Automutilatie en zelfpijniging na seksueel misbruik

Seksueel misbruik en automutilatie

Seksueel misbruik plaatst een kind in een positie van machteloosheid. Je kunt je niet verweren, omdat de volwassene (of het oudere kind) de macht heeft en jou onderdrukt. De dader heeft er groot belang bij dat jij niet gaat praten. Dat je je onderwerpt en overgeeft. Dat kan op allerlei manieren, van grof geweld tot verfijnde manipulatie, van dreigementen tot het medeplichtig maken.

Je autonomie heroveren

Automutilatie kan een (wanhopige) manier zijn om iets van je autonomie te heroveren. Dit is iets waar jij controle over hebt. Soms is het een signaal naar buiten toe. Als je op zichtbare plekken snijdt, hoop je misschien dat iemand het opmerkt en dat je hulp krijgt. Soms is het jouw geheim, een wereld waar niemand bij mag. Een plek waar alleen jij van weet en ervaar je daar een soort controle en veiligheid.

Automutilatie heeft een doel

In de hulpverlening gaat men er vaak van uit dat het stoppen van de automutilatie de eerste stap is. Hiermee gaat men voorbij aan het feit dat het gedrag een doel heeft! Het is een symptoom, geen op zichzelf staande stoornis. Het is een poging om iets op te lossen, hoe onhandig en schadelijk ook. Je kunt ook op een andere manier met automutileren om  gaan. Door te kijken welk doel het gedrag dient en daar andere oplossingen voor te zoeken.

Onderzoek wat het doel van de automutilatie is

Wanneer je het doel van het automutileren (bij jou, want het betekent niet voor iedereen hetzelfde) kunt achterhalen, kun je gericht kijken naar andere manieren om hetzelfde te bereiken. Manieren die niet (of minder) schadelijk zijn voor de gezondheid. Zo kun je op een minder ingrijpende manier van het automutileren af komen.

Mogelijke doelen van automutileren

Ik noem hieronder een aantal mogelijke doelen van automutileren en doe suggesties voor vervangende handelingen/mogelijkheden om de spanning op te lossen.

Gaat het om bestraffen?

Bij straf hoort pijn. Je kunt jezelf te pijnigen op manieren die geen schade doen aan je lijf, zoals je handen in een bak met ijsblokjes steken. Doe dat lang genoeg en als je ze eruit haalt, zullen ze nog een poos flink pijn doen.

Gaat het om voelen dat je leeft?

Sport kan een uitkomst bieden, heel hard lopen of fietsen bijvoorbeeld (pas op: extreem veel sporten kan juist weer een risico opleveren). Extreme sporten waarbij veel adrenaline vrijkomt kan je een gevoel geven dat je leeft en kan automutilatie vervangen.

Vlucht je voor gedachten, herbelevingen en paniek?

Ademhalingsoefeningen kunnen je daar bij helpen, mindfulness of andere aandachtsoefeningen. Je kunt ook kijken of afleiding soelaas biedt.  Zit je in een herbeleving of dreig je daar naar toe te gaan? Neem heel bewust je omgeving waar. Welke kleur heeft je stoel? Hoe groot is het patroon op je kleding? Tellen kan ook helpen.

Ben je gedissocieerd?

Ben je letterlijk uit je lijf? Ga heel bewust voelen hoe je zit, elke zenuw elke spier. Of neem een huisdier/hulphond. Huisdieren zijn in wisselende mate gevoelig voor paniek en dissociatie en kunnen enorm helpen doordat ze oordeelvrij aanwezig zijn. Hulphonden zijn speciaal getraind (op maat) om dissociatie te herkennen en leren om jou weer terug te brengen.

Andere oplossingen ipv automutilatie geven je rust en ruimte

Door te experimenteren met andere oplossingen voor hetzelfde probleem, kom je uiteindelijk bij een manier die werkt voor jou. Een manier die de cyclus van zelfbeschadiging doorbreekt en die je de rust en ruimte geeft. Dat geeft je de tijd om te gaan werken aan het echte probleem.

Het probleem achter de automutilatie aanpakken

De automutilatie deed je ergens voor. Dat is het stuk wat je op te lossen hebt. Als je dat oplost verdwijnt uiteindelijk de noodzaak om jezelf te beschadigen. Het aanpakken van je verleden van seksueel misbruik kan je helpen om de regie over je eigen leven weer in handen te krijgen.

Hulp nodig?

Hulp nodig bij het verwerken van je verleden van seksueel misbruik? Kijk hier voor een goede hulpverlener.

