. Dat je de kinderen in de gaten houdt, ook in hun onderlinge contacten en dat je een sfeer creëert met elkaar waarin je seksueel gedrag bespreekt, voordat het ontaard in misbruik.
Geef de misbruiker geen voorsprong
Voorkomen kun je het niet altijd, maar je kunt wel zorgen dat je de misbruiker geen voorsprong geeft. Laat het niet aan je kind over, door enkel in te zetten op weerbaarheid. Maak seksualiteit en vooral de beleving ervan bespreekbaar en houd je kind in de gaten te houden. Let op mensen om je kind heen die gelegenheid hebben (of lijken te creëren) en bespreek gedrag waarbij jij je vraagtekens hebt.
Meer weten over seksueel misbruik?
Lees ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’ Een helder boek dat seksueel misbruik en de lange termijn effecten daarvan inzichtelijk maakt. Het helpt je om woorden te vinden om seksuele grenzen bespreekbaar te maken.
Echte mannen (seksueel misbruik en mannelijkheid)
Deze blog gaat over mannen die seksueel misbruik in hun jeugd hebben ervaren. Ik heb in mijn praktijk een aantal mannen begeleid die misbruikt zijn door mannen en één die door een oudere zus misbruikt is. Mannen kampen, net als vrouwen, met een stuk zelfoordeel. “Ik had me moeten verweren”, “Ik had hem een schop moeten geven” of “Ik ben vast homo want ik kreeg wel een erectie”
Een groot taboe
Als je als jongetje misbruikt wordt, heb je een groot taboe te overwinnen. Mensen hebben allerlei ideeën over mannen die samenhangen met stoer zijn, je niet laten kennen, vooral niet huilen en oh ja, mannen zouden altijd wel in zijn voor seks.
Last van een mythisch manbeeld
Al deze mythes beïnvloeden het zelfbeeld van de gemiddelde man. Wanneer je als man niet constant aan seks denkt, ga je jezelf nog raar vinden. Als je kwetsbaar bent en ook wel eens verdriet hebt, verberg je dat, anders wordt je uitgemaakt voor watje. Gelukkig is het mannelijk zelfbeeld al wel wat aan het verschuiven, maar juist als je extra kwetsbaar bent vanwege een misbruikverleden is het lastig om je tegen deze mytische manbeelden te beschermen.
Jongens zijn geen mannen
Jongens zijn geen mannen. Het zijn geen miniatuur versies van de volwassen man. Ze zijn onvolwassen, onvolgroeid en volstrekt afhankelijk van volwassenen. Hoe stoer je als jongen ook bent, tegen een kerel (of vrouw) die twee keer zo groot is als jij begin je niks. Tegen een volwassene die overwicht over jou heeft, alleen al omdat je geleerd hebt te gehoorzamen aan volwassenen, heb je niks in te brengen.
Jongens raken in de war
Wanneer je als jongen wordt misbruikt is de verwarring groot. De misbruiker maakt de verwarring groter door jou de schuld in de schoenen te schuiven. Daarnaast wordt er vaak gezegd: ‘Zie je wel, je krijgt een erectie. Je geniet ervan’. Of de misbruiker benadrukt hoe volwassen/groot je al bent. De misbruiker brengt je bewust in verwarring, omdat jouw stilte nodig is voor hem of haar om met deze misdaad weg te komen.
Je vindt het vreselijk, maar je lichaam reageert
De hele maatschappij lijkt op de mannelijke seksualiteit gericht te zijn. Als je misbruikt wordt en je vind het vreselijk, ga je mede daardoor aan jezelf twijfelen. “Zou ik wel normaal zijn? Je hoort van seks te genieten toch?”
Gedwongen seks in nooit fijn
Het maakt niet uit hoeveel mensen denken dat mannen altijd seks willen: gedwongen seks is nooit fijn.
En hoe zit dat dan met de lichamelijke reacties? Die zijn er. Dat doet niets af aan het feit dat de dwang niet fijn is. Als je in een appel bijt loopt er water in je mond, je klieren worden geactiveerd. Als je gedwongen wordt om in een appel te bijten loopt er evenveel water in je mond. Dat betekent niet dat het fijn is om gedwongen te worden om in een appel te bijten.
Een erectie of orgasme betekent nog niet dat je geniet
Net als het water in je mond bij het gedwongen in een appel bijten, betekent het krijgen van een erectie of een orgasme nog niet dat je geniet.
In mijn boek is een hoofdstuk opgenomen van een mannelijke overlever van seksueel misbruik. Hij geeft antwoord op de vraag van een vrouwelijke partner over hoe ze moet omgaan met het feit dat haar vriendje seksueel misbruikt is. In een prachtige brief aan haar maakt hij duidelijk hoe hij als man zou willen dat ze met hem om zou gaan.
Het is een brief die hij tegen het eind van zijn proces van helen van seksueel misbruik schreef. Inmiddels gaat het goed met hem. Hij is in een duurzame relatie en heeft het misbruik achter zich gelaten. Een echte kanjer!
