Een oproep aan ervaringsdeskundige hulpverleners: Kom uit de kast!
Tijdens de lancering van mijn eerste boek kwam ze op mij af. Een jeugdzorgmedewerker die al jaren werkt met jongeren. Maar al te vaak zijn deze jongeren uit huis geplaatst vanwege seksueel misbruik. Ze vertelt mij dat zij ook seksueel misbruikt is, maar dat ze dit niet aan haar collega’s durft te vertellen.
“Als ervaringsdeskundige wordt je niet serieus genomen”
Ik hoor het vaker. Allerlei zorgprofessionals, begeleiders, hulpverleners die werken met misbruikte kinderen, zijn bang zijn om hun collega’s te vertellen dat ze zelf ervaringsdeskundig zijn. Ze zijn bang dat ze niet meer serieus genomen worden of zelfs ontslagen zullen worden. Alsof je deskundigheid als hoog opgeleide professional er dan niet meer toe doet.
De meerwaarde van ervaringskennis
Hoog opgeleide professionele hulpverleners die seksueel misbruikt zijn hebben een meerwaarde die niet te onderschatten is. Als zij die meerwaarde kunnen inbrengen zal de zorg daar wel bij varen. Want als ervaringsdeskundige hoor je meer, zie je meer, ben je je meer bewust van signalen, ook de ‘negatieve’ signalen. De dingen waar juist níet over gesproken wordt. Als professioneel hulpverlener kun je bovendien die signalen beter duiden dan iemand die alleen maar ervaringskennis heeft.
Ervaringsdeskundige professionals
Kom uit de kast. Laat je collega’s weten dat jij eerste hands kennis hebt van seksueel misbruik. Presenteer deze kennis als een meerwaarde. Ja, dat is kwetsbaar en ja, daar wordt niet altijd even goed op gereageerd. Maar ja, dat is precies wat jouw klanten ook overkomt als zij met hun verhaal naar buiten komen en ook daar kun je het over hebben met elkaar. Het is belangrijk want naast de meerwaarde is het er niet over praten een levensgroot risico.
Te weinig rugdekking
Elke hulpverlener heeft intervisie nodig, zeker als ze met seksueel misbruikte klanten te maken hebben. ‘Zie ik dit goed’ is een intervisievraag. Maar ook ‘Het raakt me, kun je mij even opvangen’ is een intervisievraag. Intervisie is je rugdekking en als jij niet uit de kast bent over jouw verleden van seksueel misbruik, wordt het lastig om die laatste vraag in te brengen. Doe dat lang genoeg en je gaat onderuit.
(on)Veilige organisaties
Dat brengt me terug bij de jeugdzorgmedewerker van de eerste alinea. Zij durft het niet te zeggen tegen haar collega’s. Dat betekent dat er een onveilige sfeer is in de organisatie. Het is namelijk niet dat ze er niet over kan praten, ze sprak er immers met mij over? Een onveilige organisatie is ook voor de cliënten geen prettige plek om te zijn. Voor hulp aan seksueel misbruikte klanten is openheid en veiligheid een voorwaarde.
Basiskennis voor elke hulpverlener
Hoe werk je aan openheid, veiligheid en lever je trauma-geïnformeerde zorg, ook aan jongeren? Het begint met voldoende kennis over seksueel misbruik. In mijn boek kun je de basiskennis vinden die elke hulpverlener zou moeten hebben over seksueel misbruik.
Werken aan veiligheid en openheid
Het is van belang om binnen de organisatie te werken aan de bespreekbaarheid van seksueel misbruik. Om het onderwerp regelmatig te agenderen en helder te focussen op de langetermijneffecten van seksueel misbruik en hoe die spelen bij jullie op de werkvloer. Daartoe verzorg ik interactieve trainingen en lezingen, toegespitst op de werksituatie bij jullie.
‘Die gedanken sind frei, wer kann sie erraten’
Frontsoldaten die in de loopgraven van de 1e wereldoorlog lagen, kwamen vaak terug van de oorlog met een behoorlijk psychisch probleem, dat we tegenwoordig PTSS zouden noemen. Ze hadden vrienden om hen heen zien sterven, hadden angsten ontwikkeld en leden aan traumatische herbelevingen van wat ze daar zoal hadden meegemaakt, symptomen die we ook zien bij veel overlevers van seksueel misbruik. De conditie werd ‘Shell-shock’ genoemd. ‘Shell’ is Engels voor bommen en granaten.