Meer weten over de langetermijneffecten van seksueel misbruik? Erover lezen in heldere taal die er niet omheen draait? Bestel het boek ‘Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij!’

Bestel het boek hier

Wat heb je te verliezen? Niets dan je angst

Angst voor het onbekende

Het is heel normaal om bang te zijn voor het onbekende. De meeste mensen zijn bang voor datgene wat ze niet kennen. Er zijn mensen die nooit gevlogen hebben omdat ze dat te spannend vinden, mensen die liever maar geen nieuwe computerprogramma’s leren, mensen die een netwerkbijeenkomst eng vinden, mensen die niet durven spreken voor een groep: allerlei vormen van angst die te hebben heeft met iets wat ze niet kennen

Angsten na seksueel misbruik

Voor mensen die seksueel misbruik hebben ervaren, zijn een aantal dingen die voor anderen vanzelfsprekend zijn, meestal spannend en onbekend. Hoe het is als je niet alles in de gaten hoeft te houden? Hoe het is als je mensen kunt vertrouwen? Hoe je echt van iemand kunt houden en daar niet van in paniek raakt? Hoe het is om met volledige liefdevolle aandacht te vrijen? Hoewel het heel normaal is om voor sommige dingen bang te zijn, wordt je leven wel erg ingeperkt als je voor heel veel dingen bang bent.

Angst groeit

Als je last hebt van angsten, heb je vast ook een strategie ontwikkeld om die angst in te perken. Dat kan met medicijnen zijn, maar ook door proberen controle over de wereld om je heen te houden. Of je onderdrukt de angst met eten of een andere verslaving. Sommige mensen vinden verlichting voor de angst door zichzelf pijn te doen (want daar heb je controle over).

Strategieën werken, tijdelijk

Die strategieën werken altijd maar tijdelijk, omdat waar je werkelijk bang voor bent helemaal niets te maken heeft met wat er in het hier en nu aan de hand is. Daarom heb je steeds meer nodig van wat jou kalmeert, terwijl de angst alleen maar groter wordt. Je gaat dingen vermijden en wordt bang van de angst.

Fobieën en angststoornissen

Als je eenmaal bang bent voor de angst, kom je op het gebied van fobiën en ga je steeds meer vermijden om de dingen die je allemaal schrik aanjagen tegen te komen. Ook dat werkt nooit helemaal want de paniek zit in jou en die wordt door gebeurtenissen alleen maar naar voren gehaald. Ik vergelijk het altijd met een blauwe plek. Een blauwe plek doet namelijk geen pijn tenzij je er op duwt: dan voel je het weer, daar zit de pijn.

Triggers

Op de blauwe plek drukken doet pijn. Op dezelfde manier doet het pijn om geraakt te worden in de pijnlijke gevoelens die samenhangen met het seksueel misbruik in je jeugd. Maar dat kan op twee manieren gebeuren. De ene manier is onverwachts, door wat er in het leven op je pad komt. De oude pijn wordt aangeraakt, plotseling, fel en heftig is ze daar ineens. Dat heet een trigger.

Een trigger roept een automatische handelling op

Na een trigger doe je in een reflex wat je altijd al deed: de pijn onderdrukken. Een plotselinge trigger roept angst op en je slikt kalmerende middelen of gaat dwangmatig handelen of jezelf pijn doen om de angst te onderdrukken. Of je bestelt nog een gebakje en onderdrukt de pijn en angst. Dat lukt altijd maar matig en er is steeds meer voor nodig om de angst echt eronder te houden. Langzaam maar zeker kom je op een punt dat je leven vooral bestaat uit het vermijden van deze angst. Klinkt dit je bekend in de oren?

Oude pijn bewust aanraken

De andere manier is zachter, al blijft het dezelfde pijn. Je gaat er bewust en liefst onder begeleiding naar toe. De pijn die je als kind niet kon ervaren omdat het te heftig was woont gewoon nog in jou en je kunt er naar toe gaan.

Mijn ervaring hiermee

Soms is dat doodeng, ik weet nog de eerste keer dat ik in een therapie-sessie naar mijn oude pijn toe ging. Doodsangsten stond ik uit. Hoe dichter ik bij de pijn kwam, hoe meer verkrampt mijn lijf werd. Mijn therapeut zag dit en zei: ‘Ja, dat kun je goed, alles vastzetten. Maar je mag het echt loslaten.’ Eerst liet ik mijn spierspanning los, ik begon te schokken en toen begon ik te huilen alsof ik nooit meer zou stoppen. En toen, langzaam maar zeker, begon het minder te worden. Alsof er een golf gebroken was op het strand trok de pijn zich langzaam terug en was er een stukje van mij geheeld.

 

Als je de pijn hebt durven voelen

Het mooie is dat doordat die plek in mij geheeld is, echt geheeld en niet onderdrukt, ik daar ook niet meer in geraakt wordt. Het voelt alsof ik vroeger rondliep met een harnas omdat er allemaal ongeheelde wonden in mij zaten, allemaal blauwe plekken. Ik was toen constant bang dat iets of iemand mij in die pijnlijke plek zou raken, want dan was ik verloren. Als je de pijn hebt durven voelen, hoef je er niet meer bang voor te zijn.

De wonden zijn geheeld

Maar nu zijn de wonden geheeld, heeft zich een nieuw huidje gevormd en al is de aanraking nog spannend, ik raak er niet van in paniek. Soms word ik nog wel eens getriggerd, maar omdat ik daar nu niet meer bang voor ben is het veel gemakkelijker geworden om er mee om te gaan.

Jezelf laten raken

Het is zelfs fijn om je te laten raken, zowel fysiek aanraken als je emotioneel te laten raken. Het is een verbindend, verwarmend, levend contact met anderen. Door de pijn te helen kun je de angst loslaten en het leven, andere mensen, gebeurtenissen en uitdagingen open tegemoet treden.Dan leef je weer, in plaats van dat jje aan het overleven ben. Je voelt weer. Je kunt mensen weer toelaten tot mijn leven, je weer verbinden.

Wat heb je te verliezen? Je angsten.

Wat heb je te winnen? Het leven

Bestel hier mijn boek: Helen van seksueel misbruik. Het trauma voorbij

Waarom zou je helen van seksueel misbruik?

Helen van seksueel misbruik is geen gemakkelijke weg

Als je in je jeugd seksueel misbruikt bent, heb je nogal wat herinneringen aan je verleden opgeslagen die niet zo leuk zijn om op te halen. Sommige mensen kiezen er dan ook voor om het hele proces van verwerking uit de weg te gaan, zo lang mogelijk uit te stellen of er bij voorkeur nooit aan toe komen. Een begrijpelijke keuze want zoals gezegd, helen is niet eenvoudig. Wat maakt dat mensen er soms toch voor kiezen om te helen? Wat maakt dat het belangrijk is om het oude trauma te helen?

Soms is er geen keuze

Soms heb je nauwelijks een keuze hierin. Dan komen de herinneringen ongevraagd terug door een trigger en raak je overspoeld door de beelden en emoties die op die manier wakker gemaakt worden. We spreken dan van PTSS: Post traumatische stress, die geactiveerd wordt door een gebeurtenis van buitenaf. Het heet een stoornis omdat je eigenlijk veel te laat aan het verwerken toekomt.

Getriggerd door gebeurtenissen van buitenaf

Veel overlevers van seksueel misbruik komen dit tegen, bijvoorbeeld als hun kind de leeftijd bereikt waarop het misbruik bij hen begon of als er een stressvolle gebeurtenis plaatsvindt in het heden, een verhuizing, een echtscheiding, wat het maar is dat stress oproept. De herinneringen zijn opgeslagen in het hokje “stress” dus bij nieuwe vormen van stress komen ze vaak meer op de voorgrond.

Last van de effecten van seksueel misbruik

Soms heb je gewoon veel last van de langetermijneffecten van seksueel misbruik. Je voelt je een toeschouwer in je eigen leven of je bent hyper-alert op alles, met name rondom vertrouwen en grenzen. Je heb angsten die je op geen enkele andere manier kunt verklaren of je hebt een probleem in je seksleven. Dat kan allerlei vormen aannemen, van er totaal niet van kunnen genieten tot zich herhalende fantasieën hebben over misbruik en geweld tijdens de seks en daar enorm van schrikken of juist opgewonden van raken. Al dat soort dingen staat een gezond, “normaal” en gelukkig leven danig in de weg. Als je daarbij de relatie legt naar het verleden, naar het seksueel misbruik uit je jeugd heb je een concreet handvat om dit soort problemen aan te pakken.

Waarom ik ging helen van seksueel misbruik

In mijn leven was het de realisatie dat ik op 30 jarige leeftijd nog nooit een relatie had gehad die mij wakker schudde (naast enkele van de omstandigheden die ik in mijn boek nader omschrijf). Ik voelde me een toeschouwer in mijn leven en steeds meer van wat ik ondernam faalde op allerlei mogelijke manieren. Toen ik het seksueel misbruik eenmaal erkende en herkende als de bron van veel van deze ellende was het mij meteen duidelijk: Ik zou dat stuk van mijn jeugd aan moeten kijken, als ik tenminste een gelukkig leven wilde.

In tien jaar door het proces heen

Vanaf die tijd heeft het nog 10 jaar geduurd voordat ik door het proces heen was. Niet 10 jaar van voortdurend therapie, god zij dank. Na elke stap die ik met therapie maakte, kwam er een periode van relatieve rust waarin dingen hun plek weer vonden. Tot er weer een nieuw stuk aangepakt kon worden. Inmiddels ben ik geheeld. Ik kan nog wel eens ergens “in schieten”, maar dat is een bliepje op de radar, geen grote traumatische en dramatische gebeurtenis waardoor ik uit mijn evenwicht raak.

Helen van seksueel misbruik is een randvoorwaarde voor een gelukkig leven

Helen geeft je niet per definitie een gelukkig leven, dat doe je helemaal zelf, maar het is wel een randvoorwaarde. Zonder te helen van seksueel misbruik kon ik in elk geval niet anders dan een soort half-leven ervaren, waarbij de onderdrukking van mijn emotionele zelf mijn belangrijkste overlevingsmechanisme was. Maar je kunt niet selectief emoties uit zetten, het lijkt erop dat het alles of niets is. Dus als je kiest voor het onderdrukken van de pijn uit het verleden kies je er ook voor om de mogelijkheid van gelukzaligheid en vervulling af te sluiten. Dat is waarom ik er voor gekozen heb om te helen van seksueel misbruik.

Wil jij ook helen?

Wil jij je verleden achter je kunnen laten en van het leven, in al zijn rijkdom en volheid, leren genieten? Een goede start is dan om mijn boek te lezen. Dan krijg je een indruk van de klus die voor je ligt. Met de zelftest uit het boek kun je bepalen waar je staat in het proces van helen.

Bestel het boek hier

Seksueel misbruik en angst voor de tandarts

Extreme angst voor de tandarts

Vandaag ben ik voor controle bij de tandarts geweest. Dat lijkt weinig spannend nieuws om over te schrijven, maar niets is minder waar. Veel overlevers van seksueel misbruik ervaren extreme tandarts-angst en daar ben ik er één van. Geweest in elk geval, inmiddels heb ik deze specifieke angst een aantal keren overwonnen. Het was 6 jaar geleden dat ik voor het laatst bij een tandarts ben geweest. Vandaag heb ik mijn angst dus maar eens onder ogen gezien.

Onmacht en controleverlies

Mijn angst komt voort uit een gevoel van onmacht gekoppeld aan een lichamelijk invasie. Het is natuurlijk niet te vermijden voor een tandarts, maar hij zit wel ín je mond. Controleverlies, pijn en een lichamelijke invasie zijn samen een recept voor getriggerd raken. Vandaag gebeurde dat niet. Ik heb een geweldige tandarts die voldoende communiceert om me bij de les te houden en ik kom gewapend met ademhalingstechnieken en de wetenschap dat triggers op de loer liggen. Voorbereid zijn is de helft van het werk.

Praat er over

Communicatie is belangrijk. Ik heb mijn tandarts verteld, 6 jaar geleden, dat ik seksueel misbruikt ben en dat dit betekent dat ik moeite heb met controleverlies en invasieve ingrepen. Ik heb met hem overlegd dat ik indien nodig alles stop kan leggen door mijn hand op te steken. Dat geeft me de rust om me tijdelijk aan zijn behandeling over te kunnen geven. Dat is pure winst vergeleken met mijn vorige tandarts, die de signalen niet kende (haar heb ik op een onbewaakt moment in de vinger gebeten).

Seksueel misbruik en angst voor de tandarts

  • Ben jij bang voor de tandarts?
  • Word je snel misselijk en heb je extra snel de neiging tot overgeven?
  • Vind je de gedachte dat iemand iets in jouw mond gaat doen niet te verdragen?
  • Krijg jij flashbacks naar situaties die te maken hebben met het seksueel misbruik?

Dat zijn heel normale reacties die veel voorkomt bij overlevers van seksueel misbruik. Het helpt om het er over te hebben met je tandarts. Mijn gebit is weer in orde en ik heb gelukkig een ondersteunend netwerk nu dat er voor zal zorgen dat er niet wéér zes jaar overheen gaan. Hoe zit dat bij jou?